کوپن در سال‌های جنگ تحمیلی، اجرایی شد، اما نتوانست به قشر متوسط و کم‌درآمد کمک جدی کند، همچنین پیامدهای منفی به‌همراه داشت و سبب شد تا زمینه‌ای برای سوءاستفاده سودجویان فراهم شود.

حالا پس از گذشت بالغ بر ۳ دهه، دولت مجدد قصد دارد طرحی را به‌عنوان کالابرگ اجرایی کند. به‌نظر من، این طرح نه‌تنها به ثبات بازار کمک نخواهد کرد، بلکه در ادامه مشکلاتی را برای مردم به‌وجود خواهد آورد. ایجاد فساد در روند توزیع کالا، یکی از پیامدهای منفی آن است و از سویی دیگر هنوز سازکار رسمی این طرح اعلام نشده، بنابراین به‌نظر می‌رسد طرح کالابرگ در ادامه موفق نباشد و پس از گذشت ۶ الی ۷ ماه، نتایج بسیار مخرب آن را در بازار ببینیم. باتوجه به فرهنگ و شرایط اقتصادی که در حال‌ حاضر در کشور حکمفرما است، طرح‌هایی مانند کالابرگ، نمی‌تواند بازار را به‌سامان برساند. در بحث‌های مختلفی مانند قیمت‌گذاری و نظارت، ضعف‌های جدی و شدیدی وجود دارد.

به‌عبارتی، باید مشکلات را ریشه‌ای شناخته و درصدد رفع آنها برآییم. با اجرای طرح‌های نامناسب و ناموفق، تنها اقشار ضعیف و متوسط بیشتر آزار خواهند دید. راهکارهای زیادی برای به‌ثبات رساندن بازار وجود دارد و مناسب به‌نظر می‌رسد تا دولت به‌سمت اتخاذ راه‌های مناسب متمایل شود. مهم‌ترین راهکار، اصلاح پایه‌های نظام بازرگانی داخلی است.

در بحث ساماندهی و نظام توزیع، نقایص متعددی داریم که رسیدگی به آنها از مهم‌ترین الزامات است. باید بستری فراهم شود تا در بخش‌های مختلف بازار مانند روند نظام توزیع، تولید، نظارت و سایر موارد مربوط، خلأهای فعلی بهبود یابند. این بهبود با برنامه‌ریزی و پیروی کردن از الگوهای کشورهای توسعه‌یافته امکان‌پذیر است. باید با دقت بالا ببینیم کدام‌یک از کشورها توانسته‌اند در بحث تنظیم بازار خود موفق عمل کنند. پیروی کردن از سیستم‌های این کشورها می‌تواند راهکارهای موثری را برای ترمیم بخش‌های اقتصادی ایران مهیا کند. نیاز فعلی اقتصاد ایران، عمل کردن براساس استانداردهای بین‌المللی در بحث بازار است و برای این کار باید نگاه وسیع‌تری به مباحث اقتصادی داشته باشیم.

از سویی دیگر، باید قیمت‌گذاری دستوری را یکی از مشکلات مهم اقتصاد ایران اعلام کنیم.

اگر قیمت‌ها به بازار آزاد سپرده شوند، بازار رقابتی شده و در نهایت افزایش کیفیت به‌همراه اصلاح قیمتی حاصل خواهد شد، اما در حال ‌حاضر به‌دلیل دستوری بودن قیمت‌ها، هم تولیدکننده و هم مصرف‌کننده درگیر چالش‌های جدی شده‌اند و دولت به‌جای اجرای طرح‌هایی مانند کالابرگ، بهتر است به اصلاح سیاست‌های پایه‌ای بازار بپردازد.

علاوه بر مسائل گفته‌شده، باید به آسیب‌های سختگیری در واردات کالا و مواد اولیه اشاره کرد. دشوار بودن مسیر واردات سبب شده تا قاچاق در کشور افزایش یافته و ضمن کاهش کیفیت کالاهای موجود، قیمت‌های کاذبی در بازار شکل ‌گیرد. غیر از موارد یادشده، دلایل مختلفی سبب بروز تورم‌های سنگین در بازار شده‌اند. تورم‌های ایجادشده را نمی‌توان با راهکارهایی مانند کالابرگ حل کرد، بلکه این مشکلات پایه‌ای و رسیدگی به‌طورجزئی و ریشه‌ای، تنها راه‌حل این مسئله است. به‌بیانی دیگر، اقتصاد فعلی ایران نیازمند یک دگردیسی جدی است و این تغییرات باید از پایه‌های اصلی بازار شروع شوند. تنها ارائه کالابرگ و ایجاد زمینه برای سوءاستفاده برخی افراد، راه به جایی نبرده و دولت باید سیاست‌های ریشه‌ای خود را در بحث نظام توزیع و تولید اصلاح کند؛ این اتفاق هم نخواهد افتاد، مگر با نگاه کردن به کشورهای توسعه‌یافته و روند مدیریت آنها.

انجام مجدد اشتباهات گذشته، اقتصاد ایران را از گرفتاری‌های فعلی نجات نخواهد داد و دولت باید راهکاری اساسی و موثر تدوین و اجرایی کند.