ترویج کسب‌وکارهای‌خانوادگی
محمد بهارلو محمدزاده ـ مشاور حاکمیت کسب‌وکارهای‌خانوادگی
کسب‌وکارخانوادگی، سازمانی است متعلق به اعضای یک خانواده که دو یا چند نفر آنها برای راهبری و رشد کسب‌وکار با هم کار می‌کنند. خواربارفروشی‌ها، رستوران‌ها، شرکت‌های ساختمانی، کشاورزی، تولیدی، بازرگانی و خرده‌فروشی‌ها (فروشگاه‌های بزرگ و مال‌ها) که هر یک متعلق به چند نفر از اعضای خانواده بوده که مسئولیت انجام عملیات جاری، حسابداری یا راهبری کسب‌وکارشان را برعهده دارند. اینها نمونه‌هایی از کسب‌وکارهای‌خانوادگی و اغلب دارای پویایی منحصربه‌فرد هستند، زیرا روابط شخصی را با روابط حرفه‌ای ترکیب می‌کنند و در نتیجه، مزایا و چالش‌های یکتایی خلق می‌کنند. کسب‌وکارهای‌خانوادگی به دلایل محکمی اهمیت ویژه دارند. اولا آنها با ایجاد شغل و درآمد به اقتصاد کمک می‌کنند. از این‌رو، حمایت از کسب‌وکارهای‌خانوادگی به‌معنای حمایت از اشتغال محلی و رشد اقتصادی است. دوم اینکه صاحبان کسب‌وکارخانوادگی اغلب تداوم و پایداری بلندمدت را بر سود کوتاه‌مدت ترجیح می‌دهند. آنها مایلند تعهدی قوی به جامعه نشان دهند و احتمال دارد که سود خود را دوباره سرمایه‌گذاری کنند. گرچه تداوم و پایداری تاحدودی با هم همسو هستند، اما در حقیقت کاملا متمایزند و در تمرکز اصلی خود تفاوت دارند. تداوم به توانایی سیستم یا سازمان برای مقاومت در برابر آسیب طی عمر طولانی اشاره دارد. اما پایداری بر پیامدهای زیست‌محیطی و مدیریت منابع در چرخه عمر سازمان تمرکز می‌کند. این موضوع شامل استفاده کارآمد از مواد، انرژی، تولید زباله و ردپای اکولوژیکی با هدف به حداقل رساندن اثرات منفی بر محیط‌زیست و ترویج استفاده مسئولانه از منابع است. اگر سیستمی منابع زیادی مصرف کند یا آسیب‌های زیست‌محیطی قابل‌توجهی ایجاد کند، می‌تواند بدون پایداری ماندگار باشد. برعکس، اگر سیستم پایدار فاقد ویژگی‌های تدوام برای کارآمدی باشد، لزوما بادوام نخواهد بود. بنابراین، کسب‌وکارهای‌خانوادگی با داشتن دیدگاه بلندمدت، می‌توانند همزمان الزامات تداوم و پایداری را احراز کنند. سوم اینکه کسب‌وکارهای‌خانوادگی اغلب به‌دلیل روابط نزدیک با مشتریان، درک عمیق‌تری از نیازها و ترجیحات آنها دارند. این امر ارائه خدمات شخصی‌سازی‌شده و باکیفیت را برای مصرف‌کنندگان ممکن می‌کند. مضافا اینکه کسب‌وکارهای‌خانوادگی اغلب نسبت به داشتن ارزش‌ها و سنت حس قوی دارند، از این‌رو مظهر میراث‌های جذابند که آنها را از شرکت‌های غیرخانوادگی متمایز می‌کند. بدین‌لحاظ، حمایت از کسب‌وکارهای‌خانوادگی همان حفظ تنوع فرهنگی و تاریخی در چشم‌انداز کسب‌وکارهای‌خانوادگی است. آنها فرصت‌هایی برای همکاری، تقویت روابط فی‌مابین و انتقال بین‌نسلی دانش و تخصص فراهم می‌آورند. این حس تداوم و میراث نه‌تنها برای خانواده، بلکه برای جامعه گسترده‌تر ارزشمند است. عموما حمایت از کسب‌وکارهای‌خانوادگی به رونق اقتصادهای محلی، حفظ سنت‌ها و تقویت پیوندهای اجتماعی کمک می‌کند. بدین‌لحاظ، شایسته است فرهنگ مراقبت از کسب‌وکارهای‌خانوادگی هرچه فراگیرتر در سطح ملی مورد توجه قرار گیرد و ترویج شود. این‌کار مستلزم حفظ اصالت، شفافیت و حرفه‌ای بودن در تمام تلاش‌ها و نیازمند برنامه‌ریزی و اجرای دقیق است. از این نظر، لازم است حامیان ذاتی کسب‌وکارهای‌خانوادگی به‌ویژه اتاق بازرگانی و انجمن‌های تخصصی ذی‌ربط با انجام ابتکاراتی سازنده، این پدیده نیکو را تقویت کنند. ما برای ایجاد یک محیط تجاری پویا و پایدار و تقویت توسعه جامعه و حفظ و اعتلای سنت و ارزش‌های ناب خانوادگی ناگزیر به داشتن چارچوب‌های موثر برای فعالیت‌های ترویجی در سطح ملی هستیم که نمونه آن در ذیل پیشنهاد می‌شود:
• کمپین‌های آگاهی: به‌طورجد درباره ماهیت، اهمیت و مزایای حمایت از کسب‌وکارهای‌خانوادگی از طریق رسانه‌های اجتماعی دیجیتال، تلویزیون، رادیو، مطبوعات و... به‌شکل‌مستمر در سطح کشور به مخاطبان گسترده اطلاع‌رسانی شود.
• برنامه‌های کارآفرینی: برنامه‌های ویژه برای کارآفرینی کسب‌وکارخانوادگی طراحی، سازماندهی و حمایت شوند. این برنامه‌ها می‌توانند راهنمایی، آموزش و منابعی برای کمک به رشد و شکوفایی کسب‌وکارهای‌خانوادگی فراهم آورند.
• رویدادهای شبکه: رویدادهایی سازماندهی شوند که در آنها صاحبان کسب‌وکارهای‌خانوادگی بتوانند با یکدیگر ارتباط برقرار کنند، تجربیات خود را به اشتراک بگذارند و از کارشناسان صنعت بیاموزند. اینها می‌توانند همکاری و اشتراک دانش را در بین کسب‌وکارهای‌خانوادگی تقویت کنند.
• حمایت از سیاست: نیاز به خط‌مشی‌هایی داریم که حامی و محافظ منافع کسب‌وکارهای‌خانوادگی باشند. با قانون‌گذاران برای تاثیرگذاری مقرراتی که محیط کسب‌وکار مطلوبی ایجاد می‌کند، همکاری شود.
• تحقیق و جمع‌آوری داده‌ها: انجام پژوهش و مطالعه برای جمع‌آوری داده‌های چالش‌ها و فرصت‌های پیش‌روی کشور. از این اطلاعات می‌توان برای تنظیم ابتکارات خود و توسعه راه‌حل‌های هدفمند استفاده کرد.
• ظرفیت‌سازی: ارائه برنامه‌های آموزشی با تمرکز بر بهبود مهارت‌های مدیریتی و حاکمیتی. این ابتکار می‌تواند شامل زمینه‌هایی مانند جانشین‌پروری، مدیریت مالی و توسعه رهبری و... باشد.
اجرای چنین ابتکاراتی، می‌تواند با همکاری اصناف، اتحادیه‌ها و انجمن‌های مرتبط، دانشگاه‌ها و مراکز آموزشی و پژوهشی، سازمان‌های دولتی و قانون‌گذاری و کسب‌وکارهای خانوادگی حامی اجرا شوند. با مشارکت نمایندگان داوطلب سازمان‌های مذکور می‌توان تیمی مناسب تشکیل داد و اهداف، برنامه‌ریزی و معیارهای واضح اندازه‌گیری تاثیر ابتکارات و هرگونه تنظیمات این مسیر را تعیین و به اجرا بگذارد. اجمال کسب‌وکارهای‌خانوادگی نقشی مفید برعهده دارند. تاثیرات درخور توجه اقتصادی، پیوند قوی با جامعه، حمایت از فعالیت‌های بشردوستانه، داشتن چشم‌انداز بلندمدت، انتقال بین‌نسلی و تمرکز در تداوم و پایداری میراث خانوادگی، سازگاری با بازار متحول، ارزش‌ها و اصولی که عمیقا در آنها ریشه دوانیده، همه تعهدات حرفه‌ای و اخلاقی آنها را نمایان می‌سازند. کسب‌وکارهای‌خانوادگی سال‌ها دانش و تجربه‌ای را جمع‌آوری می‌کنند که به آنها اجازه می‌دهد در حوزه کاری خود برتر باشند و نوآوری و تخصص در صنعت را پرورش دهند. آنها اغلب با مشتریان روابط نزدیک دارند و نیازها و ترجیحات آنها را اولویت‌بندی می‌کنند و با ارائه خدمات دقیق منجر به رضایت و وفاداری می‌شوند. این دلایل محکم و تلاش‌های تاثیرگذار، مشوقی قدرتمند برای اجرای برنامه‌های ترویج توسعه کسب‌وکارهای‌خانوادگی در کشور است.
