تالاب‌های پلدختر چشم به راه گردشگران
شهرستان پلدختر به لحاظ دارا بودن ظرفیت‌های مختلف گردشگری، آثار باستانی، موقعیت جغرافیایی، کوهستانی بودن، محل عبور رودخانه‌های فصلی با جاذبه‌ها و چشم اندازهای زیبای طبیعی از جمله شهرهای گردشگری استان لرستان محسوب می‌شود.
۱۳ تالاب شهرستان پلدختر، از جمله این جاذبه های گردشگری هستند، این تالاب ها ثبت شده در کنوانسیون رامسر هستند که ۵۰۰ هکتار از زمین های منطقه بکر و زیبای «چول»، دامنه شمالی ارتفاعات زاگرس واقع در «کبیرکوه» را به خود اختصاص داده و هر ساله محل بازدید گردشگران داخلی و خارجی هستند.
این تالاب ها که به تالاب های «ولیعصر» معروف هستند در ۷ کیلومتری جنوب شهر پلدختر واقع و از مهم ترین اکوسیستم آبی منطقه و لرستان به شمار می آیند که دارای نیزارهای بکر و زیبا بوده و جانوران آبزی و پرندگان متعددی را در خود جای داده اند.
تالاب ها در ایران با توجه به تنوع زیاد و قرار گرفتن کشور در مسیر مهاجرت پرندگان از نظر موقعیت جغرافیایی از اهمیت خاصی برخوردارند و در کنوانسیون رامسر این منابع خدادادی مکان هایی مانند مناطق پست باتلاقی، آب های طبیعی و لجنزارهای فصلی و دائمی را شامل می شوند که ممکن است به صورت راکد یا جاری باشند.تالاب های پلدختر از آن دسته تالاب های «گودالی» با آب های راکد هستند که جریان آب آنها از بالا دست به سمت مرکز است و در منطقه خشکی واقع شده اند، مردم منطقه در گویش محلی خود به تالاب ها «گوری» می گویند.از تعداد ۱۳ تالاب، دو تالاب پلدختر خشک شده و ۱۱ تالاب دیگر دارای آب راکد و فعال هستند که اطراف آنها را تنوع درختان، درختچه ها و نیزارها پر کرده و با محصور بودن در بین کوه ها چشم انداز بسیار زیبایی به خود گرفته اند.
از طرف دیگر شهرستان پلدختر در جنوبی ترین نقطه استان لرستان و هم مرز با استان خوزستان است که به ویژه در اواخر فصل زمستان و اوایل بهار با آب و هوای معتدل رنگ و بوی بهاری بسیار زیبا به خود می گیرد.از جمله تالاب های پلدختر «تکانه» با عمق پنج متر و پوشیده از نی، «لفانه» با مساحت ۱۰ هکتار و شامل دو تالاب است، لفظ «لفانه» در گویش محلی لری به معنی دو قلو است که این دو تالاب به وسیله تپه ای از هم جدا می شوند و منبع تأمین آب آنها بارش های فصلی است.تالاب «زردابه» با پوشش گیاهی سرخس آبزی و تالاب سیاه به عنوان کوچک ترین تالاب شهرستان با پوشش گیاهی نی زیستگاه پرندگان بومی مهاجر است.تالاب «جمجمه» با نام محلی «گوری جمجمه» به معنای «جنبان» است و به دلیل متحرک بودن این نام را به خود گرفته و تالاب «کبود» با مساحت چهار هکتار زیستگاه پرندگان و پوشیده از نی است، تالاب «تاف» یک و دو با پنج هکتار وسعت زیستگاه پرندگان مهاجر و نیزارها و تالاب «گُلم سوزه» و تالاب «پیکه» از جمله تالاب های شهرستان پلدختر با زیستگاه پرندگان مهاجر و نیزارها هستند.تالاب «بلمک» در هفت کیلومتری جنوب غربی پلدختر در جوار روستای «ولیعصر»، تالابی فصلی با مساحت ۱۴ هکتار بوده و بزرگ ترین تالاب این شهرستان محسوب می شود که سالانه بیش از ۱۵ گونه پرنده از پرندگان کمیاب به این تالاب و دیگر تالاب های شهرستان مهاجرت می کنند، اما متأسفانه بخش زیادی از مساحت این تالاب توسط مردم محل به زمین های کشاورزی تبدیل شده است.
زندگی ۴۳ گونه پرنده
علی الشتری نژاد رئیس اداره حفاظت محیط زیست پلدختر در گفت وگو با مهر، اظهار داشت: تالاب های این شهرستان بر بستر منطقه «چل» ناشی از زمین لغزش «کبیرکوه» در جنوب شهر پلدختر واقع شده اند که بر اثر لغزش «یال» شمالی «کبیر کوه» روی رودخانه «سیمره» با مسدود کردن آن ایجاد شده اند.
وی افزود: مسدود شدن رودخانه باعث نفوذ آب به شکاف های آب های زیرزمینی شده در نتیجه لایه آبدار سفره زیر زمینی در آن محدوده افزایش یافته و سطح ایستایی آب بالا رفته و به مرور زمان آب به سمت گودی های واقع در بستر «چل» هدایت و تالاب ها ایجاد شدند.
رئیس اداره حفاظت از محیط زیست پلدختر، افزود: این تالاب ها با تغذیه از منابع آبی دیگر تاکنون موقعیت خود را حفظ کرده و عوامل زمین شناختی موجب ایجاد این تالاب ها شده است.
الشتری نژاد، گفت: تالاب های پلدختر از سال ۱۳۷۲ به عنوان منطقه شکار و صید ممنوع معرفی و تعداد شش رسته، ۱۴ خانواده و ۴۳ گونه پرنده در این تالاب ها شناسایی و ثبت و به طور متوسط حدود پنج هزار فرد پرنده آبزی و کنار آبزی در آنها حضور دارند که گونه غالب آنها «چنگر» است.
گونه های گیاهی و جانوری پلدختر
وی افزود: پرندگان «کشیم» کوچک، «کشیم» بزرگ، «با کلان»، «حواصیل» خاکستری، «اگرت» بزرگ و کوچک، «گاوچرانک»، «حواصیل» شب، «حواصیل» زرد، «بوتیمار»، «گیلار»، «تنجه»، غاز خاکستری، اردک «ارده ای»، اردک «سرسبز»، اردک «سرخابی»، اردک «تاجدار»، اردک «سیاه کاکل»، «چنگر نوک سرخ»، «چنگراور آسیایی»، «فیلوش»، «آنقوت»، «چوب پا»، «کاکایی»، «دیدومک» و «سلیم ها» از عمده پرندگان آبزی و کنار آبزی تالاب های پلدختر بوده که دارای اهمیت ملی و بین المللی هستند.
رئیس اداره حفاظت از محیط زیست پلدختر، یادآور شد: «نی»، «زنبق»، «سازو»، «بید»، «جگن اوریارسلام»، «سوروف»، «سرخس آبی»، «سه کوله خاص»، «شبدر آبی»، «علف هفت بند»، «گوشاب شناور» و گیاهان غوطه ور در آب شامل «سراتونیلوم»، «میریوفیلوم» و «جلبک سبز» از جمله گونه های علف تالاب های پلدختر هستند.
الشتری نژاد، افزود: درختان و گیاهان کنار آبزی تالاب های پلدختر ازجمله کنار، کنارک، بادام کوهی، بادامک، گون، یونجه، علف گندمی، علف بافی، ماشک و اپرس هستند.
وی گفت: نی یکی دیگر از پوشش های پیرامون این تالاب ها است که محلی برای استراحت پرندگان، لانه گزینی و زاد آوری و آشیانه آنها است و از لحاظ ایجاد امنیت و جذب و انباشت کربن جو نیز اهمیت دارند.
رئیس اداره حفاظت از محیط زیست پلدختر، افزود: گونه های جانوری دیگری مثل گرگ، شغال، روباه، کفتار، خرگوش، گراز، «خدنگ»، «خارپشت» ایرانی، «تشی»، خفاش لب کوتاه، «شنگ» و جوندگان مثل موش صحرایی خزندگان مثل انواع مارها، مارمولک، «آگاماها»، لاکپشت ها و «جکوها» و نیز دوزیستان مثل وزغ و قورباغه و آبزیانی نظیر کپور ماهی، مارماهی، «پلانکتون ها»، «فتیو پلانکتونها»، «بتنوزها»، در تالاب های پلدختر زیست کرده یا تحت تأثیر این زیستگاه و دارای ارتباط اکولوژیکی و رابطه متقابل هستند.
