شکست طرح ساخت ۴میلیون مسکن
بیت‌الله ستاریان کارشناس مسکن
طرح نهضت ملی مسکن از همان ابتدای اعلام آن طرحی شکست خورده بود. هیچ سالی و در بهترین حالت اقتصاد کشور، دولتی نتوانست طرح های ساخت مسکن را به سرانجام برساند. در این شرایط اقتصادی که شاهد افت ساخت وساز هستیم، بخش خصوصی هم وارد بازی بدون نتیجه دولت برای ساخت مسکن نمی شود.
این مشارکت نه تنها برای انبوه ساز و سازندگان بزرگ صرفه ای ندارد، بلکه باید از جیب خود برای ساخت مسکنی که دولت باید خرج آن را می داد، مایه بگذارد. این اتفاق منجر به کناره گیری انبوه ساز و به نوعی بخش خصوصی از ساخت وسازها شد.
خود دولت هم می دانست اجرای این طرح غیرممکن است. نمی توان برای ساخت یک میلیون واحد مسکونی آن هم در مدت 4 سال با قطعیت صحبت کرد، چه برسد به ساخت ۴ میلیون مسکن در ۴ سال که امری نشدنی است. این طرح بدون تفکر در بازار مسکن اعلام شد، بدون اینکه از عواقب آن اطلاعی در دست
باشد.
نه تنها این دولت بلکه هر دولتی سر کار بیاید، نخواهد توانست در شرایط کنونی اقتصادی به ساخت یک میلیون مسکن در یک سال دست پیدا کند. در بهترین حالت ممکن، در سال های اخیر کمتر از ۱۰۰ هزار مسکن در سال ساخته شده است و منابع مالی برای به سرانجام رسیدن طرح مذکور وجود ندارد.
دولت دل به تسهیلات بانکی خوش کرده بود که این امکان نیز فراهم نشد. هیچ بانکی نمی تواند وارد چنین پروژه ای شود. بار تسهیلات تکلیفی این طرح بسیار سنگین است. هر بانکی باشد، از زیر پرداخت این تسهیلات خود را کنار می کشد.
همچنین افزایش نرخ هر مترمربع برای طرح مذکور به بیش از ۱۰ میلیون تومان را شاهد هستیم. برای افرادی که متقاضی خرید این مسکن شدند، همان ۴ تا ۵ میلیون در مترمربع نیز زیاد بود، چه برسد به تهیه مسکن با متری ۱۰ میلیون تومان که تا حد زیادی دولت را از هدف ساخت مسکن ارزان نرخ دور کرده است.
به همین دلیل بسیاری از متقاضیان منصرف شدند و آورده اولیه نیز برای ساخت ۴ میلیون مسکن در ۴ سال با شکست مواجه شد.
بنابراین، دولت نه تنها نتوانست از تسهیلات بانکی بهره بگیرد که آورده اولیه متقاضیانی که از ده ها فیلتر برای ثبت نام گذشته بودند هم، تحقق پیدا نکرد؛ این یعنی شکست طرح که با سروصدای بسیار از آن رونمایی کردند.
ساخت ۴ میلیون واحد مسکونی نیازمند رشد اقتصادی بالای ۱۰ درصد و استفاده از دست کم ۱۵ ابزار مالی است. بخش خصوصی ۹۵ تا ۹۷ درصد تولید مسکن در ایران را انجام می دهد و طی دهه های گذشته بین ۳ تا ۵ درصد توسط دولت حمایت و احداث شده است.
به عبارتی، تولید 4 میلیون مسکن در 4 سال یعنی ۴ درصد واحدهای مسکونی کل کشور. این 4 میلیون واحد، فضاهای جانبی و زیرساخت نیاز دارد. در واقع، شما می خواهید ۴ درصد در کل کشور توسعه عمرانی ایجاد کنید.
این هدف نیازمند آن است که رشد اقتصادی کشور بالای ۱۰ درصد باشد. همواره طی 5 دهه گذشته نیز، کمبود مسکن داشته ایم.
علت این است که در گذشته دولت نه توانسته، بسازد و نه تسهیلگری کند. بخش خصوصی هم هیچ یک از ابزارهای مالی را که سال ها است دنیا از آنها استفاده می کند، در اختیار ندارد. اکنون سازندگان با دست خالی و مقداری منابع، خودشان ساخت وساز کرده اند و کارها را پیش برده اند.
