در مسابقه تولید و مصرف برق باختیم
هاشم اورعی- استاد دانشگاه صنعتیشریف
با توجه به اوضاع کنونی تامین برق در کشور و برای حل مشکلات و عبور از بحران شرایط فعلی، با وزارت نیرو طرف هستیم، اما تمام تقصیرها گردن وزارت نیرو نیست، مقصر اصلی دولت است چون وزارت نیرو بخشی از دولت است. مادامی که اصرار بر دولتی بودن و قیمتگذاری دستوری باشد؛ مشکل برق حل نمیشود اما اگر در دوره ۵ ساله به سمت خصوصیسازی واقعی برویم؛ مشکل قیمتگذاری هم خودبهخود حل میشود، بهعلاوه اینکه از قشر آسیبپذیر و نه همه حمایت کنیم.
وزارت نیرو در برنامهریزی و همچنین مطرح کردن حاد بودن مسئله در دولت ضعیف عمل کرده است، ضمن اینکه شرایطی که امروز شاهد هستیم موضوع جدیدی نیست و ابتدا از صنعت شروع شده و اکنون به جایی رسیدهایم که مملکت تعطیل است.
تا ۱۴۰۸؛ ۳۷ هزار مگاوات ناترازی داریم
تقصیر وزارت نیرو این بود که نتوانسته برنامهریزی درستی ارائه دهد، زمانی مطرح شد که تا سال ۱۴۰۸؛ ۳۷ هزار مگاوات ناترازی داریم، امسال طبق آمار توانیر ۷.۵ درصد افزایش تقاضا داشتهایم که اگر بخواهیم امروز این میزان از تقاضا را تامین کنیم ۶ میلیارد دلار پول و ۴ سال زمان نیاز داریم. حال اگر هر سال به این رقم ۷.۵ درصد افزایش تقاضا اضافه شود ما هیچگاه به مرحله رفع ناترازی نمیرسیم و نمیتوانیم برق مورد نیاز را تامین کنیم و درواقع بازنده مسابقه تولید و مصرف هستیم.
نه پول داریم و نه زمان
تقصیر وزارت نیرو این است که تمام تمرکز را روی تولید گذاشته با این امید که به روند رشد مصرف برسد که هیچوقت نمیرسد، چراکه نمیتواند همین رقم ۶ میلیارد دلار را تامین اعتبار کند زیرا در دولت، بانک مرکزی و سازمان برنامه و بودجه این میزان پول و اعتبار وجود ندارد، اگر هم پول وجود داشته باشد ۴ سال زمان میبرد، بعبارت دیگر سیاستگذاری وزارت نیرو اشتباه بوده است و این وزارتخانه همچنان اصرار دارد صنعت برق یک صنعت دولتی بماند همانگونه که وزارت نفت اصرار دارد صنعت گاز دولتی بماند و این قضیه ادامه دارد و در این ماجرا در اصل دولت مقصر است.
همه مقصرند، غیر از مردم!
برنامه تغییر ساعات اداری راهحلی اشتباه و حداقل کمتاثیر برای کنترل مصرف است. مثلا ساعات اداری را برای بنزین تغییر دادند اما طبق آماری که ارائه شد شاهدیم در تهران ۱۱ درصد و در دیگر مناطق ۶ درصد مصرف بنزین افزایش پیدا کرد، بنابراین همه دست بهدست هم دادهاند که کشور به این وضعیت برسد و همه مقصرند غیر از مردم. زیرا تمام تمرکز روی تولید بوده و مصرف را کنار گذاشتهایم در حالی که ابتدا باید مصرف بهینه شود.
سیستم انرژی بهم ریخته
نخستین گام برای معنادار شدن بهینهسازی؛ اصلاح سیستم قیمتگذاری انرژی بوده و این ریسکی است که دولت انجام نمیدهد و اگر هم انجام داده و یا کاری در این راستا اجرا میکند یکشبه و اشتباه است خلاصه کلام اینکه نه فقط برق بلکه تمام سیستم انرژی کشور بهم ریخته است.
دعا کنیم گرما کاهش یابد!
با توجه به شرایط موجود به نظر میرسد، فعلا کاری نمیتوانیم انجام دهیم و باید با وصلهپینه از این وضع عبور کنیم و دعا کنیم که گرما کاهش یابد و اگر منتظریم یکشبه مسئله برق کشور حل شود؛ باید بگوییم نهتنها حل نمیشود؛ بدتر هم میشود و بدتر شدن به اندازه حل نشدن اوضاع قطعیت دارد.
لزوم طراحی جدید
کاری که اکنون میتوان انجام داد این است که به مردم بگویند اشتباه کردیم و یک تیم نه ۵۰ مدیر دولتی که خود مسبب این اوضاع هستند، بلکه تعداد محدودی در حد ۳ تا ۵ نفر متخصص، باصداقت و باتجربه انتخاب شده و واقعا برنامهای برای مقابله با این وضعیت بنویسند، حل مشکل باید از طراحی شروع شود و در یک برنامه ۵ ساله به سرانجام برسد.
آینده مبهم رشد ۸.۵ درصدی صنعت
در برنامه هفتم توسعه رشد سالانه ۸.۵ درصدی برای بخش صنعت دیده شده است، اگر قرار است این توسعه صنعتی اجرا شود به شدت به انرژی نیاز داریم زیرا مصرف برق در صنعت زیاد میشود، پس اکنون توسعه معلق مانده و آینده هم مبهم است.
اصرار بر دولتی ماندن
بنابراین، باید به میز طراحی برگردیم و همه چیز را از ابتدا طراحی کنیم. اگر دولت جدید دنبال این است که مشکل برق را حل کند باید برنامهریزی کند و روی تولید و مخصوصا مصرف تمرکز کند و کار از دولت خارج شود، مادامی که اصرار بر دولتی بودن و قیمتگذاری دستوری باشد؛ مشکل برق حل نمیشود اما اگر در دوره ۵ ساله به سمت خصوصیسازی واقعی برویم؛ مشکل قیمتگذاری هم خودبخود حل میشود، بهعلاوه اینکه از قشر آسیبپذیر و نه همه حمایت کنیم.