کاربران مجازی بارها از تجربه‌هایشان در زمینه نان‌آوری با موتور در مشاغلی مانند پیک نوشته‌اند؛ برخی هم از مواجهه با کیف‌قاپ‌ها و کف‌زن‌ها گفته‌اند حدود یک سال پیش اعلام شد: در کل کشور حدود ۱۲میلیون موتورسیکلت وجود دارد که فقط در شهر تهران ۴میلیون و ۳۰۰ هزار موتورسیکلت تردد می‌کند یعنی ۳۶ درصد از موتورسیکلت‌های کل کشور در پایتخت وجود دارد.  اما گاهی به نظر موتورسواران تردد شهری را با مشکلات جدی مواجه کرده‌اند و حداقل در کلانشهر تهران، شهر زیر پای موتورسواران است.

هر روز بیشتر از دیروز

اواسط اسفندماه پارسال بود که معاون عملیات پلیس راهور تهران بزرگ تصریح کرد روز به روز بر تعداد استفاده‌کنندگان و بر تعداد دستگاه‌های موتورسیکلت افزوده می‌شود و بیان کرد: در کل کشور حدود ۱۲ میلیون موتورسیکلت وجود دارد که فقط در شهر تهران ۴میلیون و ۳۰۰ هزار موتورسیکلت تردد می‌کند یعنی ۳۶ درصد از موتورسیکلت‌های کل کشور در پایتخت وجود دارد. به گفته سرهنگ احسان مومنی یک زمانی می‌گفتیم ۳۳ درصد از تصادفات فوتی مربوط به موتورسیکلت سواران است زیرا آن زمان در شهر تهران حدود یک میلیون و ۷۰۰ هزار موتورسیکلت در شهر تهران وجود داشت ولی الان حدود ۴میلیون ۳۰۰ هزار موتورسیکلت در پایتخت تردد می‌کنند که به همین ترتیب درحال‌حاضر ۴۷ درصد از فوتی‌ها به موتورسیکلت سواران باز می‌گردد. ازدیاد موتورسیکلت‌ها و به تبع آن جرایم و تبعات منفی این روند باعث شد تا پلیس راهور برنامه‌‎های ویژه‌ای را در دستور کار قرار دهد. سردار «سیدابوالفضل موسوی‌پور» رئیس پلیس راهور تهران بزرگ، اواخر آبان‌ماه اعلام کرد امسال طرح برخورد با پوشش پلاک خودروها و موتورسیکلت‌ها با جدیت بیشتری در معابر پایتخت آغاز شده و علاوه بر جریمه ۷۰۰ هزار تومانی، وسیله نقلیه متخلف به پارکینگ منتقل خواهد شد.

موتورسواری از نگاه پژوهشگران اجتماعی

در این باره برخی جامعه‌شناسان نیز اظهار نظر کرده‌اند. محمدمهدی لبیبی پژوهشگر اجتماعی و عضو هیات علمی دانشگاه آزاد اسلامی می‌گوید: بخشی از اقبال زیاد مردم به ویژه در شهرهای بزرگ و پرتردد به استفاده از موتور به این دلیل است که درآمد مردم برای خرید اتومبیل کافی نیست. دوم اینکه موتور وسیله‌ای‌ است که سرعتش نسبت به اتومبیل بیشتر است زیرا اتومبیل در ترافیک می‌ماند و کنترل شدیدی بر آن حاکم است، در حالی‌ که موتور از لابه‌لای اتومبیل‌ها حرکت می‌کند و همین باعث سرعت‌بخشی به حرکت موتور می‌شود.

به‌گفته لبیبی، همین تبلیغ سرعت سبب شده بر تعداد موتورسواران در سال‌های اخیر افزوده شود. به این دلیل که وقتی موتورسواران از لابه‌لای ماشین‌ها حرکت می‌کنند و هیچ اتفاقی هم برای آنها نمی‌افتد، سبب می‌شود که دیگران هم تشویق به استفاده از موتور شوند. برخی هم از موتور برای جابه‌جایی مسافر استفاده می‌کنند. معصومه اشتیاقی پژوهشگر اجتماعی نیز در این زمینه بیان می‌دارد: واقعیت این است که در سال‌های اخیر در کل کشور ما با پدیده فقر شهری بیش از چند دهه گذشته مواجهیم. این مسئله تاثیر مهمی بر تقاضا برای حمل‌ونقل ارزان و راحتِ موتورسواری برای گذران معیشت روزانه افراد طبقه متوسط به پایین دارد. وقتی نرخ حامل‌های انرژی یا مهم‌تر از آن خرید خودرو سخت‌تر و گران‌تر می‌شود، موتور جایگزین کم هزینه‌تر است. این گفته‌ها هر چند بخشی از واقعیت را بیان می‌دارد اما همه واقعیت نیست. از این رو، پژوهشگر ایرنا نگاهی انداخته به دیدگاه کاربران فضای مجازی به خصوص در شبکه‌های اجتماعی ایکس و اینستاگرام به موضوع موتورسواری، مزایا و تبعات آن.

موتور؛ وسیله نقلیه یا سبک زندگی؟

انواع فروش قسطی موتورسیکلت‌ خرید آن را برای اقشار مختلف آسان کرده است به طوری که صفحات بسیاری در شبکه اجتماعی اینستاگرام وجود دارد که به معرفی و فروش انواع موتورسیکلت‌ها مشغولند. تنها با یک جست‌وجوی ساده در اینستاگرام به صفحات بسیاری می‌توان رسید که موتورهای صفر و کارکرده را برای فروش به صورت نقد و اقساط به مخاطبان خود عرضه می‌کنند یا به معرفی انواع موتورسیکلت‌ برای سلایق مختلف مشغولند. خبرگزاری ایرنا گزارشی از پدیده موتورسواری و نگاه کاربران مجازی منتشر کرده که حاوی نکات جالب و قابل تاملی است. کاربران مجازی بارها از تجربه‌هایشان در زمینه نان‌آوری با موتور در مشاغلی مانند پیک نوشته‌اند؛ به نوشته یک کاربر مجازی «در مسیر فرودگاه امام‌، درگیر ترافیک شدید چمران شدم و بهترین گزینه موتور بود.با مهربانی و مهارت مرا به نزدیک‌ عوارضی رساند. مبلغ درخواستی‌اش بسیار کم ‌بود. مقدار بیشتری برایش زدم و برایم تاکسی هم گرفت. چند دقیقه‌ای گذشت، راننده تاکسی ایستاد، گفت همان موتوری پشت سرمان علامت می‌دهد، گفت شاید چیزی جا گذاشته‌اید!؟ موتوری گفت پیامک آمد دیدم پول زیاد ریختید من بچه‌ام مریض هست! گفتم سوال کنم اشتباه نریخته باشی و راضی باشی پول دارو میخواهم بدهم...» در یک پست دیگر ایکس می‌خوانیم: «پیک موتوری بود. می‌گفت: دوساله از شرکت دولتی اخراج شدم ولی چون زنم نمی‌دونه هر روز با کت و شلوار از خونه میام بیرون ولی بعدش با موتور کار میکنم. کف خیابون پر از آدماییه که سرگذشت‌های عجیبی دارند و ما از کنارشون رد میشیم بدون اینکه بدونیم چی به اونا گذشته.» از سوی دیگر، فضای مجازی پر است از تجربه مواجهه با کیف‌قاپ‌ها، کف‌زن‌ها و سارقان گوشی و... که ابزار کارشان موتور است. بعضی هم شغل‌هایی متفاوت دارند: «‌یک شغلی هست که طرف موتور داره و زنگ می‌زنی بهش میاد پنجاه تومن می‌گیره پشت ماشینت میاد و از جلوی دوربین طرح ترافیک ردت می‌کنه تا پلاکت ثبت نشه. مدل پیاده‌نظام هم داشت قبلا که ظاهرا منقضی شده» کاربر دیگری در شبکه اجتماعی ایکس (توییتر سابق) نوشته «کاش میشد تا فرودگاه هم با موتور رفت».  برخی از کاربران هم در صفحات خود به راحتی موتور اشاره کرده‌اند: «واقعا موتور بهترین روش حمل‌ونقله. لابلای ماشینا، ورود ممنوع، پیاده‌رو، از رو سر عابر پیاده، پرواز، مرگ، هیجان، صرفه‌جویی در زمان.» به نوشته کاربری دیگه در ایکس «تو تهران موتور که سوار میشی انگار دسترسی root به همه خیابون‌ها و معابر رو داری» از ویژگی‌های استفاده از موتورسیکلت درگیر نشدن با مسئله جای پاک آن است؛ چالشی که خودروسواران با آن دست به گریبانند. به نوشته یک کاربر مجازی «دیگه ماشین داشتن فایده نداره باید بفروشمش اسب بخرم. هم به فرهنگمون میاد هم دیگه مشکل جای پارک و ترافیک نداره.»

سخن پایانی

علاوه بر موارد یاد شده موتورها از متهمان آلودگی هوا به شمار می‌آیند. به‌گفته مدیرعامل ستاد معاینه فنی خودروهای شهر تهران، موتورسیکلت‌ها سهم زیادی در آلودگی هوای کلانشهرها دارند و بر اساس آمار این وسیله نقلیه در موضوع آلاینده‌های گازی ۲۱.۳ درصد و در بحث ذرات معلق ۱۰ و یک دهم درصد نقش دارند. برخی البته نظر دیگری دارند: «موتورسیکلت‌ها متهم اصلی آلودگی هوا هستند؟ دو روز متوالی را تعطیل و تردد موتور در شهر را مطلقا ممنوع کنید. اگر کاهش آلودگی محسوس بود و اتهام اثبات شد، پروژه‌ای ملی با بازه زمانی مشخص برای تبدیل موتورهای بنزینی به الکتریکی تعریف و از تاریخ معینی تردد موتور بنزینی را ممنوع کنید.»