بورس نام آشناترین بازار مالی در کشورهای مختلف است. در ایران نام بورس همراه با ترس و از دست دادن دارایی شده است. به این واسطه خیلی از سرمایه‌گذاران دارایی خود را از بورس خارج کرده‌اند. اگر چه بورس در دنیا بیش از ۵۰۰ سال قدمت دارد اما در ایران تنها ۵۶ سال از آغاز معاملات بورسی می‌گذرد. به واسطه پیشرفت تکنولوژی، اکثر بورس‌ها به سمت تجارت الکترونیکی حرکت کرد. بورس اوراق بهادار NASDAQ به اولین بورس اوراق بهادار الکترونیکی جهان معرفی شده است. این روند تا جایی ادامه داشت که در سال ۲۰۲۱ مجموع درآمد شرکت‌های معتبر فناوری مثل آلفابت، آمازون، اپل، متا و مایکروسافت به ۴/ ۱ تریلیون دلار رسید. بر اساس پیش‌بینی سازمان اقتصاد جهانی، در سال ۲۰۳۰ حدود ۹۰ درصد رشد اقتصادی مبتنی بر فناوری خواهد بود اما در ایران این وضعیت برعکس است. در بازار سهام آمریکا، بیش از ۳۲۰۰ شرکت فناوری محور فعال هستند. در بورس آلمان شاخص‌های فناوری محور رشدی بالاتر از دیگر شاخص‌ها داشتند. در سال‌های اخیر شاخص «هانگ سنگ تک» هنگ‌کنگ تا قبل از کرونا رشد قابل توجهی داشت اما برخلاف بازار سرمایه دیگر کشورها، این شاخص افت شدیدی را تجربه کرد.

شرکت‌های فناوری محور ایرانی در بورس

شرکت‌های حوزه فناوری محور در چند گروه وارد بورس شده‌اند اما هنوز جایگاه تأثیرگذاری در بازار سرمایه ایران ندارند. به صورت کلی گروه‌های بورسی فناوری محور متشکل از گروه رایانه ، تولید محصولات کامپیوتری، اطلاعات و ارتباطات، ساخت دستگاه‌ها و وسایل ارتباطی و مخابرات است. به صورت کلی ۱۶ شرکت ICT حاضر بورس، بیش از ۱۱ هزار میلیارد تومان سود داشتند. در جدول زیر نماد این شرکت‌ها را مشاهده می‌کنید.

برگشت پول برای شرکت‌های فناوری محور دشوار است

مهدی رباطی کارشناس بازار سرمایه گفت: تورم افسار گسیخته در کشور ما بر روند تمامی شرکت‌ها از حمله مجموعه‌های فناوری محور تأثیر گذاشته است. خیلی از شرکت‌ها به اجبار با تعدیل نیرو سر پا ماندند. هر روز هم این شرایط سخت‌تر می‌شود. همچنین شرکت‌ها برای توسعه با موانع زیادی روبه‌رو هستند.

رباطی اظهار کرد: هزینه‌های توسعه برای تولیدکنندگان در همه حوزه‌ها از جمله تولیدکنندگان فناوری محور آن قدر بالا است که به ناچار از وام‌های بانکی استفاده می‌کنند. نکته مهم برگشت وام‌ها است که بسیار برای تولیدکنندگان سنگین است. روند برگشت پول در ایران شکل نمی‌گیرد و هر روز به بانک‌ها بدهکارتر می‌شوند. در نهایت هم خیلی از کسب‌وکارها در این چارچوب بسته خواهند شد.

وی افزود: برگشت پول برای شرکت‌های فناوری محور ایرانی بسیار دشوار است. در ایران به واسطه شرایط دشوار تعداد نفرات بیشتری جذب می‌شود که این تعداد از استاندارهای جهانی بالاتر است. افزایش تعداد نفرات هزینه‌ها را بیشتر می‌کند.

این کارشناس بازارهای مالی گفت: اکثر شرکت‌های خصوص با سرمایه فردی اداره می‌شوند. اگر شرکت‌ها پشتوانه قوی نداشته باشند، بعد از یک مدت با کاهش سرمایه روبه‌رو خواهند شد. رفته رفته باید تعطیلی را بپذیرند. حسابرسی شرکت‌های خصوصی فناوری محرمانه است و جنس خریداری شده را اعلام نمی‌کنند. به این واسطه که توان پرداخت مالیات ندارند. در نتیجه به دلیل عدم شفافیت شرکت‌های فناوری محور جذب بازار سرمایه نمی‌شوند.

واکنش‌ها به گروه فناوری در بازار سرمایه ایران

«مجید عشقی»، رئیس سازمان بورس و اوراق بهادار در خصوص فعالیت شرکت‌های فناوری محور در بازار سرمایه گفت: جای شرکت‌های فناوری محور در فهرست شرکت‌های برتر بازار سرمایه خالی است. مقایسه شرکت‌های بزرگ کشور با شرکت‌های بزرگی جهانی نشان می‌دهد که در کشور ما سهم عمده ارزش بازار سرمایه مربوط به شرکت‌های دارایی محور است. همچنین «محمدرضا شاه نظری» معاون نظارت بر بازار بورس تهران نیز معتقد است که بورس اوراق بهادار تهران پتانسیل پذیرش شرکت‌های حوزه دانش‌بنیان و صنایع فناوری اطلاعات و ارتباطات را دارد و از پذیرش سهام این دسته از شرکت‌ها استقبال می‌کند. حضور این شرکت‌ها در بورس منجر به بزرگ شدن و عمق بخشی به بازار سرمایه می‌شود.