صمت در گزارش پیش رو ضمن بازتاب نگاه نمایندگان مجلس درباره استیضاح وزیر نیرو در گفت‌وگو با یک فعال اقتصادی رویکرد وی را درباره کارآمدی این اقدام در رفع بحران انرژی کشور جویا شده است.

انتظار برخوردی جدی‌تر از وزیر می‌رفت!

شاید بتوان اصلی‌ترین دلیل کلید خوردن استیضاح وزیر نیرو را قطعی برق مداوم و اختلال در زندگی مردم و جامعه اقتصادی دانست؛ این در حالی است که اگر منصفانه به وضعیت موجود نگاه کنیم استیضاح وزیر چندان پذیرفتنی به‌نظر نمی‌رسد، زیرا عملکرد و نوع سیاست‌گذاری در گذشته زیرساخت‌های تامین برق و انرژی را فرسوده و مستهلک کرده و نمی‌توان از وزیر انتظار داشت که در طول یک سال فعالیتش این مشکلات را برطرف می‌کرد و تامین برق را به حالت عادی بازمی‌گرداند؛ اما در سوی مقابل موضوعی که استیضاح وزیر را تا حدودی منطقی جلوه می‌دهد نوع برخورد شخص وزیر و دیگر مسئولان این نهاد با این مسئله است که شاهد مثال در این زمینه کم نیست. نخستین مسئله این است که وزیر نیرو سال گذشته در همین روزها از تریبون‌های رسمی کشور خبر از رفع مشکل انرژی در آینده‌ای کوتاه داده و اعلام کرده بود تابستان سال آینده (یعنی زمان جاری) قطعی برق نخواهیم داشت؛ در حالی که انتظار می‌رفت ایشان به‌عنوان سکاندار اصلی حوزه انرژی کشور، باتوجه به جمیع جهات اظهارنظر و از طرح‌ وعده‌هایی که امکان تحقق آن در حداقلی‌ترین میزان ممکن بود اجتناب می‌کردند. در موردی دیگر ایشان به‌تازگی اعلام کردند قطعی برق در کشور بیش از دو ساعت در طول شبانه‌روز نیست، اما واقعیت این است که فقط در پایتخت این روند برقرار است و در شهرستان‌ها و نقاط دور از مرکز، براساس اعلام متناوب شهروندان، روند به‌گونه دیگری است و قطعی‌ها در ساعاتی طولانی‌تر و دفعات بیشتر اتفاق می‌افتد. با این شرایط اعلام وزیر مبنی بر قطعی تنها دوساعته برق دو ذهنیت متفاوت را در اذهان شکل می‌دهد که هیچ کدام به‌نفع نهاد اجرایی کشور در حوزه انرژی نیست؛ یا ایشان کل مردم را همین پایتخت‌نشینان و مراکزنشینیان می‌بینند یا از آنچه در نقاط گوناگون کشور در حوزه تحت امرش می‌گذرد آگاهی ندارد. ضمن اینکه یکی از انتقادات پرتکرار درباره قطعی برق فعلی مربوط به فعالیت ماینرها و بهره‌برداری برخی از انرژی برق برای استخراج بیت‌کوین است که اگر مبنا را بر واقعی بودن این ادعا قرار دهیم، انتظار می‌رفت وزارت نیرو برخوردی جدی‌تر با عاملان این فعالیت داشته باشد.

در هر حال اینها فرضیاتی است که درباره استیضاح وزیر نیرو مطرح است و ما بر آن شدیم برای دریافت دیدگاه نمایندگان مجلس درباره دلایل و اصلا کارآمد بودن یا نبودن استیضاح وزیر نیرو در رفع بحران انرژی، پیگیری‌هایی از نمایندگان مجلس داشته باشیم که این پیگیری‌ چندان نتیجه‌بخش نبود و حتی نمایندگان امضا‌کننده درخواست استیضاح وزیر نیز حاضر به گفت‌وگو در این باره نشدند؛ به‌گونه‌ای که روح‌الله ایزدخواه، نماینده مردم تهران در مجلس شورای اسلامی با تایید امضای درخواست استیضاح وزیر نیرو حاضر به گفت‌وگو با خبرنگار صمت نشد و تاکید کرد برای دریافت اطلاعات کامل‌تر در این باره باید با طراحان استیضاح گفت‌وگو شود. بر همین اساس خبرنگار صمت با سید جواد نیک‌بین، نماینده مردم کاشمر در مجلس شورای اسلامی که پیش از این خود را طراح اصلی استیضاح معرفی کرده بود، تماس گرفت که ایشان نیز گفت‌وگو در این باره را به وقتی دیگر موکول کردند. گفتنی است در این پیگیری با تمامی اعضای کمیسیون انرژی مجلس و برخی از اعضای کمیسیون صنایع و معادن تماس گرفته شد که هیچ کدام از این تماس‌ها منتج به دریافت دیدگاه نمایندگان مردم در مجلس نشده است. آنچه در ادامه می‌خوانید دیدگاه‌های مطرح‌شده ازسوی نمایندگان موافق و مخالف استیضاح در گفت‌وگو با رسانه‌های دیگر است که در این صفحه بازنشر شده است.

سطح عملکرد وزیر بسیار پایین‌تر از حد انتظار است

عضو کمیسیون صنایع و معادن مجلس و یکی از امضاکنندگان طرح استیضاح وزیر نیرو، ، درباره دلایل استیضاح وزیر نیرو، اظهار کرد: نمایندگان مجلس از آغاز به کار، براساس نظرات و منویات رهبر انقلاب، تصمیم گرفتند با دولت همکاری داشته باشند و امور را با تسامح و تعامل پیش ببرند.

مصطفی پوردهقان، عضو کمیسیون صنایع و معادن مجلس در گفت‌وگو با تابناک بیان کرد: باوجود تنوع سلایق و گروه‌های سیاسی در مجلس، فضایی فراهم کردیم تا دولت بتواند وظایف خود را با دست باز انجام دهد. با این حال، پس از گذشت یک سال، عملکرد برخی از وزرا نشان می‌دهد سطح عملکردشان بسیار پایین‌تر از حد انتظار است که ما با دعوت این وزرا به کمیسیون‌های تخصصی، سعی کردیم نقاط ضعف را اصلاح کنیم.

پوردهقان تاکید کرد: ما به‌خوبی می‌دانیم که بخشی از مشکلات وزارت نیرو ریشه در عملکرد دولت‌های پیشین دارد، اما نمایندگان بر این باورند که طی یک سال گذشته هیچ نشانه‌ای از اصلاح، بهبود یا تغییر در سیاست‌ها و رویکردهای این وزارتخانه مشاهده نشده و شرایط روز به روز بدتر شده است.

وی با اشاره به مشکلات موجود در حوزه‌های خانگی، کشاورزی و به‌ویژه تولید، گفت: وزارت نیرو و شخص وزیر در این حوزه‌ها فاقد برنامه‌ریزی موثر و کارآمدی لازم هستند. ضربه به تولید، ضربه به کل کشور و اعتبار آن است و تبعات زنجیرواری به‌دنبال خواهد داشت.

این نماینده مجلس ادامه داد: تاکنون چندین جلسه تخصصی با وزیر نیرو و معاونان او برگزار شده و وعده‌هایی داده‌اند، اما متاسفانه هیچ‌کدام عملی نشده‌اند. همچنین برخی اظهارات رسانه‌ای و گزارش‌های ارائه‌شده ازسوی این افراد، خلاف واقع و کاملا غیرواقعی بوده است.

پوردهقان خاطرنشان کرد: هم در حوزه برق، هم در حوزه آب و هم در ساختار مدیریتی وزارت نیرو، مسائل و ابهاماتی جدی وجود دارد. وزیر نیرو باید در صحن علنی مجلس درباره این نابسامانی‌ها و ناکارآمدی‌ها پاسخگو باشد. اگر پاسخ‌هایش قانع‌کننده بود، می‌تواند به فعالیت خود ادامه دهد، اما اگر همچنان با همان رویکرد قبلی پاسخ دهد، فضای مجلس به‌ سمت پیگیری کامل استیضاح خواهد رفت.

در سوی مقابل یکی دیگر از نمایندگان مجلس شورای اسلامی رویکردی انتقادی به جمع‌آوری امضا توسط برخی از نمایندگان برای استیضاح وزیر نیرو دارد و در این باره می‌گوید: خیلی ساده‌انگارانه است که صد امضا برای استیضاح وزیر نیرو جمع شده است؛ آیا اگر وزیر نیرو را استیضاح کنیم، برق برمی‌گردد و آب پشت سدها می‌آید؟

به‌گزارش ایسنا روح‌الله لک علی‌آبادی، نماینده مردم درود و ازنا در مجلس شورای اسلامی در جلسه روز گذشته، ۱۲ مرداد ۱۴۰۴ صحن مجلس در تذکری با بیان اینکه «متاسفانه بی‌برقی زندگی مردم را مختل کرده است»، عنوان کرد: عده‌ای بی‌سروصدا با مجوز یا بدون مجوز در مزرعه های بزرگ، بیت‌کوین استخراج و برق یارانه‌ای را به دلار تبدیل می‌کنند و ثروت‌های هنگفتی به جیب می‌زنند.

وی با انتقاد از جمع‌آوری امضا توسط برخی از نمایندگان برای استیضاح وزیر نیرو تاکید کرد: خیلی ساده‌انگارانه است که صد امضا برای استیضاح وزیر نیرو جمع شده است؛ آیا اگر وزیر نیرو را استیضاح کنیم، برق برمی‌گردد و آب پشت سدها می‌آید؟ این نماینده مجلس خطاب به همکاران خود گفت: بیایید با مردم صادق باشیم؛ استیضاح وزیر نیرو پاک کردن صورت‌مسئله است؛ همه به بی‌برقی انتقاد داریم و این معضل مردم را آشفته کرده است؛ اما چرا در جریان جنگ ۱۲روزه قطعی برق نداشتیم؟ چون اینترنت‌ها قطع و وصل می‌شد و نمی‌توانستند با استفاده از ماینرها، بیت‌کوین استخراج کنند؛ خواهش می‌کنم صورت‌مسئله را پاک نکنیم و با مردم صادق باشیم.

شاید وعده‌ها کار دست وزیر داده باشد

رئیس کمیسیون انرژی اتاق بازرگانی، صنایع، معادن و کشاورزی ایران درباره استیضاح وزیر نیرو را در رفع بحران انرژی کشور چندان کارساز ندانست و در این باره گفت: بحران انرژی به‌ویژه در حوزه برق ریشه در عملکرد ۲ دهه پیش دارد و از آن زمان تاکنون با بدسلیقگی‌ سیاست‌گذاری‌ها به‌گونه‌ای بوده که زیرساخت حوزه برق رو به نابودی می‌رفت و حالا با تغییر وزیر هم اتفاق خاصی نمی‌افتد.

آرش نجفی، رئیس کمیسیون انرژی اتاق بازرگانی ایران در گفت‌وگو با صمت درباره تاثیر استیضاح وزیر نیرو در رفع بحران کنونی حوزه انرژی بیان کرد: واقعیت این است که عملکرد وزیر نیرو تاکنون رضایت‌بخش نبوده، اما معتقدم استیضاح ایشان نیز مشکلی را حل نخواهد کرد، چون مشکلات ریشه‌ای‌تر و عمیق‌تر از آن است که با تغییرات این‌گونه بتوان بهبودی را رقم زد.

وی در ادامه با اشاره به دلایلی که زمینه‌ساز استیضاح وزیر نیرو شد اظهار کرد: به‌نظر می‌رسد آنچه که سبب شده وزیر نیرو در تیررس استیضاح مجلس قرار بگیرد، نه عملکرد ایشان، بلکه وعده‌هایی بود که وی پیش از این حتی در حضور رهبر معظم انقلاب مطرح کرده بود؛ به‌بیان شفاف‌تر ایشان ادعاهایی را درباره رفع مشکلات انرژی مطرح کردند که حالا خبری از تحقق آنها نیست که همین مسئله سبب ایجاد نارضایتی شده است.

نجفی در این باره افزود: وزیر نیرو در حالی وعده‌‌های خود را مطرح می‌کرد که همگان می‌دانستند رفع مشکل انرژی کشور اقدامی ساده و در حدی که ایشان مطرح می‌کند، نیست. ایشان وزارت نیرو را در وضعیتی تحویل گرفته بود که بحران در بخش انرژی کاملا محسوس بود؛ به‌گونه‌ای که اگر شخص دیگری هم جای ایشان بر این مسند می‌نشست، نمی‌توانست کاری چندان اثربخش انجام دهد.

انتظاری جز وضعیت کنونی نمی‌رفت

این فعال حوزه اقتصاد سیاست‌گذاری‌های گذشته به‌ویژه تثبیت قیمت انرژی را زمینه‌ساز عدم توسعه صنعت برق دانست و تاکید کرد: با سیاست‌گذاری‌های نادرست گذشته جذابیت سرمایه‌گذاری در حوزه برق از بین رفته و همزمان زیرساخت‌های موجود نیز مستهلک شده است. با چنین روندی آیا انتظاری غیر از آنچه اکنون شاهد آن هستیم داشتیم؟

نجفی در پاسخ به سوال صمت مبنی بر اینکه یکی از دلایل پرتکرار ازسوی کارشناسان در توضیح چرایی کمبود برق مربوط به فعالیت ماینرها است؛ آیا این گمانه قابل‌پذیرش است؟ ضمن تایید قطعی این گفته، در پاسخ به سوالی دیگر مبنی بر اینکه آیا نمی‌توان وزیر را در این زمینه متهم به کم‌کاری یا مسامحه کرد؟ در بیانی کوتاه، گفت: به‌نظر می‌رسد مالکان برخی از این مزارع افراد یا نهادهایی هستند که وزیر و بدنه وزارت نیرو نمی‌تواند با آنها مقابله کند.

این فعال حوزه اقتصاد در ادامه پایداری فعلی شبکه برق را نیز دستاوردی قابل‌تقدیر توصیف کرد و گفت: همین که در شرایط فعلی با امکانات در دسترس، شبکه برق پایدار است و اختلال جدی و بحران‌ساز ایجاد نشده، باید از وزارت نیرو قدردانی کرد. تا زمانی که بدسلیقگی‌های گذشته در نظام سیاست‌گذاری حوزه انرژی اصلاح نشود، نمی‌توان انتظاری بیش از شرایط کنونی داشت که البته من معتقدم این اصلاح در قامت وزیر فعلی نمی‌گنجد.

نجفی در این باره افزود: وزیر فعلی نیرو، وزیر صلح است و رفتاری مهربانانه، متین و متواضع دارد، در حالی که رفع چالش انرژی کشور و گذر از شرایط کنونی وزیری جنگنده‌تر می‌خواهد.

سخن پایانی

معضلات حوزه انرژی حالا به‌وضوح در تمامی بخش‌ها قابل‌مشاهده است و اگر در سال‌های گذشته با فشار به بخش تولید سعی در کاهش فشار به خانوار و مردم عادی می‌شد، حالا دیگر همه مردم به‌نوعی جور سیاست‌گذاری‌های نه‌چندان مطلوب و شاید کم‌کاری‌های حوزه انرژی را می‌کشند؛ وضعیتی که براساس ادعای طراحان استیضاح وزیر نیرو زمینه‌ساز کلید خوردن این اتفاق شده است. در هر حال وزیر نیرو که پیش از آغاز به کار رسمی‌اش در دولت چهاردهم وعده‌های زیادی درباره رفع ناترازی به‌ویژه برق می‌داد، حالا در تیررس پرسشگری مجلس قرار گرفته و باید عملکردی که براساس شواهد نامطلوب ارزیابی می‌شود را با دلایلی توجیه کند تا بتواند در این سمت ادامه فعالیت دهد؛ در غیر این صورت از این مقام برکنار خواهد شد. البته نکته مهم درباره وضعیت حوزه انرژی کشور این است که بستر نیز چندان برای بهبود شرایط فراهم نیست و آسیب‌هایی که این حوزه از سیاست‌گذاری‌های پیشین متحمل شده، راه هرگونه اصلاح و بهبود وضعیت را ناهموار کرده است؛ بر همین مبنا کارشناسان معتقدند تا اصلاحی اساسی در سیاست‌گذاری‌ها انجام نشود و زیرساخت‌های این بخش با ابزار مشوق به‌ویژه از نوع قیمتی نونوار نشوند، هر فردی که در رأس کار بنشیند هم نمی‌تواند دگرگونی چشمگیر در این حوزه رقم بزند.