با این حال به‌دلیل عدم‌توسعه زیرساخت‌ها سال به سال به کسری گاز و برق اضافه شده و واحدهای تولیدی مجبور به استفاده از سوخت‌های جایگزین یا تعطیل کردن واحدهای خود هستند؛ وضعیت در این بخش به گونه‌ای جلو رفته که به‌گفته کارشناسان، سال گذشته صنایع از قطع برق متحمل ۱۱ میلیارد دلار خسارت شده‌اند.

سپهر مهرابی، کارشناس اقتصاد توسعه به مهر گفت: کشور ما که دارای یکی از بزرگ‌ترین ذخایر گاز طبیعی در سطح جهان است، در مدیریت منابع گازی خود به‌ویژه در ماه‌های سرد که مصرف به اوج می‌رسد، با چالشی مداوم مواجه است. این ناترازی گاز، مشکلات قابل‌توجهی را ایجاد می‌کند و بخش‌های مختلف، به‌ویژه صنایع صادرات‌محور را که زیان ده‌ها میلیارد دلاری را گزارش کرده‌اند، تحت‌تأثیر قرار می‌دهد. حل این مسئله در وهله اول با همکاری خود صنایع در سرمایه‌گذاری استراتژیک در زیرساخت‌های ذخیره‌سازی گاز و ایجاد مخازن ذخیره‌سازی گاز بستگی دارد.

راهکار جلوگیری از عدم‌النفع ۱۵ تا ۲۰ میلیارد دلاری

وی در ادامه اظهار کرد: بنابراین یکی از موضوعات اساسی در زمینه حل معضل ناترازی مقطعی گاز در ماه‌های سرد سال در ایران، تمرکز بر ذخیره‌سازی گاز است. این رویکرد راهبردی در سرمایه‌گذاری جهت ذخیره‌سازی گاز در شرایطی که برخی صنایع صادرات‌محور ما از محل ناترازی گاز بیش از چند ده میلیارد دلار آسیب می‌بینند، بسیار ضروری است.

این کارشناس اقتصاد توسعه با اشاره به لزوم سرمایه‌گذاری صنایع در زمینه ایجاد مخازن ذخیره‌سازی گاز و جلوگیری از عدم‌النفع ۱۵ تا ۲۰ میلیارد دلاری سالیانه خود از محل تامین نیاز گازی خود از طریق گاز ذخیره‌سازی شده، اظهار کرد: سرمایه‌گذاری برای ایجاد مخازن ذخیره‌سازی گاز توسط صنایع تنها یک بار انجام خواهد شد ولی هر ساله نفعی چند ده میلیارد دلاری برای صنایع خواهد داشت و دیگر شاهد توقف تولید نخواهیم بود زیرا صنایع با ایجاد مخازن ذخیره‌سازی امکان ذخیره‌سازی تمام نیاز صنایع در پیک مصرفی گاز را خواهند داشت و به این ترتیب بدون نیاز به توقف تولید، تولیدات صنعتی تداوم پیدا خواهد کرد.

مهرابی در ادامه با اشاره به مزیت‌ها و صرفه اقتصادی حاصل از ذخیره‌سازی گاز برای صنایع اظهار کرد: نکته بسیار مهم در زمینه حل ناترازی گاز، سیاست سرمایه‌گذاری دولت و صنایع در زمینه توسعه ظرفیت ذخیره‌سازی و ایجاد مخازن جدید است که نه‌تنها ناترازی گاز را حل خواهد کرد بلکه در دوره نرخ پایین گاز، امکان ذخیره‌سازی گاز وجود دارد و در دوره اوج ناترازی و پیک مصرف امکان تأمین نیاز گازی صنعت و نیروگاه از طریق گاز ذخیره‌سازی‌شده فراهم خواهد شد

وی گفت: تمرکز بر ذخیره‌سازی گاز یک راه‌حل استراتژیک برای رسیدگی به موضوع مبرم عدم تعادل گاز در ایران در ماه‌های سرد ارائه می‌دهد. با سرمایه‌گذاری در تأسیسات ذخیره‌سازی گاز، این کشور می‌تواند تولید صنعتی بی‌وقفه را ارتقا دهد، از صنایع صادرات‌محور خود در برابر ضررهای فلج‌کننده محافظت کند و تاب‌آوری اقتصادی کلی خود را افزایش دهد. همکاری دولت چهاردهم و صنایع خصوصی و توسعه استراتژی‌های جامع با هدف افزایش ظرفیت ذخیره‌سازی گاز ضروری است.

مهرابی تاکید کرد: در نهایت، تقویت سیستم ذخیره‌سازی گاز قوی نه تنها بازار داخلی را تثبیت می‌کند، بلکه ایران را به عنوان یک بازیگر رقابتی در عرصه انرژی جهانی قرار می‌دهد و ظرفیت کامل منابع گاز طبیعی خود را آزاد می‌کند.

عدم‌النفع ۲۰ میلیارد دلاری ناترازی گاز

حسین حیدریان، کارشناس اقتصادی نیز رابطه با محدودیت‌های انرژی صنایع گفت: ایران با‌وجود اینکه یکی از دارندگان منابع متعدد گازی است اما به دلیل وابستگی شدید گرمایش بخش خانگی، در فصول سرد سال درگیر ناترازی مقطعی گاز می‌شود که این موضوع تعطیلی صنایع و بخشی از ظرفیت تولید برق کشور را به‌دنبال دارد.

این کارشناس اقتصادی ضمن بیان این مطلب افزود: صنایع با ایجاد مخازن ذخیره‌سازی گاز در دوره پیک مصرف امکان تداوم تولید را خواهند داشت و عدم‌النفع ۲۰ میلیارد دلاری ناترازی گاز نیز به صفر می‌رسد.

وی افزود: با‌توجه به مقطعی بودن ناترازی گاز و همچنین صادرات حدود ۱۸ میلیارد مترمکعب گاز در هر سال، در فصول غیرسرد سال ایران دارای مازاد عرضه گاز است؛ بنابراین در این شرایط راهکار کلیدی و اصلی در زمینه حل ناترازی مقطعی کشور، ایجاد مخازن ذخیره‌سازی گاز در اوج ذخیره‌سازی گاز یکی از مهم‌ترین رویکردها در زمینه جلوگیری از توقف تولید صنایع و همچنین توقف تولید برق در نیروگاه‌های گازی است. حیدریان ادامه داد: ایجاد مخازن ذخیره‌سازی گاز با توجه به وقوع ناترازی گاز در ایران یک بازی برد برد برای دولت و صنایع خواهد بود. صنایع به خصوص صنایعی که محصولات مختلفی صادر می‌کنند از محل ایجاد مخازن ذخیره‌سازی گاز نفع بالایی خواهند برد. همچنین نخستین و مهم‌ترین مزیت ذخیره‌سازی گاز توسط صنایع، امکان تداوم تولید خود در ناترازی فصول سرد سال است.

وی تصریح کرد: با‌توجه به وضعیت فعلی در وقوع ناترازی گاز و توأمان قطعی برق صنایع، از محل توقف تولید روزانه هزاران میلیارد تومان عدم‌النفع اقتصادی برای صنایع ایجاد خواهد شد که با تکیه بر ذخیره‌سازی گاز این مشکل بزرگ تامین سوخت یا خوراک گاز صنایع حل خواهد شد و شاهد تداوم تولید خواهیم بود.

مزیت‌های راهبردی ذخیره‌سازی گاز

این کارشناس اقتصادی با اشاره به مزیت‌های راهبردی ذخیره‌سازی گاز برای صنایع اظهار کرد: از طرف دیگر نرخ گاز صنعت به دلیل افزایش نرخ گاز در هاب‌های مختلف گازی دنیا، با رشدی چشمگیر مواجه می‌شود ولی در صورت ایجاد مخازن ذخیره‌سازی گاز، گاز مورد نیاز ذخیره‌سازی توسط صنایع در فصول گرم خریداری خواهد شد که نرخ گاز به‌مراتب پایین‌تر است و همین امر سبب خواهد شد که صنایع از دو محل سود کنند؛ اول از محل تفاوت نرخ خرید گاز در فصل گرم و ذخیره‌سازی آن و دوم از محل افزایش نرخ کالاهای صنعتی در فصول سرد سال که به‌دلیل افزایش نرخ گاز، با افزایش نرخ مواجه خواهند شد و به این ترتیب صنایع از محل فروش با نرخ بیشتر کالاهای صنعتی در زمستان به‌واسطه ذخیره‌سازی گاز و تداوم تولیدات نفع خواهند برد. بنابراین در این بخش نیز یک بازی برد برد برای دولت و صنعت فراهم خواهد شد که نتیجه آن رشد درآمد ارزی کشور و همچنین رشد اقتصادی و رشد فروش و درآمد صنایع نیز است. حیدریان با‌اشاره به لزوم جلوگیری از عدم‌النفع ۲۰ میلیارد دلاری ناترازی گاز با سرمایه‌گذاری صنایع در ایجاد مخازن ذخیره‌سازی گاز گفت: باید به این نکته اشاره کرد که عدم تعادل مقطعی گاز ایران، که ناشی از اتکای شدید این کشور به گرمایش خانگی در فصول سرد سال است، مدت‌هاست که بخش‌های صنعتی و تولید برق را با چالش مواجه کرده است. وی افزود: با این حال، چالش ناترازی مقطعی گاز یک فرصت استراتژیک برای دولت و صنایع جهت همکاری در توسعه ظرفیت‌های ذخیره‌سازی گاز است، راه‌حلی برد- برد که می‌تواند ناترازی مقطعی گاز را برطرف کند.

سخن پایانی

کارشناسان معتقدند صنایع با ایجاد مخازن ذخیره‌سازی گاز در دوره پیک مصرف امکان تداوم تولید را خواهند داشت که این ذخیره‌سازی گاز، هم به‌نفع تداوم تولیدات صنعتی و هم به‌نفع خود صنایع است که با توجه به ناترازی گاز مجبور به کاهش و توقف ظرفیت تولید خود است و یک سناریوی سودمند برای صنایع ایجاد می‌کند و عدم‌النفع ۲۰ میلیارد دلاری ناترازی گاز را به صفر خواهد رساند.