۲۰ رشته صنایع دستی در صف دریافت نشان بینالمللی
تاکنون ۶۰۰ اثر صنایع دستی در سازمان جهانی یونسکو ثبتشده که ۴۵۰ مورد از آن، متعلق به کشور ایران است. قدمت بسیاری از این صنایع بهپیش از زمان ظهور اسلام در ایران باز میگردد، این آمارها بیانگر ارزش تاریخی ایران در عرصه صنایع دستی است و باید توجه داشت که هر یک از این آثار نشان دهنده فرهنگ، هویت و باورهای بنیادین ایرانیان است.
دریافت نشان جغرافیایی برای رشتههای صنایعدستی همچون رشتههای صنایع دیگر امری مهم و ضروری است و با توجه به اینکه ایران بهنوعی مهد صنایعدستی در کشورهای جهان شناخته میشود، اهمیت دریافت نشان جغرافیایی بینالمللی برای رشتههای صنایعدستی دوچندان میشود ازاینرو مهر در گفتوگو با امیر کرم زاده، مدیرکل میراث فرهنگی اصفهان به بهانه دریافت نشان جغرافیایی بینالمللی صنایعدستی برای رشته قلمزنی اصفهان، گفتوگویی پیرامون این نشان و وضعیت دریافت آن برای رشتههای صنایعدستی انجام داده که مشروح این گفتوگو را در ذیل از نظر میگذرانید.
یکرشته صنایعدستی برای دریافت نشان جغرافیایی بینالمللی صنایعدستی باید چه ویژگیهایی داشته باشد؟
در وهله اول این رشته ثبت ملی شده باشد و سپس دارای دو ویژگی مهم باشد که بتواند این نشان را دریافت کند که این دو ویژگی شامل پیشینه تاریخی بودن و تعداد بالای هنرمندان مشغول به این رشته است که باید برای اثبات این دو ویژگی مستندات محکمی به سازمان جهانی مالکیت معنوی (WIPO) ارائه شود.
سهمیه خاصی برای هر رشته و استانی برای دریافت نشان جغرافیایی بینالمللی صنایعدستی در نظر گرفتهشده است؟
خیر، سهمیهای در کار نیست و هر استان و هر شهری هر تعداد رشته صنایعدستی که ثبت ملی کردهاند و دارای ۲ ویژگی که عنوان شد، را داشته باشند، میتوانند اقدام به ثبت نشان جغرافیایی بینالمللی صنایعدستی کنند.
برای ثبت نشان جغرافیایی بینالمللی صنایعدستی چه مراحلی باید صورت گیرد؟
در ابتدا باید اداره کل میراث فرهنگی هر استان آن رشته از صنایعدستی را که قابلیت دریافت نشان جغرافیایی بینالمللی صنایعدستی رادارند، شناسایی کرده و سپس به کمک بخش خصوصی که این امر در اصفهان با مشارکت اتحادیه صنایعدستی اصفهان صورت گرفت، در معاونت برنامهریزی استان مطرح میشود و پس از موافقت شورای برنامهریزی با پرداخت هزینهای که در اصفهان تاکنون اتاق بازرگانی متقبل شده، پرونده ثبت آن رشته به وزارت میراث فرهنگی، گردشگری و صنایعدستی ارسال میشود و پس از انجام یک سری مراحل اداری پرونده به سازمان اسناد و املاک کشور ارسال و این سازمان پس از یک سری انجام مراحل اداری و قانونی پرونده را به سازمان جهانی مالکیت معنوی (WIPO) ارسال میشود و درنهایت WIPO پرونده را برای سایر کشورهای عضو ارسال میکند، چنانچه کشورهایی دیگر ادعای مالکیت این رشته را نداشتند، آن رشته ثبت میشود.
چه رشتههای صنایعدستی استان اصفهان در حال پیگیری برای دریافت نشان جغرافیایی بینالمللی صنایعدستی هستند؟
در سال گذشته ۲۰ رشته صنایعدستی در استان اصفهان ثبت ملی شدهاند که همه آنها در حال پیگیری برای دریافت نشان جغرافیایی بینالمللی صنایعدستی هستند.
این ۲۰ رشته شامل چه رشتههایی هستند؟
رشته طلاکوبی، ملیله سازی، گره چینی، فیروزه کوبی، نگارگری، خراطی، مشبک فلز، فولادگری، پاپیه ماشه، معرق سنگ، مسگری، خمکاری، نرم طرح، نقدهدوزی، اینها در اصفهان نشان ملی گرفتند و ۶ رشته دیگر مربوط به شهرستانهای اصفهان میشوند که شامل شربافی، زریبافی، مخمل بافی از کاشان، سفال شهرضا، گلیمبافی سمیرم و عبابافی نائین است.
از بین ۲۰ رشته اقبال کدام رشته برای دریافت نشان جغرافیایی بینالمللی صنایعدستی بیشتر است؟
رشتههای طلاکوبی و گره چینی اقبال بیشتری دارند و طی توافقی که با اتاق بازرگانی اصفهان صورت گرفت، قرار است این ۲۰ رشته روند درخواست برای دریافت نشان جغرافیایی بینالمللی صنایعدستی مرحلهبهمرحله صورت گیرد یعنی در هر مرحله برای پنج رشته اقدام شود.
هزینه دریافت نشان جغرافیایی بینالمللی صنایعدستی چقدر است؟
هر رشتهای که بخواهد نشان جغرافیایی بینالمللی صنایعدستی دریافت کند باید برای انجام این کار هزار فرانک سوئیس به Wipo ارسال شود. این مبلغ بالا به دلیل ضمانت سازمان جهانی مالکیت معنوی از آن رشته صنایعدستی است که کشوری ادعای این را نکند که این رشته صنایعدستی متعلق به آن کشور بوده است.
دستاورد دریافت نشان جغرافیایی بینالمللی صنایعدستی برای آن رشتهای که این نشان را دریافت میکند، چیست؟
علاوه بر اینکه آن رشته صنایعدستی در سطح دنیا معرفی میشود، بهنوعی آن رشته در دنیا به نام آن کشور شناخته میشود و این امر بهنوعی برندسازی برای آن رشته است که باعث میشود تأثیر بسزایی در ایجاد ارزشافزوده و افزایش میزان صادرات آن رشته صنایعدستی داشته باشد.
سهم اصفهان نسبت به سایر کشور در دریافت نشان جغرافیایی بینالمللی صنایعدستی چیست؟
تاکنون ۱۲ رشته صنایعدستی در کشور ثبت جهانی شدهاند که از این تعداد ۴ عدد متعلق به اصفهان است در واقع یکسوم ثبت جهانی صنایعدستی کشور متعلق به اصفهان است این ۱۲ رشته به ترتیب شامل مینای اصفهان، ورنی مغان، آبگینه تهران، گلیم هرسین، منبت آباده، زیلوی میبد، نازککاری چوب سنندج، خاتم شیراز، شیرکی پیت کرمان، قلمکاری اصفهان، کاشی هفترنگ اصفهان و قلمزنی اصفهان است.
چرا هنوز اقدامی برای دریافت نشان جغرافیایی بینالمللی صنایعدستی برای رشتههای صنایعدستی اصفهان که در حال منسوخشده هستند، صورت نگرفته است؟
یکی از پیششرطهای مهم برای دریافت این نشان تعداد بالای هنرمندانی است که در آن رشته در آن شهر یا شهرستان فعالیت میکنند که رشتههایی همچون زریبافی از تعداد بالای افرادی که مشغول به این حرفه هستند برخوردار نیست، هرچند این رشته در حال احیا است و تعداد بالایی از افراد در حال آموزش این رشته در اصفهان هستند.
تاکنون چه رشتههای صنایع دستی در اصفهان نشان جغرافیایی ملی صنایعدستی دریافت کردهاند؟
تاکنون ۵۷ رشته ثبت ملی شدهاند و رشتههای عروسک بافی، آهنگری سنتی از سمیرم و چند رشته دیگر در صف دریافت نشان جغرافیایی ملی صنایعدستی هستند.
