طرح استفاده از پساب بجنورد در پتروشیمی خراسان با هدف استفاده از آب خاکستری در صنایع تیر ۱۴۰۱ کلید خورد و این طرح بزرگ زیست‌محیطی در سفر دی سال‌جاری رئیس‌جمهور به خراسان‌شمالی بهره‌برداری می‌شود.

اجرای طرح انتقال پساب بجنورد

روستای قارلق در ۱۱ کیلومتری شمال بجنورد واقع است و دارای سدی کوچک است که آب پتروشیمی را از این محل تامین می کند. ظرفیت تصفیه‌خانه تکمیلی پتروشیمی سالانه ۱۳ میلیون متر‌مکعب است و در طرح‌های توسعه‌ای آینده پتروشیمی نیز کاربرد خواهد داشت. خوشبختانه این طرح بزرگ زیست‌محیطی در دولت چهاردهم شتاب گرفت و در سفر نیمه اول دی رئیس جمهور به خراسان‌شمالی به‌بهره‌برداری می‌رسد.

پتروشیمی خراسان پرمصرف ترین صنعت آب این خطه است و این واحد تولیدی حدود 5 میلیون متر مکعب آب مصرف می‌کند که از مجموع این میزان 2. 5 میلیون متر مکعب از منابع آبی زیرزمینی و 2. 5 میلیون متر مکعب آب از منابع آب سطحی برداشت دارد.

آب چاه‌های آهکی در شمال‌شرق بجنورد، سال های سال در صنعت پتروشیمی به مصرف رسیده این درحالی است که منابع آب بجنورد نیازمند ارتقای کیفیت است و درد‌آورتر اینکه بر اساس برآوردها سالانه بیش از ۱۱ میلیون متر‌مکعب فاضلاب در خراسان‌شمالی تصفیه نشده و بلاصاحب در اراضی و رودخانه ها رها می‌شود و علاوه بر اینکه هیچ مزیتی ندارد، خطرات زیست‌محیطی را نیز در پی خواهد داشت.

طرح انتقال پساب بجنورد به پتروشیمی خراسان در سفر تیر سال ۱۴۰۱ رئیس‌جمهور شهید به خراسان شمالی مصوب شد تا پتروشیمی خراسان با استفاده از پساب تصفیه‌شده بخش زیادی از تقاضاهای آبی خود را مرتفع و نیازش به منابع آب زیرزمینی را کاهش دهد.

اهمیت طرح

استفاده از پساب بجنورد در پتروشیمی خراسان به عنوان بزرگ‌ترین طرح زیست‌محیطی شمال‌شرق کشور با بیش از ۱۲ هزار میلیارد ریال اعتبار از مصوبات سفر رئیس جمهور شهید است. سالانه۷ میلیون مترمکعب در شهر بجنورد مرکز استان پساب فاضلاب در تصفیه‌خانه تولید که در حاشیه شهر رها می شود و پتروشیمی در طرح‌های توسعه ای خود نیاز به آب بیشتری دارد و در این زمینه چاره‌ای جز استفاده از آب خاکستری را ندارد. خراسان‌شمالی در بین استان‌های دارای تنش آبی جای گرفته و استفاده از پساب در صنعت استان ضروری است.

طرح استفاده از پساب پتروشیمی در ۲ فاز شامل ایجاد تصفیه‌خانه و خط انتقال برنامه ریزی شده است. تصفیه‌خانه بجنورد در شمال این شهر واقع شده است که سالانه 5 میلیون متر مکعب فاضلاب را تصفیه می کند و برای استفاده از آب آن در صنعت باید توسط تصفیه خانه تکمیلی این آب را به مصرف صنعتی تبدیل کرد و پتروشیمی خراسان این طرح زیست‌محیطی را در جوار تصفیه‌خانه بجنورد احداث کرد.

بررسی‌ها نشان می دهد که اجرای این طرح بیش از ۲۰ سال متوقف شده بود که در سفر استانی دولت سیزدهم به خراسان‌شمالی مصوب شد و در دولت چهاردهم افتتاح می‌شود.

خراسان شمالی در بین استان های دارای تنش آبی جای گرفته و حدود ۱۵ تا ۲۰ درصد از حجم آبدهی قنات‌ها نیز کاهش یافته و در این سال‌ها کشاورزان این خطه همواره دعای باران را زمزمه می‌کنند. کارشناسان معتقدند که این نوع از توسعه با رشد اقتصادی همخوانی ندارد و صنعتی که میراث حیاتی آیندگان را می‌بلعد، نمی‌تواند یک‌سویه پیش رود، در حالی که اقتصاد این خطه بر پایه کشاورزی بنا نهاده شده است و نیاز مبرم به آب دارد.

افتتاح طرح در دولت چهاردهم

آمد و رفت مسئولان مربوطه بعد از دستور رئیس‌جمهور برای اجرای این پروژه به خراسان شمالی افزایش یافت و طرح به این دلیل اهمیت پیدا می کند که خود رئیس‌جمهور شهید شخصا از مجتمع پتروشیمی خراسان بازدید کردند و در سخنرانی‌های خود در این استان نیز بر این موضوع تاکید کردند. به استناد آمار شرکت سرمایه‌گذاری نفت، گاز و پتروشیمی تامین (تاپیکو) ؛ ۱۲ هزار و ۵۰۰ میلیارد ریال برای اجرای طرح انتقال پساب بجنورد به پتروشیمی خراسان اختصاص یافته است.

هدف از احداث تصفیه‌خانه تکمیلی توسط پتروشیمی خراسان رسیدن به درجه خلوص بهتر از آب تصفیه بجنورد است و بعد از این مراحل آب توسط ۱۱ کیلومتر خط لوله انتقال به بند رسوب‌گذاری روستای قارلق منتقل می‌شود پس از آن آب تصفیه‌شده نیز از محل این بند به طول 5 کیلومتر خط انتقال به پتروشیمی می رسد.

سخن پایانی

امروزه آب در دنیا به پاشنه‌‌آشیل امنیت عمومی تبدیل شده است و بسیاری از کشورها برنامه های توسعه خود را بر محور آن می‌چینند، به‌گونه‌ای که قبل از شروع هر طرح صنعتی، روش‌های گوناگون تامین این مایه حیات بخش بررسی می شود.کشور ما نیز از این قاعده مستثنا نیست و خشکسالی‌های دوره‌ای و اقلیم خشک، برنامه‌ریزی‌ها را برای توسعه صنعت و پایداری کشاورزی را به‌ناچار به‌سوی بهره‌برداری از پساب‌ها معطوف می‌کند.

پساب‌هایی که سال‌های سال در خراسان شمالی به حال خود رها بودند و بی تردید پیامدهای شدید زیست محیطی به بار می آوردند.این در حالی است که خراسان‌شمالی در وضعیت قرمز آبی قرار دارد و شرایط نامناسبی نه‌تنها در تامین آب صنعت و کشاورزی بلکه در وضعیت تامین آب شرب نیز دارد.