اهمیت اقتصادی تالاب‌ها به‌قدری است که در صورت نابودی آنها، خسارت‌های جبران‌ناپذیری به جامعه اطراف وارد می‌شود، چراکه معیشت بسیاری از مردمان و جامعه وابسته به این محیط‌ها هستند و گیاهان حاشیه تالاب‌ها، منابع تغذیه دام‌هایی هستند که دامداران از آنها بهره‌مند می‌شوند، همچنین تولید اکسیژن توسط تالاب‌ها، دیگر مزیت مهم آنها است.

گفتنی است، بحث‌های تفرج و گردشگری و بسیاری از شاخص‌های دیگر اقتصادی مناطق اطراف، به وجود این پدیده‌های طبیعی وابسته است که اگر بخواهیم رقم تعیین کنیم، می‌بینیم که میلیارد میلیارد دلار ارزش هرکدام از تالاب‌هایی است که متاسفانه در یک اپیدمی تدریجی در حال از بین رفتن هستند، اما در مواقعی که گرما و تنش گرمایی بر کره زمین حکمفرما می‌شود، شرایط عکس پیش می‌آید. طبق شواهد در این سال‌ها سطح تراز خزر از تراز فعلی ۸ متر پایین‌تر بود که آخرین‌بار ۱۵ قرن پیش رخ داد، درست زمانی که سلسله ساسانیان بر ایران حکومت

می‌کردند.

امروز که در عصر آنتروپوسن هستیم، گرمایش زمین حاکم است که میزان گرم شدن در حوضه دریای خزر ۴ برابر میزان متوسط جهانی است.

 یعنی اگر در تمامی کره زمین از ۱۹۴۵ تاکنون، یک درجه افزایش دما داشتیم، دریای خزر ۴ درجه افزایش دما پیدا کرده است و این افزایش دما یعنی افزایش تبخیر و کاهش سطح تراز.

حال برای دریاچه بسته‌ای که در اطراف آن بیابان‌های ترکمنستان و قزاقستان وجود دارد و مناطق خشک شمالی که مشرف به رودخانه ولگا است که اتفاقا میزان بارندگی آنجا هم بسیار پایین است، طبیعی است که افزایش تبخیر باعث کاهش تراز آب دریای خزر با سرعت زیاد شود. یعنی هرچقدر روند افزایش دمای کره زمین بیشتر شود، افت بیشتر سطح تراز دریای خزر را شاهد خواهیم بود.

طبق مشاهدات در ۱۰ سال اخیر، سالی ۳۰ سانتیمتر از تراز آب دریای خزر کاسته شد که در مجموع 3 سال، این دریا یک متر پسروی داشته؛ در واقع این روند کاهشی برای خزر بسیار غیر عادی است، بنابراین اثر اقلیم بر کاهش سطح تراز دریای خزر یک عامل اصلی و غیر‌قابل‌تردید است، یعنی در عمل این تغییر اقلیم، تراز دریای خزر را تحت‌تاثیر قرار می‌دهد.

بنابراین محیط‌زیست بخشی از منطقه شمال کشور با خشک شدن تالاب‌های ساحلی و به‌هم‌ریختن تعادل هیدرولوژیکی رودخانه‌های منتهی به دریای خزر آسیب جدی می‌بیند.

برای مثال، ماهی‌های استروژن باید در فصل بهار در دهانه رودخانه‌ها تخم‌ریزی کنند، حال وقتی خزر عقب‌نشینی می‌کند، با ایجاد فاصله بین خزر و دهانه رودخانه به‌لحاظ ساختاری، دچار تغییر و تحول می‌شود و رسوب‌گذاری که در دهانه رودخانه می‌شود، مانع تخم‌ریزی ماهی‌های استروژن و سایر ماهی‌ها می‌شود، بنابراین کاهش تراز آب دریای خزر ممکن است اقتصاد شیلات کشور را هم با اخلال روبه‌رو کند و تاثیر مستقیمی روی ماهی‌های اقتصادی کشور بگذارد. همچنین تبعات اجتماعی و اقتصادی و زیست‌محیطی کاهش تراز آب خزر بسیار بیشتر از زمانی است که تراز آن بالا آمده بود.

گفتنی است، بین سال‌های ۱۳۵۷ تا ۱۳۷۴ سطح خزر ۲.۵متر افزایش داشت و به‌تبع آن، برای مناطق اطراف معضلاتی را به‌وجود آورده بود، اما کاهش سطح تراز مشکلات بنیادی‌تر و به‌لحاظ اقتصادی و زیست‌محیطی معضلات مهم‌تری را رقم می‌زند. نباید نسبت به این موضوع خنثی بود و از امروز باید فکری به حال کاهش تراز آب دریا کرد و برنامه هدفمندی را برای سازگاری با شرایط منطقه طراحی کرد.

در یک طرح بین‌المللی که با همکاری روسیه در سال ۲۰۱۷ تا ۲۰۲۰ با عنوان بررسی نوسانات خزر روی مناطق ساحلی انجام شد، در یافتیم که نخستین اتفاق در اثر کاهش تراز آب دریای خزر، خشک شدن تالاب‌های ساحلی است. متاسفانه در ایران تالاب گمیشان در جنوب‌شرقی خزر، تقریبا از بین رفت و بعد میانکاله، همچنین سطح وسیعی از خلیج گرگان هم خشک شد. در حال ‌حاضر تالاب انزلی هم به چالش جدی مبتلا است. متاسفانه روند خشکی‌زایی تالاب‌هایی که در ناحیه بوجان در دهانه رودخانه سفیدرود قرار دارند،همچنین تالاب زیباکنار و کیاشهر افزایشی است.