در ماه‌ها و سال‌های اخیر، بازار بورس ایران با نوسانات شدید و افت‌های قابل توجهی مواجه شده است که این وضعیت باعث نگرانی بسیاری از سرمایه‌گذاران و فعالان بازار شده است. پرسشی که بارها مطرح می‌شود این است که: «آیا بورس ورشکسته شده است؟» برای پاسخ دقیق به این سوال، ابتدا باید مفهوم ورشکستگی بورس را از منظر بازارهای مالی بررسی کنیم.

بورس به عنوان یک نهاد مالی و بازار معاملاتی، مشابه شرکت‌های تجاری نیست که بتوان آن را به معنای معمول ورشکسته شدن، تعطیل یا منحل دانست. بورس، محلی است برای دادوستد سهام شرکت‌ها، اوراق بدهی، کالا و دارایی‌های مالی دیگر که نقش واسطه‌ای بین سرمایه‌گذاران و شرکت‌ها ایفا می‌کند. عملکرد بورس وابسته به اعتماد سرمایه‌گذاران و فعالان بازار است و در صورت کاهش این اعتماد، بازار دچار نوسانات و افت‌های قیمتی خواهد شد، اما این به معنای توقف فعالیت یا ورشکستگی بورس نیست.

بنابراین، وقتی می‌گوییم بورس ورشکسته شده، معمولاً منظور کاهش شدید ارزش دارایی‌ها، افت اعتماد عمومی، کاهش حجم معاملات و زیان سرمایه‌گذاران است. واقعیت این است که بورس ایران طی سال‌های گذشته با چالش‌های متعددی مواجه بوده که در مجموع، باعث شده بازار سرمایه شرایط ناپایداری را تجربه کند.

یکی از اصلی‌ترین دلایل این وضعیت، مشکلات ساختاری بورس است. این مشکلات شامل ضعف در زیرساخت‌های نظارتی، ناتوانی در شفاف‌سازی دقیق و به موقع اطلاعات، وجود رفتارهای سفته‌بازانه و دستکاری بازار، و عدم وجود ابزارهای متنوع مالی برای مدیریت ریسک است. این عوامل باعث شده‌اند که اعتماد سرمایه‌گذاران، به ویژه سهامداران خرد، به شدت کاهش یابد.

علاوه بر آن، عوامل کلان اقتصادی و سیاسی نیز تأثیر بسیار مهمی بر وضعیت بورس دارند. رکود اقتصادی طولانی مدت، تورم بالا، نوسانات شدید نرخ ارز، سیاست‌های پولی و مالی نامطمئن و بی‌ثباتی سیاسی، فضای نامطلوبی را برای بازار سرمایه ایجاد کرده‌اند. در شرایطی که اقتصاد کلان با ابهامات و ریسک‌های فراوان روبه‌رو است، سرمایه‌گذاران تمایل دارند سرمایه خود را از بازارهای پرریسک خارج کنند و به سمت دارایی‌های کم‌ریسک‌تر حرکت نمایند.

از سوی دیگر، فشارهای روانی ناشی از اخبار سیاسی، مذاکرات پشت‌پرده، تنش‌های منطقه‌ای و تهدیدهای امنیتی باعث شده است که سرمایه‌گذاران از سرمایه‌گذاری بلندمدت در بورس هراس داشته باشند. این ترس‌ها و عدم اطمینان‌ها، نوسانات شدید قیمتی و خروج سرمایه را تشدید کرده و باعث می‌شود که حتی در صورت وجود فرصت‌های رشد، بازار نتواند روند صعودی پایدار را تجربه کند.

اما باید توجه داشت که بورس به عنوان یک بازار مالی پویا، همواره چرخه‌هایی از رشد و نزول را پشت سر می‌گذارد. افت‌های مقطعی و نوسانات شدید بخشی طبیعی از فعالیت بازار است. بنابراین، سقوط قیمت‌ها و کاهش ارزش دارایی‌ها به معنای ورشکستگی بورس نیست، بلکه می‌توان آن را نشانه نیاز به اصلاحات و بهبود زیرساخت‌ها و شرایط اقتصادی دانست.

از سوی دیگر، بورس همچنان بستر اصلی تامین مالی شرکت‌ها و جذب سرمایه‌های خرد و کلان است. فعالیت شرکت‌ها در بازار سرمایه ادامه دارد و معاملات روزانه انجام می‌شود. بنابراین، نمی‌توان بورس را به عنوان نهادی ورشکسته تلقی کرد.

راهکارهای بهبود وضعیت بورس نیازمند مجموعه‌ای از اقدامات در حوزه‌های مختلف است. نخست، اصلاحات ساختاری در بازار سرمایه، شامل بهبود نظام نظارتی، افزایش شفافیت اطلاعات، توسعه ابزارهای مالی و تقویت حقوق سهامداران خرد ضروری است. همچنین، نهادهای ناظر باید با افزایش نظارت و پیشگیری از رفتارهای غیرشفاف، اعتماد عمومی را بازسازی کنند.

در سطح کلان، ایجاد ثبات در سیاست‌های اقتصادی و پولی، مدیریت مناسب تورم و نرخ ارز و حمایت از تولید و بخش‌های مولد اقتصاد می‌تواند به بهبود فضای کسب‌وکار و در نتیجه بهبود وضعیت بورس کمک کند. همچنین، کاهش تنش‌های سیاسی و ایجاد امنیت روانی برای سرمایه‌گذاران از اهمیت بالایی برخوردار است.

همچنین، آموزش و فرهنگ‌سازی برای سرمایه‌گذاری هوشمند و مدیریت ریسک، می‌تواند نقش مهمی در افزایش مشارکت و پایداری بازار سرمایه ایفا کند. سرمایه‌گذاران خرد با دانش کافی قادر خواهند بود تصمیمات بهتری بگیرند و کمتر تحت تأثیر هیجانات و اخبار منفی قرار گیرند.

در نهایت، بورس ایران در شرایط فعلی نیازمند توجه جدی و برنامه‌ریزی بلندمدت است. نمی‌توان وضعیت کنونی را به معنای ورشکستگی بازار تلقی کرد، بلکه باید آن را فرصتی برای اصلاح و بهبود دید. با اتخاذ سیاست‌های مناسب، افزایش شفافیت، حمایت از حقوق سرمایه‌گذاران و تقویت زیرساخت‌ها، بورس می‌تواند به مسیر رشد پایدار بازگردد و نقش مهم خود را در توسعه اقتصادی کشور ایفا کند.