ایران از ظرفیت‌های غنی معدنی برخوردار است، برهمین‌اساس نیز برای رشد ۱۳ درصدی بخش معدن در سال‌های پیش رو، هدف‌گذاری شده است. بااین‌وجود موانع متعددی در مسیر توسعه بخش معدن کشور وجود دارد. حال که در آستانه تغییر دولت هستیم، انتخاب وزیر جدید برای وزارتخانه صنعت، معدن و تجارت، امیدها را به تغییر شرایط و بهبود در فرآیند تصمیم‌گیری در این بخش، زنده کرده همچنین بهبود فعالیت معادن به‌منزله اثرگذاری حداکثری این بخش در اقتصاد است و نمی‌توان نسبت به شرایط این بخش، بی‌تفاوت بود.

بهرام شکوری، رئیس انجمن مس ایران در خصوص دغدغه فعالان صنعت مس اظهار کرد: معدن مهم‌ترین ظرفیت اقتصادی کشور است و می‌خواهد جایگزین نفت شود. در برنامه هفتم توسعه هم رشد ۱۳ درصدی برای این بخش در نظر گرفته‌شده که تحقق آن نیازمند الزاماتی است. رئیس کمیسیون معدن و صنایع معدنی اتاق ایران، بابیان بالا بودن آمار معادن کشور در حبس، افزود: با این نوع حکمرانی در حوزه معدن، رشد ۱۳ درصدی ممکن نیست.

موانع پیش روی تولید معادن

شکوری ادامه داد: ۰.۳ درصد پروانه بخش خصوصی در حوزه معدن کمترین آسیب را برای کشور دارد اما همین بخش بیشترین موانع را در پیش پای خود می‌بیند. شکوری با تأکید بر اینکه باید از تجربه بخش خصوصی در تشکیل کابینه اقتصادی دولت استفاده شود، اظهار کرد: وزارت صنعت، معدن و تجارت یکی از ارگان‌های تاثیرگذار بر فضای اقتصادی کشور و حلقه واصل جامعه کارآفرین و فعالان کسب‌وکار با دولت است. ازاین‌رو شخصیت سکان‌دار این نهاد برای بسیاری از آحاد جامعه حائز اهمیت و حتی بر سرنوشت ایشان مؤثر است. از تشکیل وزارت تجارت در ۱۲۰ سال پیش تا امروز، ساختار این وزارتخانه بارها تغییر کرده و نگاه عمیق به چرایی این تغییرات، اعم از تفکیک‌ها و ادغام‌ها، شخصیت وزیر این مجموعه را به نقش اول اثرگذاری بر چگونگی کارکرد آن تبدیل کرده است؛ چراکه هر زمان در دولتی دو یا چند فرد در حوزه کاری این وزارتخانه حضور داشته و مدعی بوده‌اند، ساختار این وزارتخانه تفکیک‌شده و با اعلام نیاز یک وزیر به لزوم هماهنگی بیشتر بخش تجارت با تولید، دوباره با ادغام آن روبه‌رو بوده‌ایم.

 ضرورت از تغییرات مداوم

به گزارش انجمن مس این فعال بخش معدن گفت: نکته قابل‌توجه‌تر اینکه این ادغام و تفکیک، رابطه معناداری با دوره‌های رونق و رکود تولید و تجارت در کشور ندارد. این اثرگذاری مهم شخصیتی، ما را مجاب می‌کند با توجه به نیازهای کشور به معیارهای دقیقی در مورد توانمندی و تخصص وزیر صنعت، معدن و تجارت دست یابیم. به نظر می‌رسد توازن در نگاه به صنعت، معدن و تجارت و عدم وابستگی به رشته موردعلاقه با توجه به سوابق شخص وزیر یکی از مهم‌ترین شاخص‌هاست. ارتباط موثر با فعالان اقتصادی، اجتناب از تغییرات مستمر در مقررات، حضور در شوراهای متعددی که وزیر عضو قانونی آنها است، اعتقاد به فعالیت خالی از رانت و اجتناب از دخالت‌های دستوری عموما ناموفق در کسب‌وکار، ازجمله قیمت‌گذاری زنجیره‌های تولید، نمی‌تواند بدون اعتقاد قلبی وزیر به صحت این گزاره‌ها اتفاق بیفتد. در بخش معادن امروز با چالش‌های بسیار جدی روبه‌رو هستیم، بسیاری از معادن کوچک‌مقیاس ما تعطیل هستند و به نظر می‌رسد باید سیاست‌گذاری این معادن را از ذخایر بزرگ کشور مجزا کنیم. ساختار محاسبه و دریافت حقوق دولتی به نفع فرآوری و تعمیق زنجیره ارزش به‌ویژه در کانسنگ‌های کم‌عیار نیست و این موضوع بخش زیادی از ذخایر ما را به باطله تبدیل کرده و بهره‌بردارانی را که از روش‌های نوآور برای استفاده از آنها بهره می‌برند جریمه می‌کند، دسترسی به ماشین‌آلات مشکل و با قیمتی فزاینده است و بخش‌های عمده قابل معدنکاری در کشور در حبس مقررات‌ قرار دارند.

در چنین شرایطی صرف حداقل یک‌سوم زمان وزیر برای بخش معدن و اهتمام ویژه به این بخش برای رفع مشکلات بسیار ضروری و حائز اهمیت است. دیگر خصوصیت مهم و تاثیرگذار شخصیتی وزیر صنعت، معدن و تجارت، اتکا به تیم متخصص و کارشناس در حوزه‌های تولیگری ا‌ست. باید توجه داشت که جایگاه‌های پرتعداد تحت استیلای وزارت صنعت، معدن و تجارت، نه صندلی‌هایی برای حیاط‌خلوت دوستان و نزدیکان، بلکه سکوهای خدمتگزاری و رفع نیازهای فضای کسب‌وکار هستند. اعتقاد به کوچک و چابک‌سازی، رعایت مر قانون، حذف نیروهای غیرمتخصص و ناکارآمد و سربار که بسیاری از مجموعه‌ها را کند و فربه کرده‌اند، می‌تواند گامی موثر باشد که جز با عزمی راسخ و توان ایستادگی شخص وزیر میسر نخواهد شد. در کنار این مهم، شناخت مرز باریک میان مشورت‌گیری کارشناسی و اثرپذیری مخرب در تقارن با مشاوران و رانت‌خواهان بسیار ضروری است.

حفظ استقلال در کنار استقبال از نظر کارشناسی نیازمند شخصیتی قدرتمند، خوش‌فکر و در آرزوی توسعه اقتصادی کشور است و امید کلیه فعالان اقتصادی نیز به این موضوع بوده و چشم به معرفی فردی درخور این جایگاه پرسابقه دارند. سوابق یک فرد در شخصیت‌سازی و استحکام و استقلال وی دارای اهمیت است. دارا بودن ظرفیت علمی واقعی در شرایطی که به دلیل آنچه همه می‌دانیم با پدیده‌هایی که قبلا تجربه آنها را داشته‌ایم، سیلی از مدارک بدون پشتوانه علمی کافی در سطوح مختلف در اجتماع در گردش است و همچنین حضور در سطوح بالای مدیریت در طول سابقه کاری فرد و مواجهه با فشارها، تنگناها و تصمیمات سرنوشت‌ساز نیز مرحله‌ای از رشد شخصیتی فرد برای قبول یک مسئولیت بزرگ است.

سخن پایانی

انتخاب فردی کارآمد برای بر عهده گرفتن مسئولیت وزارت صنعت، معدن و تجارت، اهمیت ویژه‌ای دارد، چراکه عملکرد این بخش اثرگذاری بالایی بر بهبود شرایط تولید و اقتصاد دارد و به‌سادگی نمی‌توان از کنار آن عبور کرد. چنانچه این وزارتخانه به درستی مدیریت شود، فعالیت بخش معدن و صنایع وابسته به آن رونق خواهد گرفت.