بدون شک، سیاست‌گذاران درباره مسئله ناترازی بنزین و همچنین هزینه‌های بالای یارانه بنزین که روز به‌ روز توسط دولت پرداخت می‌شود، با یک چالش اساسی روبه‌رو هستند. از طرفی به دلایل مختلف برای دولت سخت است که نرخ بنزین را افزایش دهد و به‌همین دلیل، بنزین به یک معضل بزرگ در اقتصاد کلان کشور تبدیل شده است. یارانه‌هایی که دولت برای بنزین پرداخت می‌کند، بخش قابل‌توجهی از هزینه‌های دولت در حوزه انرژی را به خود اختصاص داده است. همچنین، مشکل ناترازی بنزین برای یک کشور با منابع نفتی گسترده، طبیعی به‌نظر نمی‌رسد.
درباره مسیر اول به‌نظر نمی‌رسد که هنوز از طرف دولت یا به‌طورکلی حاکمیت، تصمیمی در این زمینه گرفته شده باشد. حتی در لایحه بودجه سال ۱۴۰۳ ، هیچ نرخ مشخصی برای بنزین اعلام نشده است، بنابراین احتمالا بیشتر تمرکز روی خودروسازان خواهد بود. البته برخی افزایش نرخ بنزین را راه‌حل هردو مشکل می‌دانند و فکر می‌کنند که این مسیر به تولید خودروهای کم‌مصرف نیز می‌انجامد.

نبود سبد سوخت، از دلایل ناترازی بنزین

مهرداد عباد، عضو اتاق بازرگانی درباره علت بروز ناترازی بنزین و راهکار برون‌رفت از این معضل گفت: کشور ما هم‌اکنون در چند جبهه «بنزین، گاز و برق» با ناترازی انرژی روبه‌رو است. این ناترازی به چند عامل برمی‌گردد که یکی از این عوامل، عدم‌سرمایه‌گذاری خودروسازان در تحقیق و توسعه برای ورود تکنولوژی‌های جدید به صنعت خودروسازی و مهم‌تر از آن، عدم‌سرمایه‌گذاری دولت روی متنوع کردن سبد سوخت است.به‌گزارش مهر، عباد در ادامه بیان کرد: ما چند پژوهشگاه داریم که در ارتباط با صنعت نفت و گاز و تکنولوژی خودروها کار می‌کنند و تحقیقات خوبی هم داشته‌اند، اما متاسفانه از آنها استفاده‌ای که باید، نشده است.این عضو هیات نمایندگان اتاق بازرگانی افزود: متاسفانه در چند ۱۰ سال اخیر، بودجه‌های آنها به‌شدت پایین آمده، اما با این وجود کارهای تحقیقاتی زیادی در این پژوهشگاه‌ها انجام شده است که همچنان خاک می‌خورد. در این پژوهشگاه‌ها به خیلی از تکنولوژی‌های روز دنیا برای تولید خودروهای با تکنولوژی پیشرفته به‌صورت آزمایشگاهی دست پیدا کرده‌ایم، با این شرایط می‌توانیم تولید خودروهای پاک و سبز را هم در دستور کار داشته باشیم تا سبد سوخت ما متنوع شود،اما متاسفانه به این سمت‌وسو سوق پیدا نکرده‌ایم.
وی ادامه داد: متاسفانه در چند ۱۰ سال اخیر برنامه‌ریزی خوبی برای سرمایه‌گذاری در سبد سوخت نداشته‌ایم و هرازگاهی به‌واسطه معروف شدن یک کار در برخی حوزه‌ها، سرمایه‌گذاری انجام داده‌ایم که خیلی هم تاثیرگذار نبوده است، در حالی که هم‌اکنون بیش از ۹۵ درصد سبد سوخت ما وابسته به بنزین است. کشورهای نه‌چندان توسعه‌یافته از سوخت‌های دیگر برای تردد وسایل نقلیه خود استفاده می‌کنند. عباد خاطرنشان کرد: از سوی دیگر، قدیمی‌تر شدن تجهیزات این پالایشگاه‌ها و تجهیزات سرچاهی و همچنین قدیمی شدن مخازن نفت و گاز باعث شده است، در عمل راندمان تولید بنزین پایین بیاید.عضو کمیسیون بهبود محیط کسب‌وکار اتاق تهران توضیح داد: در کشور نیاز داریم که از خودروهای جدید و با تکنولوژی روز دنیا استفاده کنیم،اما همچنان از خودروهای بی‌کیفیت استفاده می‌شود.وی بیان کرد: در حدود ۵ تا ۱۰ سال پیش، تصورمان این بود که بنزین، گاز و نفت همیشه به‌اندازه کافی در دسترس هست، در آن زمان هنوز با این مشکلات سیستمی روبه‌رو نبودیم. در حال‌ حاضر نیاز به اصلاح در صنعت ساخت خودروها داریم تا بتوانیم راندمان مصرف بنزین را پایین بیاوریم و در نتیجه با ناترازی بنزین مقابله کنیم.

تسهیل واردات خودروهای غیربنزینی، راهکار کاهش مصرف بنزین

بابک صدرایی، کارشناس صنعت خودرو، درباره علت بروز ناترازی بنزین در کشور ما و راهکار حل این ناترازی گفت: اتفاقی که در سال‌های اخیر در صنعت خودروسازی جهان رخ داده، این است که به‌سمت خودروهای با موتور پاک، بازدهی بالا و مصرف سوخت پایین و آلایندگی کمرفته‌ایم.وی در ادامه بیان کرد: مسائل زیست‌محیطی در تولید خودرو اگر جدی گرفته نشوند، برای تمام دنیا بحران ایجاد می‌کنند. خودروهایی که در کشور ما تولید می‌شوند، پلتفرم‌های قدیمی و موتورهای آنها آلایندگی بالاتری نسبت به خودروهای جدید دارند.
صدرایی توضیح داد: علاوه بر این مشکل دیگر موجود در کشور ما که باعث شده مصرف بنزین بالا برود، از رده خارج نشدن خودروهای فرسوده است. وی ادامه داد: خودروهای فرسوده در کشور ما حجم بالایی دارند. اگر ما خودرو برقی هم به کشور وارد کنیم، اما این خودروهای فرسوده، اتوبوس و مینی‌بوس‌های فرسوده را از رده خارج نکنیم، تاثیری در کاهش مصرف بنزین و ناترازی ندارد.
این کارشناس خودرو توضیح داد: به‌همین‌دلیل، باید برنامه‌ریزی داشته باشیم که خودروهای فرسوده و قدیمی و خودروهای تولیدکننده آلایندگی را از چرخه مصرف خارج کنیم و به‌جای آن، خودروهای نو با انرژی پاک به چرخه مصرف وارد کنیم.این کارشناس خودرو بیان کرد: برای از رده خارج کردن خودروهای فرسوده هم، مشکلات زیادی بر سر راه وجود دارد، زیرا عمده کسانی که از خودروهای فرسوده استفاده می‌کنند، شرایط مالی لازم را ندارند که از خودروهای جدید و با مصرف کم بنزین استفاده کنند و برای برون‌رفت از این شرایط باید دولت تصمیمی عاجل بگیرد.
وی با بیان اینکه حل نشدن این موضوع به‌ضرر دولت است، زیرا باید بودجه کلانی را صرف واردات بنزین کند، افزود: دولت باید سوبسیدهایی به مردم بدهد تا از خودروهای برقی و هیبریدی استفاده کنند تا سبد سوخت متنوع شود و همچنین خودروسازان داخلی را ملزم به تولید خودروهایی کند که مصرف پایینی دارند.صدرایی ادامه داد: در کشور باید خودروسازان موتورهای با مصرف کم را تولید کنند. همچنین خودروسازان می‌توانستند موتورهای هیبریدی را روی خودروها نصب کنند تا مصرف بنزین پایین بیاید و همچنین قادر بودیم از سالانه 1.5 میلیون خودرویی که وارد کشور می‌شد، بخشی از آن را صرف خودروهای هیبریدی کنیم.این کارشناس خودرو ادامه داد: البته تحریم‌ها و عدم‌برنامه‌ریزی در سطح کلان باعث شده است، وابسته به پلتفرم‌های خودرویی مربوط به 2 تا 3 دهه قبل باشیم و مرتبا آنها را تولید کنیم و خودروهای پاک بیشتر جنبه شوآف و نمایشی بگیرند.وی ادامه داد: از سال‌های ۹۲ و ۹۳، پروژه‌های خودروهای برقی را داریم،اما تاکنون اتفاقی در این زمینه نیفتاده است. در شرایط فعلی کشور، تولید خودروهای هیبریدی بهتر از برقی است و این خودروها می‌توانند جایگزین خودروهای بنزینی با مصرف بالا شوند.

استاندارد پایین خودروهای داخلی، عاملی در بروز ناترازی بنزین

ناصر سودانی، کارشناس انرژی درباره معضل ناترازی بنزین در کشور گفت: کشور ما از ابتدا در موضوع بنزین وابستگی قابل‌توجهی را به خارج داشته و جز در مقاطع کوتاهی، نتوانسته است، به خودکفایی بایسته‌ای برسد.وی ادامه داد: عمده‌ترین دلیل ناترازی بنزین در کشور، بالا بودن مصرف این فرآورده سوختی است و هم نبودتعادل بین تولید و مصرف باعث شده است با ناترازی بنزین در کشور مواجه شویم.این کارشناس انرژی توضیح داد: عمده‌ترین تلاشی که باید در کشور انجام بگیرد، کاهش مصرف و افزایش تولید است، به‌نحوی‌که تولید بنزین از مصرف آن بیشتر باشد.
سودانی افزود: کاهش مصرف بنزین به عوامل متعددی وابسته است، ابتدا اینکه باید استاندارد خودروهای تولید داخل را به استانداردهای جهانی نزدیک کنیم که متاسفانه تا این استانداردها، فاصله قابل‌توجهی داریم.این کارشناس انرژی توضیح داد: موضوع دیگر که باعث مصرف بالای بنزین شده، تردد ماشین‌های تک‌نفره است، کمابیش این ترددهای نامتعارف در کشور ما خیلی زیاد است و از سوی دیگر، جاده‌ها و خیابان‌های ما هم شرایط مطلوبی را ندارند و همین امر بر افزایش مصرف بنزین تاثیرگذاراست.
وی ادامه داد: از سوی دیگر، نتوانسته‌ایم سبد سوختی را متنوع کنیم و جایگزینی را برای بنزین در نظر بگیریم. باید برای کاهش مصرف بنزین از گاز، برق و سایر سوخت‌های فسیلی هم استفاده کنیم تا مصرف بنزین در کشور و تقاضا برای آن کاهش پیدا کند.این کارشناس انرژی توضیح داد: متاسفانه تولیدات خودروسازان ما به‌سمت خودروهای هیبریدی و با سوخت‌های سبز پیش نرفته است. باوجود گشایش پالایشگاه خلیج‌فارس هنوز نتوانسته‌ایم پا به پای مصرف، تولید را افزایش دهیم و این امر باعث شده است به واردات بنزین تن دهیم.سودانی گفت: البته سیاست‌های دیگری وجود دارند که عمده این سیاست‌ها به مصرف‌کننده آسیب می‌رسانند.باید سیاست‌گذاران مجموعه تولید و مصرف بنزین یعنی وزارت نفت، وزارت راه و شهرسازی و نیروی انتظامی و صنعت و معدن یک قرارگاه واحدی را تشکیل دهند و راهکارهای علمی و به‌روز را با استفاده از تجارت جهانی و همین‌طور متخصصان داخلی، خبرگان و نخبگان برای متنوع کردن سبد سوخت خودروهای داخلی استفاده کنند.این کارشناس انرژی توضیح داد: باید از توان نخبگان موجود در کشور برای متنوع کردن سبد سوخت استفاده و اقدام به پروراندن این اندیشه‌ها و ایده‌های جوانان کشورمان کنیم.