پروژه راه‌آهن همدان-سنندج با بهره‌گیری از توان و تخصص مهندسان داخلی و تجهیزات داخلی منطبق بر آخرین تکنولوژی‌های روز جلوه‌ای از دانش مهندسان کشور در صنعت ریلی است. این مسیر ریلی یک خطه با ۳ قطعه اجرایی بخشی از راه‌آهن تهران - همدان - سنندج است که مراکز استان‌های همدان و کردستان را به هم مرتبط می‌سازد. راه‌آهن همدان- سنندج ۱۵۱ کیلومتر طول دارد که با احتساب خطوط ایستگاهی به ۱۷۸ کیلومتر می‌رسد و ٤٨ کیلومتر آن در استان همدان و حدود ۱۰۳ کیلومتر آن نیز در استان کردستان واقع شده است.

افتتاح یک پروژه ۱۸ ساله

عملیات ساخت طرح راه‌آهن همدان- سنندج از سال ۱۳۸۴ شروع شد و تا سال ۱۳۹۵ به کندی پیش می‌رفت. این پروژه تا سال ۱۴۰۰ به پیشرفت ۶۳ درصدی رسید و اکنون در مرحله پیشرفت ۹۵ درصدی در حال آماده‌سازی برای بهره‌برداری به‌عنوان دومین پروژه ریلی دولت در یک سال است. خط ریلی همدان- سنندج از ایستگاه همدان آغاز شده و ضمن عبور از حوالی شهرهای بهار، لالجین، صالح‌آباد، قروه و دهگلان به ایستگاه سنندج منتهی می‌شود و مقرر است در ادامه مسیر با عبور از شهر مریوان به مرز باشماق متصل شود. جابه‌جایی کالا از مرز باشماق (کردستان عراق) و اتصال سنندج به شبکه ریلی سراسری از طریق همدان و تهران از جمله اهداف احداث این راه‌آهن است. با اجرای این پروژه ریلی جابه‌جایی محصولات کشاورزی و تولیدات کارخانجات و صنایع موجود در منطقه تسهیل می‌شود و امکان توسعه در آینده و اتصال این پروژه به استان‌های کرمانشاه، آذربایجان‌شرقی و آذربایجان‌غربی نیز فراهم خواهد شد.

استفاده از دانش مهندسان داخلی

عمده‌ترین تجهیزات روسازی شامل ریل، سوزن، تراورس، ادوات پابند و سیستم انتقال بر مبنای استانداردهای بین‌المللی تامین و تمام ادوات وارداتی نیز با بهره از توان و تخصص مهندسان داخلی منطبق بر آخرین تکنولوژی‌های روز بومی‌سازی شده است.همچنین در این پروژه ۲۰ هزار تن ریل تولید ملی به کار رفته و خودکفایی در این حوزه اقدام ارزشمندی در راستای کاهش ریسک واردات، کنترل هزینه‌های اجرایی و افزایش سرعت در اجرای عملیات محورهای ریلی است.حداکثر سرعت طراحی این مسیر ریلی برای قطارهای مسافری ۱۶۰ کیلومتر بر ساعت و قطارهای باری ۱۲۰ کیلومتر بر ساعت است که انتظار می‌رود سرعت عملیاتی قطار مسافری در شروع بهره‌برداری حدود ۱۲۰ کیلومتر بر ساعت باشد و پیش‌بینی می‌شود ظرف ۲ ماه آینده به ۱۶۰ کیلومتر در ساعت برسد. این پروژه دارای ۷ ایستگاه با نام‌های بهار، آق‌بلاغ، دوسر، قزوه، آونگان، دهگلان و سنندج است.ایستگاه راه‌آهن سنندج در مجاورت شهر سنندج آخرین ایستگاه مسیر و از نوع درجه یک تشکیلاتی بوده که در زمینی به مساحت ۵۲.۲ هکتاری احداث شده است.

معماری ایستگاه نشات گرفته از مهربانی و مهمان‌پذیری مردم، زیبایی و ظرافت هنر کردی و اقلیم منطقه با فناوری روز دنیا و تولیدات مصالح و تجهیزات ایرانی طراحی و اجرا شده است. راه‌آهن همدان- سنندج ظرفیت جابه‌جایی ۶۰۰ هزار نفر و یک میلیون تن بار در سال را دارد که با توجه به توسعه صنایع منطقه‌ای در سنوات اخیر و افزایش جمعیت، این ارقام در بخش باری افزایش قابل ملاحظه‌ای خواهد یافت. در فاز دوم بهره‌برداری و تکمیل خطوط ایستگاهی و اتصال خطوط پیش‌بینی شده به مراکز بار در استان کردستان ظرفیت این محور به ۸ تا ۹ میلیون تن بار در سال ارتقا خواهد یافت. این پروژه ریلی ۲۹ دستگاه پل بزرگ و ۴۱۱ دستگاه پل کوچک دارد. راه‌آهن همدان- سنندج روز جمعه با حضور رئیس‌جمهوری و وزیر راه و شهرسازی افتتاح شد.

اولویت‌بندی در اجرای پروژه‌‌های ریلی

خیرالله خادمی، مدیرعامل شرکت ساخت و توسعه زیربناهای کشور اظهار کرد: ۱۴هزار کیلومتر مسیر ریلی در کشور موجود است که نزدیک به ۳هزار و۳۰۰ کیلومتر در حال احداث و حدود ۵هزار کیلومتر در حال بررسی و مطالعه است. وی افزود: در ابتدای شروع به کار دولت سیزدهم با اولویت‌بندی پروژه‌ای کشور، بنا شد پروژه‌هایی که منابع بیشتری در دست دارند در اولویت بهره‌برداری و احداث قرار گیرند. خادمی به پروژه ریلی سنندج - همدان اشاره کرد و گفت: احداث مسیر ریلی سنندج -همدان از چندی پیش در دستور کار شرکت ساخت قرار گرفت که این مسیر بخشی از کریدور ریلی مرکز کشور از تهران تا مرز باشماق است و در ادامه به کشور عراق کشیده شود. وی با بیان اینکه امسال از دو پروژه دیگر بهره‌برداری می‌کنیم، افزود: تا پایان هفته جاری راه‌آهن سنندج- همدان به اتمام می‌رسد و با حضور رئیس‌جمهوری در استان کردستان افتتاح خواهد شد. خادمی ادامه داد: طی سنوات مختلف ۱۵۱ کیلومتر از پروژه ریلی سنندج- همدان با مبلغ ۳ میلیارد و ۴۰۰ میلیارد تومان احداث شد که ارزش امروز این پروژه ۱۵هزار میلیارد تومان برآورد می‌شود. در این مسیر که به صورت کامل ایمن‌سازی شده، ۲۹ دستگاه پل به میزان بیش‌از ۱۰ متر - به صورت زیر گذر- و ۴۱۱ دستگاه پل کوچک احداث شده است.

خودکفایی در روسازی راه‌آهن همدان-سنندج

مدیرکل ساخت روسازی راه‌آهن شرکت ساخت و توسعه زیربناهای حمل‌ونقل در آستانه بهره‌برداری از راه‌آهن همدان-سنندج گفت: در این مسیر تاکنون ۲۰ هزار تن ریل ملی استفاده شده و از افتخارات ملی در خودکفایی ساخت مسیرهای ریلی محسوب می‌شود.

به گزارش وزارت راه و شهرسازی، مهدی صیدگر در آستانه بهره‌برداری از راه آهن همدان-سنندج در خصوص اجرای روسازی مسیر گفت: طول مسیر ریلی همدان-سنندج ۱۵۱ کیلومتر است و با احتساب خطوط ایستگاهی به ۱۷۷ کیلومتر می‌رسد که هم‌اکنون و در فاز اول ریل‌گذاری ۱۷ کیلومتر از خطوط ایستگاهی این پروژه انجام شده است. عملیات روسازی آن از ابتدای سال ۱۳۹۹ آغاز شد و در ۴ سال ساخت خطوط اصلی و ایستگاهی عملیات تکمیل سیستم ارتباطات و فیبر نوری محور انجام شد. وی ادامه داد: عمده‌ترین تجهیزات روسازی شامل ریل، سوزن، تراورس، ادوات پابند و سیستم انتقال بر مبنای استانداردهای بین‌المللی تامین شده است و تمام ادواتی که تاکنون وارداتی بود با بهره از توان و تخصص مهندسان داخلی منطبق برآخرین تکنولوژی‌های روز بومی‌سازی شده است. مدیرکل ساخت روسازی راه‌آهن ریلگذاری را مهم‌ترین بخش روسازی که برای عموم مردم قابل مشاهده است اعلام کرد و گفت: در این پروژه ۲۰ هزار تن ریل با پروفیل ۶۰ E ۱ و گرید R ۲۶۰ به کار رفته که تولید شرکت ذوب آهن اصفهان است و خودکفایی در این حوزه اقدام ارزشمندی در راستای کاهش ریسک واردات، کنترل هزینه‌های اجرایی و افزایش سرعت در اجرای عملیات محورهای ریلی است. صیدگر با اشاره به سیستم‌های ارتباطات به‌عنوان بخش دیگری از روسازی راه‌آهن افزود: سیستم ارتباطات رادیویی و سیستم انتقال شامل ارتباطات رادیویی و فیبر نوری همزمان با ساخت خطوط اصلی و ایستگاهی انجام شد و سیستم انتقال نوری با ظرفیت STM ۱۶ نیز در همه ایستگاه‌ها اجرا شد.

وی طول کابل‌کشی فیبر نوری مسیر را بیش از ۱۵۰ کیلومتر و نوع آن را OBUC SM ۴۸ اعلام کرد، همچنین به منظور پوشش سیستم رادیویی ترانک در مسیر ۵ دکل مخابراتی و تجهیزات سایت ( BTS ) و ملزومات بهره‌برداری از آن شامل بی‌سیم‌های ثابت و سیار تامین و نصب شده است. صیدگر پیشرفت فیزیکی پروژه در فاز اول بهره‌برداری را ۹۵ درصد اعلام کرد و ادامه داد: روسازی مسیر از نوع بالاستی با تراورس بتونی B ۷۰ و سیستم پابند فنری طرح وسلو است و برای انتقال بار محوری ۲۵ تن طراحی و اجرا شده است. حداکثر سرعت طراحی مسیر برای قطارهای مسافری ۱۶۰ کیلومتر بر ساعت و قطارهای باری ۱۲۰ کیلومتر بر ساعت است که انتظار می‌رود سرعت عملیاتی قطار مسافری در شروع بهره‌برداری حدود ۱۲۰ کیلومتر بر ساعت باشد و پیش‌بینی می‌شود با تثبیت شرایط هندسی خط ظرف ۲ ماه آتی سرعت عملیاتی ۱۶۰ کیلومتر در ساعت در این مسیر قابل دستیابی باشد. مدیرکل ساخت روسازی راه‌آهن بیان کرد: بر اساس مطالعات انجام شده در زمان تصویب طرح ترافیک پیش‌بینی شده برای ۶۰۰ هزار نفر و یک‌میلیون تن بار در سال است که با توجه به توسعه صنایع منطقه‌ای در سنوات اخیر و افزایش جمعیت این ارقام در بخش باری افزایش قابل ملاحظه‌ای خواهد یافت. وی تاکید کرد: در فاز دوم بهره‌برداری و تکمیل خطوط ایستگاهی و اتصال خطوط پیش‌بینی شده به مراکز بار در استان کردستان ظرفیت این محور به ۸ تا ۹ میلیون تن بار در سال ارتقا خواهد یافت. مدیرکل ساخت روسازی راه آهن همچنین در خصوص سیستم سیگنالینگ محورهای ریلی توضیح داد و گفت: با توجه به مزیت‌های سیستم علائم الکتریکی در ارتقای ایمنی و افزایش ظرفیت ترافیکی خط و با عنایت به پیش‌نیازهای لازم برای شروع فعالیت‌های مرتبط با این موضوع شامل تکمیل سوزن‌بندی، نصب خطوط ایستگاهی و سیستم ارتباطات که فاز اول آن انجام شده است، هم‌اکنون شرایط عملیاتی لازم برای تجهیز محور به سیستم علائم الکتریکی فراهم است. صیدگر تحقق این امر را مستلزم تامین و تخصیص اعتبار مورد نیاز از طرف مبادی ذی‌ربط و همکاری دستگاه بهره‌بردار اعلام کرد و افزود: پیشنهاد اختصاص یک ردیف اعتباری مجزا برای این منظور به سازمان برنامه و بودجه کشور ارائه شده است و سایر راهکارهای تامین مالی از جمله استفاده از فاینانس داخلی نیز در دست پیگیری است و انتظار می‌رود با مساعدت سایر مبادی قانونی ذی‌ربط، این مهم در حداقل زمان ممکن محقق شود.

سخن پایانی

هدف‌گذاری توسعه شبکه ریلی کشور تا پایان دولت سیزدهم ۱۳۳۵ کیلومتر است. تا پایان دولت علاوه بر طرح‌های ذکر شده راه‌آهن مبارکه- سفید دشت- شهرکرد به طول ۹۰ کیلومتر، راه‌آهن سبزوار- مشهد به طول ۴۵ کیلومتر، راه‌آهن بیرجند- یونسی به طول ۵۰ کیلومتر، راه‌آهن چابهار- زاهدان به طول ۶۲۸ کیلومتر و دورود-خرم‌آباد به طول ۱۱۵ کیلومتر آماده بهره‌برداری می‌شود. مدیرعامل شرکت ساخت و توسعه زیربناهای حمل‌ونقل کشور ابتدای امسال اعلام کرد که با اتصال ۳ مرکز استان تا پایان سال به شبکه ریلی، سال ۱۴۰۲ رکورددار اتصال بیشترین تعداد مرکز استان به شبکه ریلی خواهد بود.