پس از فراز و فرودهای فراوان در راستای چگونگی بکارگیری رمزارزها در تجارت، چندی پیش، علیرضا پیمان‌پاک، رئیس سازمان توسعه تجارت خبر ازآزادسازی واردات با استفاده از رمزارزهای قانونی داد. این فرآیند طبق توافق صورت گرفته با کشورهای چین و روسیه از شهریور اجرایی خواهد شد. پیش از این واردات از صربستان با همین مکانیسم تجربه شده است. استفاده از ظرفیت رمزارزها برای انتقال اعتبار از خریداران و همین‌طور سایر فعالیت‌های تجاری، امری ممکن و اقدامی مثبت در راستای توسعه تجارت خارجی است، به‌ویژه در شرایط فعلی که کشور با بحران کمبود ارز برای تامین مهم‌ترین کالاهای وارداتی خود مواجه شده، بکارگیری سازکارهای جایگزین این‌چنینی می‌تواند راه‌حلی مطلوب و به‌صرفه باشد. حال با اعلام خبر آزادسازی واردات با رمزارزها، توجه و بررسی ابعاد آن حائزاهمیت است. کارشناسان و فعالان تجاری معتقدند موفقیت تجارت با رمزارزها، نیازمند بسترها و وضع چارچوب‌های مناسبی است و بدون آنها نمی‌توان به‌نتیجه رسید. صمت در این گزارش، ضمن بررسی پیامدهای مثبت تجارت با رمزارزها، به جزئیات بیشتر این نوع فعالیت تجاری پرداخته که در ادامه می‌خوانید.

توسعه تجارت با استفاده از رمزارزها

علیرضا پیمان‌پاک، معاون وزیر صنعت، معدن و تجارت گفت: هر کسی که رمزارز رسمی استخراج‌شده دارد، از پایان شهریور می‌تواند با رمزارزهای خود واردات انجام دهد. به‌گزارش شاتا، پیمان‌پاک همچنین ضمن اعلام ثبت سفارش واردات خودرو به‌میزان ۱۰میلیون دلار از طریق رمزارز، گفت: طبق موافقتنامه‌ای که میان صالح‌آبادی، رئیس کل بانک مرکزی و فاطمی‌امین، وزیر صنعت، معدن و تجارت منعقد شده، استفاده از رمزارزها به‌عنوان یک ابزار توسعه تجارت محسوب می‌شود. رئیس سازمان توسعه تجارت با بیان اینکه بانک مرکزی کشورها رمزارز را به‌رسمیت شناخته‌اند، اما اعلام رسمی نمی‌کنند، گفت: مقاومت‌های جهانی درباره استفاده از رمزارزها در تجارت، به‌زودی از بین می‌رود، از این‌رو ایران برنامه‌ریزی جدی برای استفاده از این ظرفیت را انجام داده است. در حال ‌حاضر ما در 2 حوزه، رمزارزها را به‌رسمیت شناختیم؛ یکی از این حوزه‌ها، واردات با استفاده از رمزارزهایی است که در داخل به‌صورت قانونی استخراج شده‌اند. به‌عبارتی، هر کسی که رمزارز رسمی استخراج‌شده دارد، از پایان شهریور می‌تواند با رمزارز خود واردات انجام دهد و هنور بحث صادرات با استفاده از رمزارزها در دستور کار نیست. پیمان‌پاک همچنین اعلام کرد: براساس بلاک‌چین، در خارج از مرزها بستری فراهم کردیم که تاجر ایرانی می‌تواند از این بسترها رمزارز تهیه کرده و در ازای آن واردات انجام دهد.

کاهش فشار تحریم با رمزارزها

جمشید نفر، دبیر کل کنفدراسیون صادرات اتاق بازرگانی ایران در گفت‌وگو با صمت به مزایای استفاده از رمزارز در تجارت خارجی ایران اشاره کرد. او معتقد است: از کاهش فشارهای تحریمی، مهم‌ترین اثر مثبت واردات با رمزارز بوده و در این‌باره توضیح داد: به‌دلیل وجود شرایط تحریمی، در چند سال اخیر تجارت ایران به‌ویژه مسائل مربوط به نقل‌وانتقالات مالی، با سختی‌های زیادی همراه بود، بنابراین از هر ابزار نو و جدیدی که بتواند ضمن رفع مشکلات نقل‌وانتقالات مالی به افزایش تبادلات و تعاملات تجاری منجر شود، استقبال می‌کنیم. واردات با رمزارزها نیز به‌عنوان روشی راهگشا برای دور زدن تحریم‌ها شناخته شده و از این‌رو تاجران و بازرگانان، دید مثبتی به این مسئله دارند. تسهیل در روند نقل‌وانتقالات مالی و افزایش واردات، از نتایج مثبت استفاده از رمزارزها در تجارت است. وی ادامه داد: در حال‌ حاضر تنها استفاده از رمزارزها در واردات مدنظر قرار گرفته و به‌نظر می‌رسد، در آینده ظرفیت رمزارزها در صادرات نیز موردتوجه قرار گیرد، چرا که در برخی مواقع بازگشت ارز حاصل از صادرات با هزینه‌های زیادی همراه بوده و همین موضوع بازرگانان را دچار چالش‌های جدی می‌کند. استفاده از رمزارزها در فعالیت‌های صادراتی نیز می‌تواند ضمن رفع مشکلات بازگشت ارز، به توسعه صادرات نیز منجر شود، بنابراین به‌طورکلی استفاده از رمزارزها در تجارت، چه در واردات و چه در صادرات، ابعاد مثبت بسیاری را به‌همراه دارد.

ضرورت همکاری بانک مرکزی

نفر در ادامه صحبت‌های خود به جایگاه بانک مرکزی در مدیریت انتقال رمزارزها در امور تجاری اشاره کرد و گفت: بانک مرکزی به‌عنوان نهادی که بحث تخصیص یا کنترل بازگشت ارزهای حاصل از صادرات را برعهده دارد، در بحث تجارت با رمزارزها نیز نقش مهمی را ایفا می‌کند. این نهاد با وضع چارچوب‌های مناسب، ابتدا رمزارزها را ارزهای رسمی شناخته و سپس به رصد واردات و به‌طورکلی تجارت با رمزارزها می‌پردازد. وی خاطرنشان کرد: در چند مدت اخیر دیده شده بود که بانک مرکزی تمایل چندانی برای شناخت رمزارزها به‌عنوان ارزهای تجاری نداشته و چالش‌هایی در این‌باره وجود داشته است. در رابطه با این مسئله باید گفت هر نهاد و سازمانی، اصول و قواعد خود را برای تصمیم‌گیری دارد. بانک مرکزی نیز در جایگاه ارگان مهمی که پایه اصلی اقتصاد کشور را تشکیل می‌دهد، بدیهی است، در تصمیم‌گیری‌های خود نهایت دقت و سختگیری را داشته باشد. بانک مرکزی ابتدا باید از عملکرد مناسب رمزارزها در تجارت مطمئن می‌شد که در این مدت، اعتمادسازی انجام گرفت. دبیر کل کنفدراسیون صادرات اتاق بازرگانی ایران در ادامه تصریح کرد: طبق اخبار منتشرشده، کارگروهی میان سازمان توسعه تجارت و بانک مرکزی برای رسیدگی به تجارت با رمزارزها تشکیل شده و موافقت‌های فعلی، حاصل کارگروه مذکور است. امیدواریم آغاز واردات با رمزارزها، مجدد به تاخیر نیفتاده و شاهد تسهیل روندهای تجاری کشور باشیم.

دانش تجار در زمینه رمزارزها افزایش یابد

دبیر کل کنفدراسیون صادرات اتاق بازرگانی ایران به اهمیت وجود سازکارهای تشخیص رمزارزهای قانونی تاکید کرد و درباره آن توضیح داد: براساس اعلام رئیس سازمان توسعه تجارت، افراد با رمزارزهای رسمی شناخته‌شده و قانونی، می‌توانند واردات انجام دهند. این شرط، چالش‌های جدی را برای بازرگانان به‌وجود می‌آورد، چرا که در صورت خریداری رمزارزهای غیرقانونی، سرمایه‌های آنها به‌طور جدی در خطر خواهد افتاد، از این‌رو نهادهای دولتی، باید راهکارهای مناسبی را برای جلوگیری از تخلفات در پیش گیرند. نفر ادامه داد: به‌عنوان راهکار نخست، مناسب به‌نظر می‌رسد تا نهادهای دولتی و دستگاه‌های ناظر، شرکت‌های فعال در حوزه استخراج رمزارز را، به‌طوردقیق راستی‌آزمایی کنند و فهرست رسمی آنها را در اختیار فعالان بازرگانی قرار دهند، اما تنها دولت، مسئول این موضوع نبوده و فعالان تجاری نیز اطلاعات خود را در زمینه رمزارزها افزایش دهند. باید دانش بازرگانان در تجارت با رمزارزها بهبود یابد تا بتوانند از دارایی‌های خود محافظت کنند. وی افزود: تجار همچنین باید با شرکت‌های رسمی فعالیت کنند و از طریق درگاه‌های امن و مطمئن به تجارت بپردازند. در چنین شرایطی می‌توان از قانونی بودن رمزارزهای به‌کار گرفته‌شده در واردات، اطمینان بیشتری حاصل کرد و در این میان، مجالی برای فعالیت سودجویان، فراهم نخواهد شد.

از رمزارزهای باثبات استفاده شود

قدیر قیافه، عضو اتاق مشترک ایران و روسیه در گفت‌وگو با صمت، ابتدا به تشریح ذات فعالیت بر بستر رمزارزها پرداخت. او معتقد است: یکی از ویژگی‌های نقل‌وانتقالات رمزارزها، غیرقابل‌ردیابی کردن آن است. قیافه در این‌باره توضیح داد: با نگاهی به تاریخچه فعالیت رمزارزها در بستر بلاک‌چین درمی‌یابیم، ماهیت اصلی آنها، غیرقابل‌ردیابی بودن است. تاکنون معاملات مختلف قانونی، شبه‌قانونی و حتی غیرقانونی توسط رمزارزها انجام گرفته و همین موضوع سبب شده تا بسیاری از کشورها درصدد استفاده از رمزارزها در تجارت برآیند، اما همچنان نه‌تنها در ایران بلکه در سایر کشورها نیز حوزه رمزارزها بیشتر به‌عنوان فعالیت سرمایه‌گذاری شناخته می‌شوند. وی ادامه داد: باید تاکید کرد بازار رمزارزها، از مسائل مختلف سیاسی و حتی اقتصادی تاثیر پذیرفته و به‌طور مداوم نوسانات مختلفی را تجربه می‌کند، از این‌رو دولت‌ها همواره در تلاش هستند تا از رمزارزهای باثبات در تجارت خود استفاده کنند. در رابطه با اعلام سازمان توسعه تجارت مبنی بر آزادسازی واردات با رمزارزها، باید گفت اگر رمزارزهای عنوان‌شده، رمزارزهای باثباتی باشند، می‌توان به آینده مثبت این تصمیم امیدوار بود. قیافه در ادامه تصریح کرد: رمزارزهایی مانند بیت‌کوین، در بازار تزلزل دارد و به‌هیچ وجه برای فعالیت‌های حوزه واردات و صادرات مناسب نیست. ورود بازرگانان به تجارت با این رمزارزهای بی‌ثبات، نه‌تنها سرمایه‌های آنها را به‌خطر می‌اندازد، بلکه اقتصاد کلان کشور نیز آسیب جدی خواهد دید اما اگر فعالیت‌ها بر محور ارزهای باثبات و کم‌نوسانی مانند تتر باشد، شرایط بهتر است و تجار در فضای امن‌تری می‌توانند فعالیت داشته باشند.

خلأ زیرساخت‌های قانونی

قیافه در ادامه صحبت‌های خود، به لزوم در نظر گرفتن پایه معاملاتی باثبات تاکید کرد. او همچنین تشکیل فضای امن برای نقل و انتقالات تجاری را یکی از ضرورت‌های موفقیت‌آمیز بودن واردات با رمزارزها معرفی کرد و در این‌باره گفت: علاوه بر در نظر گرفتن رمزارزهای باثبات به‌عنوان پایه‌های معاملاتی مطمئن، باید به وجود بسترهای سخت‌افزاری و نرم‌افزاری مناسب برای نقل وانتقالات رمزارزها تاکید کرد. رمزارزها در فضای سایبر منتقل شده و از این‌رو بسترهای امنی هم از نظر سخت‌افزاری و هم نرم‌افزاری، تعبیه شود. این بسترها باید غیرقابل‌نفوذ باشد تا رمزارزها در فضایی مطمئن ردوبدل شوند. باید تاکید کرد تامین امنیت مسیر انتقال رمزارزها، از مهم‌ترین فاکتورهای موفقیت طرح تجارت با رمزارز است. وی همچنین تصریح کرد: استفاده از رمزارزها در واردات و به‌طورکلی تجارت، باعث توسعه فعالیت‌های بازرگانی شده و امکان تقابل با تحریم‌ها را برای ما فراهم می‌کند، اما دستیابی به این نتایج مثبت، فراهم کردن زیرساخت‌های ضروری را می‌طلبد. غیر از مباحث مربوط به تهیه نرم‌افزار و سخت‌افزارهای تخصصی و ایمن، بسترهای قانونی برای تجارت با رمزارزها نیز از اهمیت زیادی برخوردار است. این فعال بازرگانی تاکید کرد: به‌نظر می‌رسد در حال‌ حاضر چارچوب‌های قانونی مشخص و معینی برای تمامی ابعاد تجارت با رمزارزها در کشور وجود ندارد، بنابراین نهادهای مسئول مانند وزارت صنعت، معدن و تجارت و همچنین بانک مرکزی، باید با همکاری سایر سازمان‌ها، به تعیین چارچوب و تدوین قوانین مربوط به تجارت توسط رمزارزها بپردازند.

بسترهای بانکی بین‌المللی ایجاد خواهد شد

قیافه همچنین به لزوم وجود سیستم‌های مناسب تبادلات بانکی در هر 2 کشور مبدأ و مقصد معامله تاکید کرد و گفت: در هر معامله تجاری، باید هر 2 طرف خریدار و فروشنده راضی به انجام معامله در بسترهای مشخص شده باشند. در رابطه با واردات توسط رمزارزها نیز غیر از خریدار ایرانی، فروشنده کشور مقابل نیز باید دریافت رمزارز را قبول کند که در حال ‌حاضر به‌نظر می‌رسد بیشتر کشورهای طرف معامله با ایران، این موضوع را قبول دارند، بنابراین تنها مساله‌ای که باید به آن توجه کرد، بسترهای بانکی انتقال رمزارز میان 2 کشور است.

وی ادامه داد: تا به امروز دولت‌ها به‌طور رسمی با یکدیگر به تجارت با رمزارزها نپرداخته‌اند و این موضوع به‌عنوان اتفاق جدیدی در دنیای بازرگانی شناخته می‌شود. همان‌طور که پیش‌تر نیز عنوان شد، کشورها باید بسترهای امن نقل‌وانتقال رمزارزها را در نظر گیرند تا معاملات تجاری دچار اختلال نشود.

بیشتر کشورها به‌سمت تجارت با رمزارزها حرکت‌ کرده‌اند، بنابراین به‌نظر می‌رسد این بسترهای انتقالات بانکی، به‌زودی در تمامی کشورها به‌شیوه‌ای مناسب مهیا شود.

سخن پایانی

زمینه‌سازی برای استفاده از رمزارزها در عرصه تجارت خارجی، مسئله‌ای بود که به‌طوررسمی نیمه دوم سال گذشته از سوی سازمان توسعه تجارت مطرح شد. براساس اخبار اعلام‌شده، سامانه‌های مبتنی بر بلاک‌چین موردتایید وزارت صنعت، معدن و تجارت و بانک مرکزی در اختیار فعالان بازرگانی قرار خواهد گرفت تا از رمزارزها در فضای بین‌المللی و مدیریت تجارت خارجی و در نهایت کمک به دور زدن تحریم‌ها بهره گرفته شود. باید در ادامه دید با فرارسیدن زمان موعود آزادسازی واردات با رمزارزهای مجاز، رویکرد دولت و همچنین میزان استقبال فعالان تجاری در این‌باره چگونه خواهد بود.