زنگ خطر چراغ سبز بورس!
یوسف کاووسی - کارشناس اقتصادی
رشد اخیر بورس بیشتر شبیه بهنوعی زنگ خطر برای اتفاق سال ۹۹ است. سالی که بعد از اوج مثبت بودن شاخصهای بورسی آنقدر شرکتهای بیکیفیت وارد بورس شدند تا آن سقوط بورسی تاریخی رخ داد و بعد مشخص شد، بسیاری از آن شرکتها کاغذی بودند که فقط اسم داشتند و سهام خود را بیش از نرخ معمول فروختند و به بورس و عمده سهامداران ضربه جبرانناپذیری وارد شد.
مقرر شده است تا پایان سال بهمدت ۱۳هفته و هر هفته یک عرضه اولیه در بورس انجام شود. باید در نظر داشت که معمولا عرضه اولیه در زمانهایی که بازار رونق دارد مانند این روزهای اخیر بورس اتفاق میافتد تا به این واسطه بتوانند آن عرضه اولیه را در بازار با موفقیت بفروشند. اما سیاستگذار باید در نظر بگیرد که مهمترین مسئله توان و وجود نقدینگی است که آیا توان خرید ۱۳ شرکت ارز اولیه وجود دارد؟
در حدود یک ماه گذشته، تمام عرضههای اولیه فروش نمیرفت و در صف انتظار مانده بودند و عرضه نمیشدند چراکه سیاستگذار بورسی میدانست عرضه آنها در صورت وجود نداشتن نقدینگی بازار را بیشتر منفی خواهد کرد. در نظر داشته باشید افرادی که سهامدار هستند، در صورت رشد بازار حاضر نیستند سهام خود را بفروشند تا عرضه اولیه بخرند، چراکه در این صورت هم شاخص میریزد و خود سهامدار ضرر خواهد کرد. از اینرو وجود پول نقد مهم است. بنابراین بهنظر میرسد دولت میخواهد از این مسیر استفاده خود را ببرد. در نظر داشته باشید شرکتهایی که در این میان در حال عرضه هستند، بهنوعی شرکتهای وابسته به دولت هستند.
اتفاقی که در حال حاضر در بورس در حال رخ دادن است و رشد اخیر بورس بیشتر شبیه به نوعی زنگ خطر برای اتفاق سال ۹۹ است. بعد از اوج مثبت بودن شاخصهای بورسی بسیاری از شرکتهای بیکیفیت وارد بورس شدند تا آن سقوط بورسی تاریخی رخ داد و بعد مشخص شد بسیاری از آن شرکتها کاغذی بودند که فقط اسم داشتند و سهام خود را بیش از نرخ معمول فروختند و به بورس و عمده سهامداران ضربه جبرانناپذیری وارد شد.
دولت بهدنبال بهره بردن از این وضعیت مثبت که در حال حاضر در بازار وجود دارد، است. علاوه بر آن براساس کارمزدهایی که میگیرد، در پی فروش شرکتهایی است که بهدنبال مولدسازی هستند. این مولدسازی خود موردی است که اگر وارد بورس شود، میتواند موجب رونق بورس شود. ارقام بزرگی هم در بودجه امسال و سال آینده برای مولدسازی در نظر گرفتهاند.
اما اکنون که بازار در رکود است، در این وضعیت تورمی و نرخ رو به رشد ارز و بهدلیل نبودن نقدینگی خریداری وجود ندارد. در بورس هم کدهای خاصی فعال هستند. عدهای هم هم که مردم عادی هستند، وقتی چیزی میخرند، دیگر میلی به جابهجایی خرید خود ندارند. اما طبق آمار، نقدینگی جدیدی که بخواهد بازار را تکان دهد، وجود ندارد و وارد بازار نمیشود.
نشان ورود پول حقیقی به بازار را میتوان از همینجا برآورد کرد. وضعیتی که نشان میدهد بازار چقدر برای ورود عرضههای جدید ظرفیت دارد. باید براساس فرمولهای خاص عرضهها انجام شود، نه با این تفکر که اگر شاخص بالا است، پس بازار هم بهطورحتم خوب است و میتوان شرکتها را عرضه کرد. دلیل بالا رفتن شاخاصهای بورسی در حال حاضر و رونق بورس افزایش نرخ ارز، تبدیل ارز نیمایی به ارز توافقی و بانکهایی هستند که داراییهای ارزی خود را تبدیل به ریال کردهاند. سرمایهگذاری خارجی در بورس اتفاق نیفتاده و اقتصاد ما هم چراغ سبزی دریافت نکرده است که بهواسطه آن اطمینانبخشی در اقتصاد و بورس رخ دهد.