تورم قصد کوتاه آمدن ندارد
آخرین آمارهای مربوط به تورم نشان می‌دهد گرچه از نرخ تورم ماهانه در ماه نخست پاییز امسال ۰.۲ واحد درصد کاسته شده اما نرخ تورم ماهانه همچنان ۳.۷ درصد است. این در حالی است که کفه ترازوی تورمی بیشتر از ناحیه هزینه خوراکی‌ها به سمت بالا متمایل شده است.
درواقع آمارها گویاست تورم ماهانه خوراکی‌ها در مهر نیز مانند شهریور همچنان ۵ درصد است. اگر برای یک سال کامل تورم ماهانه ۵ درصدی بر یک بخش حاکم باشد، در پایان یک دوره یک ساله نرخ تورم در آن اقتصاد حدود ۷۰ درصد خواهد بود. به گزارشصمت منظور از نرخ تورم نقطه‌به‌نقطه، درصد تغییر عدد شاخص قیمت، نسبت به ماه مشابه سال قبل است.
نرخ تورم نقطه‌به‌نقطه در مهرماه به ۳۹.۲ درصد رسیده است؛ یعنی خانوارهای کشور به‌‌طور میانگین ۳۹.۲ درصد بیش از مهر سال گذشته برای خرید یک مجموعه کالاها و خدمات یکسان هزینه کرده‌اند. نرخ تورم نقطه‌به‌نقطه مهرماه در امسال در مقایسه با ماه پایانی تابستان ۴.۵ واحد درصد کاهش یافته است.
نرخ تورم نقطه‌ای گروه عمده خوراکی‌ها، آشامیدنی‌ها و دخانیات با کاهش ۱.۱ واحد درصدی به ۶۰.۵ درصد و گروه کالاهای غیرخوراکی و خدمات با کاهش ۵.۹ واحد درصدی به ۲۹.۵ درصد رسیده است. این در حالی است که نرخ تورم نقطه‌به‌نقطه برای خانوارهای شهری ۳۸.۴ درصد است که نسبت به شهریور ۴.۵ واحد درصد کاهش را نشان می‌دهد. همچنین این نرخ برای خانوارهای روستایی ۴۳.۹ درصد بوده که نسبت به ماه گذشته کاهش ۳.۹ واحد درصدی داشته است.
از سوی دیگر، منظور از نرخ تورم ماهانه درصد تغییر عدد شاخص نرخ نسبت به ماه گذشته است. نرخ تورم ماهانه مهر امسال به ۳.۷ درصد رسیده که در مقایسه با همین گزارش در ماه گذشته کاهشی ۰.۲ واحد درصدی داشته است. تورم ماهانه برای گروه‌های عمده خوراکی‌ها، آشامیدنی‌ها و دخانیات ۵ درصد و برای گروه کالاهای غیرخوراکی و خدمات ۳ درصد بوده است.
اختلاف ۱۰ درصدی آمار مراجع رسمی
باید به این نکته توجه کرد که تورم ماهانه ۳.۷ درصد، تورم بالایی است؛ یعنی اگر برای یک سال مداوم نرخ تورم ماهانه ۳.۷ درصد باشد، در پایان سال تورم سالانه بیش از ۴۰ درصد خواهد بود. حال باید توجه کرد که در بخش تورم، کفه تورم خوراکی‌ها نسبت به سایر کالاها و خدمات سنگین‌تر است به نحوی که تورم خوراکی برای دومین ماه پی‌در‌پی ۵ درصد اعلام شده است. به این ترتیب، تورم خوراکی عامل فزاینده تورم در کشور است. باید توجه داشت هرچه تورم خوراکی‌ها بیشتر باشد، پیامدهای منفی و ضدعدالت تورم بیشتر می‌شود؛ یعنی هم به افزایش شکاف طبقاتی با شدت بیشتری منجر می‌شود و هم به شکل گسترده‌ای فقر را افزایش می‌دهد. همچنین گسترش گرسنگی که از پیامدهای مهم فقر مطلق هستند، در ایران هم شکل خواهد گرفت.
به‌تازگی وزارت کار هم در گزارش‌های گوناگونی نشان داده از افزایش فاصله طبقاتی و گسترش فقر در کشور با خبر است. از جمله اینکه گفته شد از سال ۹۶ تا سال ۹۸ تعداد فقرا در کشور ۲ برابر شده و از ۱۵ به ۳۰ درصد رسیده است. به این ترتیب، در سال ۹۸ دست‌کم ۲۵ میلیون نفر از جمعیت ایران به فقر مطلق دچار شده بودند. در دو سال گذشته هم با توجه به اینکه همچنان نرخ تورم بیش از ۴۰ درصد است، فاصله طبقاتی در کشور رو به گسترش رفته است. به عبارت ساده‌تر، در دو سال گذشته شرایط نه‌تنها بهتر نشده بلکه روز به روز بدتر هم شده است.
بررسی شاخص تورم سالانه هم نشان می‌دهد در پایان مهر امسال نرخ تورم سالانه برای خانوارهای ایرانی ۴۵.۴ درصد بوده است؛ این امر به آن معناست که تورم کشور ۰.۴ درصد نسبت به پایان تابستان روندی کاهنده به خود گرفته است. منظور از نرخ تورم سالانه، درصد تغییر میانگین اعداد شاخص نرخ در یک سال منتهی به ماه جاری، نسبت به دوره مشابه پیش از آن است.
این در حالی است که نرخ تورم سالانه برای خانوارهای شهری و روستایی به ترتیب ۴۴.۷ درصد و ۴۹.۶ درصد بوده که برای خانوارهای شهری کاهش تورم ۰.۴ درصدی و برای خانوارهای روستایی کاهش ۰.۱ درصدی مشاهده شده است.
باید توجه داشت از سال ۹۷ گزارش‌های تورمی بانک مرکزی، با فشار دولت دیگر منتشر نشد. به دلایل مختلف همواره در بحث تورم، کارشناسان ترجیح می‌دادند به آمارهای بانک مرکزی رجوع دهند گرچه همه می‌دانستند آمارهای بانک مرکزی تنها از مناطق شهری و شهرهای بزرگ اخذ می‌شود. البته در بیشتر اوقات نیز ارقام محاسبه‌شده از سوی بانک مرکزی حدود ۱۰ درصد بیش از ارقامی هستند که مرکز آمار منتشر می‌کند.
در ابتدای امسال، احسان خاندوزی که اکنون وزیر اقتصاد است، در توئیتی عنوان کرده بود که بنا بر محاسبات بانک مرکزی در ابتدای امسال تورم از مرز ۵۰ درصدی نیز عبور کرده و رکود تورم ایران در سال‌های پس از اشغال در جنگ دوم جهانی شکسته شده است. با این حال، او بعدا وزیر اقتصاد شد و در یکی دو ماه گذشته نیز حاضر به انتشار گزارش بانک مرکزی نشده و دیگر به رکوردشکنی‌های تورمی نیز اشاره‌ای نکرد. اما شنیده‌ها نشان می‌دهد محاسبات بانک مرکزی همچنان حدود ۱۰ درصد تورم را بیش از محاسبات مرکز آمار ایران نشان می‌دهد.
خوراکی‌ها بر مدار رکوردشکنی قیمت
بررسی جزییات بیشتر گزارش اخیر مرکز آمار ایران نشان می‌دهد در میان گروه‌های مختلف هزینه‌ای، بیشترین تورم سالانه را خوراکی‌ها تجربه کردند در حالی که میانگین تورمی کشور را ۴۵.۴ درصد محاسبه کرده‌اند، نرخ تورم خوراکی‌ها به ۶۱.۴ درصد رسیده، این در حالی است که کمترین نرخ تورم سالانه را هم گروه ارتباطات با تورم ۱۴.۷ درصدی از آن خود کرده است.
پس از خوراکی‌ها، بیشترین تورم از آن گروه لوازم خانگی شده است؛ نرخ تورم این گروه از کالاها به گزارش مرکز آمار تا پایان نخستین ماه پاییز امسال به ۶۰ درصد رسیده است. هتل و رستوران نیز تورم به‌نسبت شدیدی را در یک سال منتهی به مهر امسال تجربه کردند به نحوی که مرکز آمار تورم این بخش را ۵۴ درصد محاسبه کرده است. این مهم در حالی رخ می‌دهد که در یک سال گذشته شرایط این بخش به هیچ وجه مطلوب نبود زیرا به دلیل شیوع کرونا، تعطیلی‌های فراوانی به این بخش تحمیل شده که به رکود دوچندان در این بخش منجر شد.
لازم به ذکر است در میان زیرگروه‌های مختلف، تورم هیچ بخشی به اندازه تورم روغن و چربی‌ها نبوده است. تورم این بخش را مرکز آمار بیش از ۹۴ درصد محاسبه کرده است. پس از آن نیز گروه شیر، پنیر و تخم‌مرغ قرار دارند.
تداوم ۴ ماهه تورم ماهانه ۳ درصدی
بررسی‌ها نشان می‌دهد تورم مهر امسال جزو بالاترین نرخ‌های تورمی است که در ماه‌های گذشته در اقتصاد کشور مشاهده شده است. این امر به گونه‌‌ای است که از آبان سال گذشته تاکنون دومین نرخ تورم بالا از آن مهر امسال شده است. این مهم در حالی رخ می‌دهد که از ابتدای تابستان به این سو تورم ماهانه همواره بیش از ۳ درصد بوده که بیانگر آغاز دوباره موج تورمی در کشور است؛ موجی که همان‌طور که گفته شد بیش از پیش به فاصله طبقاتی هم دامن خواهد زد زیرا کفه آن از سوی هزینه‌های معیشتی سنگین‌تر شده است. باید توجه کرد اکنون برای چهارمین ماه پی‌در‌پی تورم ماهانه بیش از ۳ درصد است که خود این امر بیانگر بی‌ثباتی قیمت‌ها در بازارهای کشور است.
