«ستون‌های معجزه اقتصادی آلمان پس از جنگ جهانی دوم شامل تجارت آزاد جهانی، صنعت خودرو و ناتو - هم‌زمان در حال لرزیدن هستند. اقتصاد آلمان از پیری نیروی کار، مقررات بیش از حد و دیجیتالی‌شدن روزافزون رنج می‌برد»، این را موریتز شولارک، رئیس مؤسسه اقتصاد جهانی کیل بیان کرد. به گزارش روزنامه انگلیسی فایننشال تایمز، آلمان در جمع کشورهای توسعه‌یافته‌ای قرار دارد که با شدیدترین کاهش‌های رشد مواجه است و اقتصاددانان هشدار می‌دهند که این کشور در برابر موانع تجاری برنامه‌ریزی شده توسط دولت آینده دونالد ترامپ، رئیس‌جمهور منتخب ایالات متحده در معرض خطرهای بزرگی است.

تنگنای اقتصاد آلمان در پی فروپاشی ائتلاف دولتی

بانک مرکزی آلمان هفته گذشته اعلام کرد که اقتصاد آلمان احتمالا در سه ماه آخر سال با رکود مواجه خواهد شد، زیرا بازار کار به بی‌ثباتی ادامه خواهد داد و احتمال تعرفه‌های تجاری جدید در پیش است. اقتصاددانان شرکت‌کننده در نظرسنجی مؤسسه Consensus Economics نیز پیش‌بینی کردند که اقتصاد آلمان در سال ۲۰۲۵ تنها ۰.۶ درصد رشد کند که در مقایسه با ۱.۲ درصدی که قبلاً ۶ ماه پیش پیش‌بینی می‌شد، کمتر است که بزرگ‌ترین کاهش مربوط به انتظارات رشد در طول چنین دوره‌ای برای هر اقتصاد بزرگ صنعتی است. به نوشته روزنامه انگلیسی فایننشال تایمز، کاهش رشد اقتصاد آلمان تا حدی منعکس‌کننده ترس از توقف تصمیم‌ها برای سرمایه‌گذاری حتی قبل از بازگشت دونالد ترامپ به کاخ سفید است، زیرا شرکت‌ها تعهدات اصلی خود را به تعویق می‌اندازند. تحلیلگران می‌گویند که آشفتگی سیاسی در آلمان با فروپاشی ائتلاف دولتی و پیشرو بودن انتخابات در این کشور اقتصاد آن را در تنگنای بیش‌تری قرار داده است.

پیش‌بینی‌ها کاهش رشد سه دهم درصدی

تولید ناخالص داخلی واقعی آلمان که از نیمه دوم سال ۲۰۲۱ رکود داشته است، حتی قبل از پیروزی ترامپ در انتخابات ریاست‌جمهوری امریکا در ماه گذشته، خود را برای رشد ملایم در سال آینده آماده می‌کرد، اما اکنون اقتصاددانان انتظارات خود را درباره رشد بیشتر کاهش داده‌اند. هولگر اشمیدینگ، اقتصاددان ارشد بانک برنبرگ، پیش‌بینی خود را برای رشد اقتصادی آلمان به ۰.۳ درصد در سال ۲۰۲۵ کاهش داد که کمتر از پیش‌بینی او برای اقتصادهای منطقه یورو، انگلیس و امریکا است. فایننشال تایمز به نقل از او آورده است: آلمان به‌شدت در معرض خطر است. خطرات جنگ تجاری زمانی پدیدار شد که ابهام زیاد در مورد سیاست اقتصادی در آلمان وجود داشت.

اقتصاددانانی که در نظرسنجی Consensus Economics حدود یک هفته پس از پیروزی ترامپ شرکت کردند، پیش‌بینی کردند که اقتصاد آلمان با نرخ ۰.۱ درصد منقبض شود، کمتر از پیش‌بینی درباره رشد ۰.۳ درصدی که برای ژانویه آینده در نظر گرفته شده بود. طبق توضیحات این روزنامه، ائتلاف سه‌جانبه «غیرمحبوب» در آلمان، متشکل از سوسیال‌دموکرات‌ها، سبزها و دموکرات‌های آزاد، یک روز پس از انتخابات امریکا با برکناری وزیر دارایی کابینه آلمان سقوط کرد و قرار است انتخابات زودهنگام در اواخر فوریه برگزار شود، اما مذاکرات ائتلاف برای تشکیل دولت جدید احتمالاً ماه‌ها ادامه خواهد داشت.

موانع دردناک بر سر راه صادرات آلمان به امریکا

ماتیاس کرامر، رئیس تجارت خارجی در اتحادیه صنایع آلمان، گفت: اضطراب و تنش در میان تجار آلمانی بسیار زیاد است ضربه اضافی ناشی از تحمیل موانع تجاری بسیار دردناک خواهد بود. امریکا ۱۰ درصد از صادرات آلمان را در سال ۲۰۲۳ به خود اختصاص داده است که بالاترین سطح آن در بیش از دو دهه است. از سال ۲۰۱۵، امریکا جایگزین فرانسه به‌عنوان مهم‌ترین شریک تجاری آلمان شده است، و همچنان اهمیت خود را افزایش داده است، زیرا چین - بازاری که به‌سرعت درحال‌رشد در دو دهه قبل از همه‌گیری کرونا بود - به طور چشمگیری اشتهای خود را برای محصولات آلمانی کاهش داده است و تحریم‌ها بر صادرات به روسیه بر آن تأثیر گذاشته است. با افزایش سرعت واردات آلمان از ایالات متحده، مازاد تجاری آلمان با امریکا در سال ۲۰۲۳ به رکورد ۶۳.۳ میلیارد یورو رسید. در آستانه انتخابات ایالات متحده، برخی از صادرکنندگان آلمانی هجوم آوردند تا کالاهای خود را به ایالات متحده ارسال کنند و از همین رو صادرات، در سپتامبر گذشته با تعدیل تغییرات نرخ و نوسانات فصلی به‌صورت ماهانه ۴.۸ درصد افزایش یافت.

طبق تخمین موسسه Ifo ایفو مستقر در مونیخ، بر اساس سناریویی که در آن ترامپ تعرفه‌های ۲۰ درصدی را بر واردات غیر چینی که در مبارزات انتخاباتی خود وعده داده بود، معرفی می‌کند، صادرات آلمان به امریکا ممکن است تا ۱۵ درصد کاهش یابد. یواخیم ناگل، رئیس بانک آلمانی بوندس‌بانک، با تأکید بر تهدید «تجزیه اقتصادی جغرافیایی» گفت که اجرای کامل طرح‌های تعرفه‌ای ترامپ می‌تواند رشد تولید ناخالص داخلی آلمان را ۱ درصد کاهش دهد. بر اساس داده‌های بوندس بانک (بانک مرکزی) آلمان، از اواخر سال ۲۰۲۰، شرکت‌های آلمانی به طور قابل‌توجهی سرمایه‌گذاری‌های خود را در امریکا، به ویژه در بخش‌های شدیداً وابسته به انرژی افزایش داده‌اند.

صادرات خودرو و دارو آلمان به امریکا یک سوم می‌شود

خودروسازان آلمانی که با انتقال پرهزینه به خودروهای برقی، رقابت شدید رقبای چینی و هزینه‌های بالا و گروه‌های دارویی دست و پنجه نرم می‌کنند تحت تأثیر قرار خواهند گرفت. امریکا ۱۳ درصد از فروش خودروهای آلمان در خارج از کشور و ۲۲ درصد از صادرات دارویی آن را به خود اختصاص داده است و برآوردهای مرکز تحقیقات آیفو نشان می‌دهد که هر دو در یک جنگ تجاری تمام عیار به یک سوم سقوط خواهند کرد. حتی در بازار داخلی آلمان، ادامه کار برای شرکت‌های آلمانی دشوارتر خواهد شد، زیرا بسیاری از اقتصاددانان هشدار می‌دهند که تولیدکنندگان چینی در صورت مواجهه با تعرفه‌های بالاتر ایالات متحده نسبت به محصولات اروپایی، محصولات ارزان‌تر را به اتحادیه اروپا منتقل خواهند کرد در حالی که این امر ممکن است به کاهش تورم در اتحادیه اروپا کمک کند، اما تولیدکنندگان محلی با افزایش رقابت روبه‌رو خواهند شد و حاشیه سود آنها بیشتر کاهش خواهد یافت.