بازیگران اصلی آینده نظام آموزشی
کارشناسان معتقدند آموزش نوعی شخم زدن است که می‌توان روش‌های آن را از جنبه‌های مختلف ارزیابی کرد.
کارشناسان معتقدند آموزش نوعی شخم زدن است که می توان روش های آن را از جنبه های مختلف ارزیابی کرد. گفتنی است، آموزش با سبک های نوین در بخش تصور خلاقیت بیشتر خود را نشان می دهد، برای مثال، می تواند موجب تصویرسازی های عینی از طریق اسباب بازی ها یا کتاب ها باشد. در این میان، یک شرکت دانش بنیان طی فرآیندی توانسته است روشی را ابداع کند که موجب تصویر سازی مفاهیم می شود، برای مثال ابزاری برای شناخت مفهوم عدد صفر طراحی شده که کودک می تواند با تصویر و اسباب بازی یاد بگیرد صفر به چه معنا است؛ صمت در این گزارش به بررسی نقش دانش بنیان ها در ارتقای سبک های آموزشی پرداخته است.
دشواری راه ورود دانش بنیان ها
چندی پیش، فراخوانی برای توسعه روش های نوین آموزشی در فضای آموزش و پرورش کشور از سوی معاونت علمی و فناوری ریاست جمهوری منتشر شد که در همین راستا ستاد فرهنگ سازی اقتصاد دانش بنیان و توسعه صنایع نرم و خلاق، ستاد توسعه فناوری های اقتصاد دیجیتال و هوشمندسازی و توسعه علوم و فناوری های شناختی از این طرح حمایت کرد. گفتنی است، در این طرح از افراد و تیم های صاحب ایده تا شرکت های بزرگ و فناور که در حوزه های فناورانه موردتمرکز به فعالیت بپردازند، حمایت خواهد شد، همچنین ارائه تسهیلات به استارت آپ های حوزه آموزش از ویژگی های آن است. سنجش یادگیری با رویکرد شناختی با استفاده از AI ، مشاوره آموزشی مدیریت رفتار، تقویت تاب آوری و غلبه بر اهمال کاری، شناسایی و هدایت توانایی های فردی و ایجاد بستر هایی برای دوره های آموزشی کوتاه مدت برخی حوزه های متمرکز در این فراخوان است. کارشناسان و افراد باتجربه در امر تولید محتوای آموزشی در مسیر توسعه فناوری آموزشی معتقدند ردیابی نیازهای آموزشی مدارس و دانش آموزان از عهده شرکت های دانش بنیان خارج است، چرا که طراحی و تولید بسترهای فناورانه برای آموزش آسان تر، امری دشوار است.
گذر از هفت خوان رستم آموزش
علی اکبر امیری، مدیرعامل یک شرکت دانش بنیان در زمینه یادگیری و آموزش برمبنای تولیدات فناورانه معتقد است، به طور معمول جا انداختن شیوه های نوین آموزشی در نظام آموزش و پرورش کشور امری دشوار و به نوعی طی کردن هفت خوان رستم است.
وی به همراه مجموعه دانش بنیان خود که زیرنظر دانشگاه شریف به فعالیت می پردازند، ضمن تولید بیش از ۱۵ بسته کمک آموزشی رباتیک، برگزار کننده کلاس های رباتیک در مدارس و مسابقات معتبر نادکاپ شریف نیز هست. علاوه بر رباتیک در زمینه شیمی، هوافضا، زیست شناسی، نجوم، خلاقیت و طراحی سه بعدی هم با تولید بسته های کمک آموزشی، کلاس های فوق برنامه برای مدارس برگزار می کند.
امیری در گفت وگو با صمت گفت: متاسفانه در فضای آموزش و پرورش کشور سیستم واحدی در باب اجرایی کردن مصوبات وجود ندارد، در واقع وقتی طرحی تایید می شود، نباید بخش یا سازمان دیگری از زیرمجموعه این سازمان آن را رد کند و به دلخواه به اجرا در نیاورد. این ناهماهنگی در آموزش و پرورش همان پاشنه آشیلی است که منجر به ضعف در تکنولوژی آموزشی کشور شده است. چنین روالی از گذشته تاکنون در فضای آموزش و پرورش کشور وجود داشته است و به امروز اختصاص ندارد. تا زمانی که این چرخه حول مدار ناهماهنگی در اجرا قرار گرفته باشد، همچنان باید شاهد ضعف در تکنولوژی آموزشی کشور باشیم.
وی بااشاره به راه دشوار دانش بنیان ها در راستای جریان سازی تولیدات شان در نظام آموزش و پرورش گفت: ایجاد تحول در نظام آموزش و پرورش امری دشوار است، چراکه ایجاد و جریان سازی شیوه های نوین آموزشی برمبنای فناوری در نظام و آموزش و پرورش کشور برای شرکت های دانش بنیان روندی پرفراز و نشیب دارد. باید باتوجه به تجربه ای که از همکاری با مدیران مدارس در شهرستان ها کسب شد، گفت دشواری کار در تهران نسبت به شهرستان ها چندین برابر است. به عبارت روش تر، تا حدی گارد مدیران مدارس شهرستان ها برای ایجاد شیوه های نوین آموزشی نسبت به مدیران مدارس در تهران بازتر است، اما به راحتی نمی توان در هر مدرسه ای ورود پیدا کرد و به معرفی محصولات فناورانه پرداخت.
افترا به مدیران مدارس دولتی
امیری گفت: در این میان، مدارس غیردولتی تمایل بیشتری برای بهره گیری از توان دانش بنیان ها در امر آموزش دارند، چرا که آنها توجه بیشتری به سطح دانشی دارند که دانش آموزان شان کسب می کنند، به همین دلیل مدارس غیردولتی انتخاب اول صاحبان شرکت ها دانش بنیان در توسعه کسب وکارشان است. دلیل اینکه ایجاد تعامل با مدیران مدارس دولتی دشوار است، به تفکر حاکم در نظام آموزش و پرورش برمی گردد. به عبارت دقیق تر، اتهاماتی از قبیل دریافت سود و نفع شخصی به مدیران مدارس دولتی هنگام ایجاد تغییر و تحول در روش های قدیمی و ایجاد روش های نوین زده می شود، به همین سبب، این مدیران در بیشتر مدارس دولتی تمایلی به ارتقای روش های آموزشی ندارند، اما چون مدیران مدارس غیردولتی موظف به ارائه کارنامه خروجی از خود هستند، تا حد زیادی از آموزش های مبتنی بر فناوری استقبال می کنند، در واقع آنها برای اقناع والدین و مخاطبان خود، باید امکاناتی را ارائه بدهند که برگزاری کلاس های فوق برنامه از جمله این خروجی ها است و مبتنی بر فناوری هم هست، اما در همین بخش هم در بیشتر موارد از روش های همیشگی استفاده می کنند و کم پیش آمده که از تولیدات دانش بنیان استفاده نکنند.
وی بااشاره به همکاری های بین نهادی برای توسعه فناوری های نوین در مدارس گفت: شاید اگر نهادی چون معاونت علمی و فناوری ریاست جمهوری با آموزش و پرورش، همکاری ها و تفاهمنامه هایی را به امضا برساند، بتوان تا حدی این سختی ها را رفع کرد و با برگزاری دوره های متفاوت به طور آزمایشی روش ها را سنجید و از میان آنها بهترین روش را انتخاب کرد. ناگفته نماند که آموزش و پرورش تلاش کرده که با ایجاد پژوهش سرا ها به برگزاری دوره ها بپردازد، اما نتوانسته، دوره های خوبی را برگزار کند و چندان موفق نبوده است.
فرار مغزها، رشته ما را پنبه می کند
امیری درباره فناوری های مهمی که باید در مدارس به کار برد، گفت: به اعتقاد من، توسعه روش های آموزشی در حوزه هایی همچون رباتیک و هوش مصنوعی می تواند در آینده کشور تاثیر گذار باشد و ما نیازمند بومی سازی این فناوری ها هستیم، چرا که باوجود آموزش این دانش آموزان و کسب مقام در مسابقات خارج کشور، در نهایت بیشتر آنها مهاجرت می کنند، به عبارت دیگر، فرار مغزها نمی گذارد که حاصل آموزش سال های گذشته مراکز آموزشی به بار بنشیند، به همین دلیل توصیه می شود این آموزش ها بومی شود تا در آینده کشور به توان افراد خبره افزوده شود و تاثیر آن وارد فضای صنعتی کشور
شود.
به اعتقاد من، آموزش دانش آموزان و ایجاد توانمندی در راستای آن صنایعی که در اسناد بالادستی تاکید شده است، می تواند راهکار خوبی را به شرکت های دانش بنیان نشان بدهد که به نوآوری در آن حوزه ها بپردازند،اما هنوز شناخت کافی در این زمینه نداریم و جای کار بسیار زیاد است.
وی افزود: آموزش در حوزه هایی چون برنامه نویسی کار با داده هم، می تواند در تربیت نسل آینده برای رفع نیازهای کشور از درجه اهمیت بالایی برخوردار باشد، به همین دلیل لازم است شرکت های فعال، تولیدات خلاقانه ای در این زمینه به فضا آموزشی کشور ارائه بدهند.
تجربه زندگی در قالب بازی برای کودکان
باخبر شدیم که یک شرکت دانش بنیان نوعی آموزش را برای کودکان ابداع کرده است که آنها در قالب بازی در کنار آموزش مباحث درسی، به نوعی زندگی را تجربه می کنند.
مصطفی رهبر، مدیرعامل این شرکت دانش بنیان در گفت وگو با صمت در تشریح کسب وکار خود گفت: از آنجا که بیشتر کودکان دارای ذهنی تصویرپسند هستند، یعنی در جریان آموزش با تصاویر ارتباط بهتری برقرار می کنند،بنابراین زمانی که محتوای آموزشی در قالب تصویر ارائه می شود، به طورطبیعی آنها درک بهتری از موضوع آموزشی پیدا می کنند.
وی درباره روش ابداعی خود در بحث آموزش کودکان ادامه داد: ما در آموزش به کودکان از روش شناختی ـ تعاملی بهره می گیریم و وارد مباحث انتزاعی نمی شویم، در واقع پردازش فکری به کودکان القا نمی شود و ما با استفاده از پردازش در تلاش برای تصویرسازی در ذهن کودکان هستیم و می خواهیم کودک مشاهده کند و در پس این مشاهده، انباشت اطلاعات نیز داشته باشد.
رهبر گفت: آموزش ها در 3 زمینه بازی ـ ریاضی، خلاقیت و مهارت های نوشتاری است که در هر یک ابزارهای خاصی برای تصویر سازی استاندارد در ذهن کودکان طراحی شده است. فرآیند تصویر سازی در ذهن کودکان با این ابزار بهبود پیدا می کند. کلاس های ما تعاملی است که در قالب 3 نوع بازی فکری ـ آموزشی، جسمی ـ حرکتی و هیجانی انجام می شود. با ادغام اینها، کودکان زندگی را در بازی ها تجربه می کنند.
به گفته رهبر، محصول نهایی مجموعه کسب وکار «گسترش خدمات و تجارت دهکده آسیا»؛ کارگاه ها و بازی هایی هستند که برای هر کدام کتاب هم تدوین شده است. گفتنی است، در 2 سال فعالیت در کانون پرورش فکری بازخوردهای خوبی از سوی کودکان و والدین دریافت شد.
والد همراه و رفع استرس کودکان
وی افزود: اصلی ترین رویکردمان، بازی مداری و تعامل با کودکان است که با بهره گیری از کتاب و اسباب بازی انجام می گیرد، در واقع کودکان در هنگام آموزش از مطالب کتاب شناخت ملموس تری کسب می کنند و می توانند محصول شناخت خود را ببینند. باتوجه به تجربه آموزشی که کسب کردیم، عاملی به عنوان والد همراه را در هنگام آموزش در کنار کودکان قرار دادیم. به عبارت دیگر، با دخالت دادن والدین در فرآیند آموزش، عامل استرس را در روان کودکان حذف کردیم. این روال کمک می کند که کودک به هدف آموزشی خود برسد.
رهبر بااشاره به بازخورد های دریافت شده از سوی والدینی که کودکان شان تحت چنین آموزش هایی بوده اند، گفت: از بازخوردهای اصلی ما این بود که کودکانی که در آموزش و پرورش امروز به عنوان دیرآموز یا با نیازهای آموزشی ویژه شناخته می شدند، وقتی در این فضای بازی آموزی قرار می گرفتند، از استرس رها می شدند و به راحتی مطالب را فرا می گرفتند. اصلی ترین هدف ما این بود که کودک از فضای استرس زای آموزشی جدا و در جریان آموزش، متوجه درک خود از محیط شود، در واقع توانایی کودکان اریابی می شود و ناخودآگاه به سمت موفقیت سوق داده می شوند.
یک پله بالاتر
رهبر در ادامه تاکید کرد: 3 فرآیند لازم اعتماد به نفس، عزت نفس و شکل گیری شخصیت کاریزماتیک در کودکان که می تواند نقش رهبری در آنها ایجاد کند، ماحصل این آموزش ها است. کودکانی که پس از این نوع آموزش، وارد فضای آموزشی مدرسه می شوند، با دیگر همسالان شان تفاوت عمده ای در دریافت موضوعات و نکات آموزشی و حتی تربیتی دارند، در حقیقت، استرس در این فضای آموزشی گرفته شده و این باعث می شود که کودک در مدرسه نسبت به دیگر هم کلاسی هایش از یک درجه شعور و درک محیطی برخوردار
باشد.
وی در پاسخ به این پرسش که ایجاد چنین تفاوت هایی در کودکان در مدرسه با همسالان شان، آیا می تواند منجر به ایجاد برخی معضلات روانی شود؟ گفت: در نهایت کودک مجبور می شود خود را با فضای آموزشی موجود تطبیق دهد و به هر طریق و به آرامی همرنگ محیط می شود. نتیجه این امر، شکل گیری شخصیت کاریزماتیک در کودکان است.
کودکان می توانند خود را با محیط انطباق دهند؛ به اعتقاد من، این تضاد لازمه زندگی است و با این روش ماهیت کودکان بازیابی می شود.
سخن پایانی
باتوجه به موارد یادشده، به وضوح دریافت می شود که آموزش جزو آن دسته از مولفه هایی است که در کشور ما شاید بیش از هر مورد دیگری، نیاز به بازآفرینی و تعریف دوباره و جدی دارد؛ بازتعریفی که باتوجه به تغییرات و زایش های فرهنگی جامعه امروز جهانی، توسط کارشناسان خبره نوشته شود. نسلی که براساس روش های آموزشی امروز در مدارس تربیت می شوند، تصمیم گیران و نقش آفرینان مهم آینده هستند، بنابراین این امر یعنی آموزش و شیوه های آموزشی می تواند تعیین کننده سعادت یا ناکامی یک جامعه باشد. بیشتر این آموزش ها به سبک نوین، به نوعی تمرین زندگی است که در جریان بازی به کودکان ارائه می شود؛ جهان غرب این روند را سال ها پیش تجربه کرده است.
