پیش‌بینی اقتصاد ۱۴۰۱
حامد پاک‌طینت- کارشناس اقتصاد: جدی‌ترین عارضه اقتصاد سال ۱۴۰۱ ایران در هر دو سناریوی توافق یا عدم توافق پیش‌بینی می‌شود.
قبل از اشاره به این پیش‌بینی لازم است بدانید ظرف ۱۲ سال ۱۸۰ میلیارد دلار سرمایه از چرخه اقتصاد و مرزهای ایران خارج شده و به‌طور متوسط سالانه ۱۵میلیارد دلار چنین می‌شود. برای درک بزرگی این عدد کافی است بدانید پارسال در بهترین حالت دولت ایران ۵ میلیارد دلار نفت فروخته
است.
اصولا خروج همزمان سرمایه مالی و انسانی، نوعی بی‌آیندگی را متجلی می‌کند. در چنین شرایطی سرمایه‌های کشور از هر نوعی چه انسانی و چه مالی و چه اجتماعی یا خارج می‌شوند یا زائل می‌شوند و عملا افراد باقیمانده احساس می‌کنند کشور از نیروی فکری متخصص و سرمایه اقتصادی خالی شده و نه توان کارشناسی برای بهبود شرایط وجود دارد و نه منابع مالی برای حل مشکلات. این مسئله سرمایه اجتماعی را هم کاهش می‌دهد.
در این شرایط کشور فقر در همه حوزه‌ها را تجربه می‌کند و نمی‌توان انتظار بهبود یا آینده امیدوارکننده را داشت. فقر مادی و معنوی، مدیریتی و انسانی همزمان با هم رخ می‌دهد و جریان افول یک تمدن و یک کشور را سرعت می‌بخشد و شتاب بیشتری به این روند می‌دهد.
۱۴۰۱ با سال‌های قبل متفاوت است
در سناریوی توافق هسته‌ای با آزاد شدن دلارهای بلوکه‌شده نفتی و پس از آن ورود پترودلارهای حاصل از فروش نفت آنهم با چنین نرخ‌های بالایی، کشور با فراوانی قابل‌توجه ارز مواجه خواهد شد و با روحیه‌ای که از دولت سیزدهم سراغ دارم کمترین تردیدی ندارم که مدتی با فشار دلارهای نفتی، نرخ ارز از نرخ ذاتی خود کمتر خواهد شد و روی نرخ‌های غیرتعادلی خواهد ایستاد. در این صورت شرایط بسیار مساعدی برای تبدیل دارایی‌ها به ارز و خروج آن از کشور فراهم می‌شود.
در سناریوی عدم توافق نیز باتوجه به نااطمینانی بسیار شدید به آینده کشور و ناامیدی خانواده‌ها به‌ویژه جوانان همراه با حس ترس و التهاب روزافزون سیاسی، اقتصادی و احتمالا اجتماعی ناشی از این رخداد بی‌تردید به‌گونه‌ای روزافزون با مهاجرت خیل عظیم جمعیت ایرانی مواجه خواهیم شد؛ بنابراین همان‌گونه که ملاحظه می‌کنید در هر دو سناریو ما با واقعه خروج شدید یا بهتر بگویم سونامی فرار سرمایه از کشور روبه‌رو هستیم.
بزرگ‌ترین تفاوت خروج سرمایه در سال ۱۴۰۱ با سنوات گذشته این است که حجم دلارهای بلوکه شده بابت تحریم‌ها و همچنین حجم نفت فروخته شده با نرخ‌های بسیار بالای کنونی در کنار برنامه‌های (بخوانید بی‌برنامه‌های) انبساطی عظیم دولت سیزدهم اقتضا می‌کند حجم سرمایه خروجی از کشور نیز طبیعتا با ضریب فزاینده‌ای روبه‌رو شود.
برآورد من خروج ۴۰ میلیارد دلار سرمایه از کشور در سال ۱۴۰۱ است. عدد ترسناکی است اما معتقدم این موضوع به احتمال قریب به یقین با استدلال‌های گفته شده محقق و متاسفانه به جدی‌ترین چالش اقتصادی کشور تبدیل خواهد شد؛ به‌ویژه آنکه اصلا بعید به‌نظر نمی‌آید این رخداد در پایان با ریزش شدید نرخ نفت نیز همزمان شود.
نیازی به ذکر این نکته نیست که مرحله بعدی پس از خروج این حجم سرمایه از کشور ابَربحران ارزی و سقوط بی‌سابقه و تاریخی ارزش ریال خواهد بود.
امیدوارم که چنین نشود...
