صنعت خودرو در فضای غیررقابتی
احمد جانجان- کارشناس اقتصاد
مدتهاست صنعت خودرو کشور با مشکلات عدیدهای روبهرو است و ضمن تولید خودروهای بیکیفیت و عرضه نامناسب، هزینه بالایی برای کشور دارد. واقعیت این است که امکان ادامه وضعیت فعلی در صنعت خودرو کشور در بلندمدت وجود ندارد و باید چارهاندیشی اساسی درباره این صنعت انجام دهیم. یکی از مهمترین آسیبهایی که این صنعت در وضعیت فعلی به اقتصاد کلان ما وارد میکند در بحث سهم بالای مصرف بنزین در خودروهای داخلی است که به ناترازی و واردات بنزین انجامیده است؛ بنابراین هر چه سریعتر باید اصلاحاتی در کیفیت موتور خودروها و حرکت به سمت توسعه سوخت دوم جایگزین بنزین مانند برق یا سیانجی انجام شود. آمار و دادههای وزارت نفت و شواهد حاکی از افزایش بیرویه مصرف بنزین در کشور است. بهطوریکه از مصرف ۷۰ میلیون لیتر در روز طی ده سال گذشته به مصرف روزانه بالای ۱۰۰ میلیون لیتر که گاها به ۱۴۰ میلیون لیتر هم میرسد، رسیدهایم.
در حالی در بودجه ۱۴۰۳ دولت به پیشبینی هزینه بیش از ۳ میلیارد دلاری برای واردات بنزین اشاره کرده که در سال ۱۴۰۱ از محل صادرات بنزین، حدود یک میلیارد دلار برای کشور ارزآوری داشتهایم. بهاینترتیب، شاهد تحمیل کسری بودجه ۲۰۰ هزار میلیارد تومانی را خواهیم داشت.بهباور کارشناسان، واردات بنزین عدمالنفع بالای اقتصادی برای کشور دارد و به لحاظ امنیتی و سیاسی بهطور قطع برای ما مشکلساز میشود. از سوی دیگر، نمیتوانیم تا بینهایت تولید کنیم و همزمان افزایش مصرف هم داشته باشیم. کارشناسان همچنین معتقدند باید بهسرعت سیاستهایی در راستای بهینهسازی مصرف بنزین، بهبود کیفیت خودروهای داخلی، واردات خودروهای باکیفیت خارجی و استفاده از خودروهای هیبریدی در دستور کار قرار گیرد و به اجرا گذاشته شود.با توجه به نابسامانیهای موجود و پیامدهای آن در سطح کلان، باید به این باور برسیم که صنعت خودرو کشور نیاز به تحولات اساسی دارد و لاجرم باید به سمت اصلاح این صنعت حرکت کنیم. متاسفانه بر اثر سیاستگذاریهای غلط، امروز با یک صنعت قدیمی در حوزه خودروسازی روبهرو هستیم که هنوز در مرحله جنینی مانده و رشدنیافته است.
بهطورمعمول کشورها در سالهای اول تشکیل یک صنعت، از آن حمایت میکنند تا رشد کند و بتواند روی پای خودش بایستد، اما با مشاهده صنعت خودرو کشور، کودک ۴۰ سالهای را میبینیم که همچنان موردحمایتهای همهجانبه قرار دارد و بالغ نشده است. واقعیت این است که بر اثر حمایتهای اشتباه از صنعت خودرو کشور، شرایط غیررقابتی شدیدی در حوزه خودروسازی به وجود آوردهایم. قیمتگذاری دستوری داریم و شرکتهای خودروسازی را مجبور میکنیم، خودروها را به نرخ پایینتر از نرخ تمامشده عرضه کنند. این شرایط به افزایش زیان انباشته آنها منجر شده است.در شرایط فعلی نمیتوانیم انتظار داشته باشیم صنعت خودرو کشور رشد کند. فضایی برای اصلاح این صنعت وجود ندارد. در شرایطی که درهای کشور به روی واردات بسته است و مردم گزینهای بهجز خودرو داخلی ندارند، فضای غیررقابتی فرصتی برای رشد باقی نمیگذارد.صنعت خودرو کشور با مشکلات عدیدهای روبهرو است و ضمن تولید محصولاتی بیکیفیت، از جنبههای گوناگون هزینه بالایی نیز به کشور تحمیل میکند. امکان ادامه وضعیت فعلی در صنعت خودرو کشور وجود ندارد و برای عبور از این وضعیت باید چارهاندیشی اساسی کنیم. مهمترین ضرر موجود در حال حاضر مصرف بیش از حد استاندارد بنزین در خودروهای داخلی است که به ناترازی و واردات بنزین انجامیده و ما را از صادرکننده بنزین به واردکننده آن تبدیل کرده است؛ بنابراین باید در اسرع وقت اصلاحاتی در کیفیت موتور خودروها انجام دهیم و به سمتوسوی توسعه سوخت دوم جایگزین بنزین نظیر برق یا سیانجی حرکت کنیم.
یکی از راهکارها این است که از خودروهای هیبریدی استفاده کنیم. این خودروها در همه جای دنیا مورداستفاده قرار میگیرند و کارآیی آنها ثابت شده است. این نوع خودروها ۶۰ تا ۷۰ کیلومتر بر ساعت را با موتورهای الکتریکی پیش میروند و بعد از آن با موتور بنزینی کار میکنند. موتورهای این خودروها قابل شارژ است. امروز اصلاح صنعت خودرو کشور و چارهاندیشی برای حل مشکلات ریزودرشت آن تبدیل به یک اجبار شده است. هرقدر دیرتر در این زمینه سیاستگذاریهای درستی را دنبال کنیم، بیشتر ضرر خواهیم کرد.