کیفی‌سازی از طراحی تا اجرا

در همین زمینه رضا میرزاهدی، کارشناس بازار مسکن به صمت گفت: عوامل مختلفی در کیفیت یک ساختمان نظیر طراحی، کنترل، ساخت، مصالح و نحوه اجرا دخیل است. به این ترتیب مهندسان از طراحی و اجرا گرفته تا ناظر باید به وظایف خود به‌خوبی عمل کنند تا کیفیت ساختمان بالا برود. در این میان نباید از نحوه فعالیت کارگران غافل شد، چراکه هرچقدر مهارت بیشتری داشته باشند، کیفیت ساختمان بالاتر خواهد رفت.

وی افزود: همچنین برای ساخت یک ساختمان باید شرایط محیطی در نظر گرفته شود، چراکه براساس اقلیم هر شهری، نوع طراحی و بکارگیری مصالح و طراحی متفاوت است.

این کارشناس بازار مسکن با بیان اینکه بیمه تضمین کیفیت ساختمان‌ها مغفول مانده است، گفت: این نوع بیمه به مالکان ساختمان‌ها کمک می‌کند تا در صورت وقوع مشکلات ساختمانی پس از تحویل ساختمان، هزینه‌های تعمیرات و بازسازی را پوشش دهد. در واقع با بیمه تضمین کیفیت مشخص می‌شود در یک ساختمان موارد ایمنی و استاندارد رعایت شده است. میرزاهدی در پاسخ به این سوال تا چه اندازه طراحی ساختمان‌ها براساس استانداردها پیش می‌رود، گفت: طراحی ساختمان یکی از بخش‌های مهمی است که منجر به ساخت یک ساختمان باکیفیت می‌شود، در واقع اگر در طراحی‌های جدید و مدرن یک ساختمان از لحاظ سازه و معماری، الکتریکال و مکانیکال استفاده شود، عمر ساختمان طولانی‌تر خواهد شد.

وی با بیان اینکه طولانی شدن عمر ساختمان به بحث‌های طراحی ارتباط مستقیم دارد، گفت: اگر ساخت‌وساز با علم به استانداردسازی پیش برود، یک تضمین کیفیت برای ساختمان به‌شمار می‌رود، بنابراین اگر طراحی یک ساختمان نامنظم و غیرفنی و مهندسی باشد، زمانی که به‌بهره‌برداری برسد، دچار مشکل خواهد شد، به‌طوری‌که عمر ساختمان از لحاظ عملکرد پایین می‌آید.

این کارشناس بازار مسکن گفت: بنابراین اگر طراحی ساختمان با علم جدید و شناخت کافی آیین‌نامه و مقررات ملی ساختمان انجام شود، به بهترین شکل به‌بهره‌برداری خواهد رسید.

اجرای سمبلیک بیمه تضمین کیفیت

میرزاهدی در پاسخ به این سوال که چرا بیمه کیفیت ساختمان در ایران رواج نمی‌یابد، گفت: چند سالی است که سازمان نظام‌مهندسی، بیمه تضمین کیفیت ساختمان را به‌طورسمبلیک اجرا می‌کند؛ به این معنی در واقعیت عملیاتی نمی‌شود. این در حالی است که در کشورهای آسیایی، اروپایی و حتی خلیج‌فارس شاهد آن هستیم که ساختمان‌ها بیمه می‌شوند. وی اظهار کرد: زمانی که یک ساختمان بیمه می‌شود، به این معنی است که صفر تا صد آن ساختمان موردتضمین شرکت بیمه‌گر قرار گرفته و بیمه‌گذار خیالش آسوده است که صددرصد ساختمان بیمه است. در ایران اگرچه قوانین خوبی در این زمینه تصویب شده، اما در مسیر اجرا آنقدر موانع به‌وجود آورده‌اند که بیمه‌گر از بیمه ساختمان پشیمان می‌شود. دراین میان نباید از عملکرد ضعیف شرکت‌های بیمه‌گر غافل شد، چراکه شاهد آن هستیم که تبلیغات خوبی در زمینه انواع‌واقسام بیمه انجام می‌شود، اما زمان پرداخت خسارت بسیار ضعیف عمل می‌کنند.

ساختمان‌های امروزی باکیفیت‌تر هستند

این کارشناس بازار مسکن در پاسخ به این سوال که کیفیت ساختمان‌ها را چطور ارزیابی می‌کنید، گفت: کیفیت ساختمان‌ها نسبت به گذشته بسیار بهتر شده است، اما هنوز ضعف‌هایی دارد. در گذشته ساختمان‌ها خارج از ضوابط آیین‌نامه، مقررات ملی ساختمان و آیین‌نامه ۲۸۰۰ ساخته می‌شدند، اما در حال‌ حاضر همه این موارد رعایت می‌شود.

میرزاهدی با بیان اینکه برخی معتقدند؛ ساختمان‌های قدیمی کیفیت بالاتری دارند، گفت: مصالح ‌ساختمانی که در ساختمان‌های قدیمی به‌کار رفته، باکیفیت‌تر بوده است، اما در بخش طراحی بسیار ضعیف بوده‌اند. بنابراین ساختمان‌های امروزی باکیفیت‌تر هستند، چون براساس مقررات ملی ساختمان، به‌روزتر طراحی می‌شوند.

وی گفت: ضعف‌هایی که در حال ‌حاضر در کیفیت ساختمان دیده می‌شود، در بخش اجراست نه در طراحی. چون برنامه‌های مدرن و به‌روز زیادی در این زمینه وجود دارد.

مصالح ساختمانی، بلای جان ساختمان‌ها

این کارشناس بازار مسکن تاکید کرد: اگر در حال ‌حاضر ضعفی در کیفیت ساختمان‌های کشور دیده می‌شود، مربوط به کیفیت پایین مصالح‌ ساختمانی است، به‌همین‌علت عمر و کیفیت ساختمان قدیمی در اذهان عمومی بیشتر از ساختمان‌های جدید به‌نظر می‌رسد. این مورد برای عوام قابل‌درک نیست، چون در زمینه ساختمان‌سازی از علم و دانش کافی برخوردار نیستند.

میرزاهدی در پاسخ به این سوال که وضعیت کیفیت مصالح ‌ساختمانی را چطور ارزیابی می‌کنید، گفت: در حال‌ حاضر با کم‌فروشی در بازار مصالح ‌ساختمانی مواجهیم؛ کم‌فروشی نه به این معنی که عرضه نمی‌شود، بلکه به‌معنی کوتاهی در تولید مصالح باکیفیت. برای مثال بتن با عیار ۴۰۰ خریدار می‌شود، اما ۳۰۰ هم جواب نمی‌دهد. بنابراین طراحی مشکلی ندارد، بلکه مصالح ‌ساختمانی کیفیت لازم را ندارند. وی گفت: در گذشته این امکان وجود داشت که ضعف طراحی را با مصالح ‌ساختمانی بپوشانیم، به‌طوری‌که با بالا بردن عیار بتن یا سیمان کاملا ضعف طراحی پوشش داده می‌شد، اما امروز نمی‌توان ضعف مصالح را با طراحی پوشاند، چون براساس طراحی باید میلگرد ۳۲ استفاده شود، در حالی که میلگرد ۳۸ موجود است. این کارشناس بازار مسکن تصریح کرد: بنابراین باید مصالح باکیفیت و طراحی توأمان با هم استفاده شود تا یک ساختمان باکیفیت داشته باشیم. در حال ‌حاضر شاهد آن هستیم که سیمان و بتنی که تولید می‌شود، کیفیت مناسب را ندارد یا کاشی و سرامیک لعاب داده نشده است. همچنین قیر، آسفالت و ایزوگام درجه نرمی و نفوذپذیری‌شان خارج از آیین‌نامه و اصول و ضوابط است. میرزاهدی در پاسخ به این سوال که چقدر عملکرد ناظر و مجری بر کیفیت ساختمان تاثیر دارد، گفت: حضور ناظر و مجری هنوز در ساختمان‌ها جا نیفتاده است. این راه‌ و رسمی است که سازمان نظام مهندسی پیاده کرده و به‌درستی هم اجرایی نمی‌شود.

این کارشناس بازار مسکن اظهار کرد: مجریان برای مدت 6 ماه و نهایتا یک سال استخدام می‌شوند، سپس ناظر وظایفش را برعهده می‌گیرد. در حال ‌حاضر ناظران هم نظارت نمی‌کنند، بلکه کاسبی می‌کنند و به‌راحتی قوانین را دور می‌زنند. این در حالی است که وظیفه ناظر، نظارت بر اجرای عملیات ساختمان هنگام اجراست و مجری باید ساخت ساختمان را بند به بند براساس مصوبات اجرا کند.

وی در پاسخ به این سوال که عدم‌رعایت استانداردها چقدر روی هزینه‌های یک ساختمان تاثیرگذار است، گفت: عمر مفید یک ساختمان در آیین‌نامه ۲۵ تا ۵۰ سال است، اما از آنجایی که کیفیت مصالح‌ ساختمانی پایین است، عمر ساختمان‌ها به ۱۰سال هم نمی‌رسد و نیاز به بازسازی و نوسازی دارند. این در حالی است که اگر ساختمان‌ها بین ۲۵ و ۵۰ سال بیمه تضمین کیفیت شوند، با چنین مشکلاتی مواجه نخواهیم بود.

میرزاهدی در پاسخ به این سوال که آیا نظارتی بر کیفیت مصالح ‌ساختمانی وجود دارد، گفت: هرچقدر هم که کنترل وجود داشته باشد، باز هم راه‌هایی برای فرار از اجرای ضوابط و قوانین وجود دارد، البته وزارت صمت سعی کرد با همکاری وزارت راه‌وشهرسازی بر تولید مصالح‌ ساختمانی نظارت کند، اما از آنجایی که همراهی تشکل‌ها و انجمن‌های دیگر وجود نداشت، به‌سرانجام نرسید.

ضرورت نظارت بر کیفیت مصالح‌ ساختمانی

همچنین رامین گوران، دبیر انجمن انبوه‌سازان مسکن تهران به صمت گفت: در حال ‌حاضر کیفیت پایین مصالح‌ ساختمانی، بلای جان ساختمان‌ها شده است که به‌نظر می‌رسد ریشه در نرخ حامل‌های انرژی و قطعی برق‌وگاز دارد، در واقع از آنجایی که تولیدکننده دخل‌وخرجش با هم نمی‌خواند، چاره‌ای ندارد جز اینکه از کیفیت مصالح‌ ساختمانی کم کند. بنابراین طبیعی است عمر ساختمان در ایران به حدود ۳۰ سال برسد، در حالی که در کشورهای توسعه‌یافته به ۱۰۰سال رسیده است.

دبیر انجمن انبوه‌سازان مسکن تهران اظهار کرد: باید بر کیفیت مصالح‌ ساختمانی نظارت شود تا ساختمان در طول عمر خود به بازسازی یا نوسازی نیاز نداشته باشد. استفاده از نهاده‌های باکیفیت و بادوام موجب طول عمر سازه می‌شود و ساختمان در صورت وقوع بلایای طبیعی مصون خواهد ماند.

وی تاکید کرد: اگرچه باکیفیت بودن مصالح ‌ساختمانی، شرط مهمی برای استانداردسازی یک ساختمان است، اما نباید از طراحی و نحوه ساخت یک ساختمان غافل شد. در حال‌ حاضر کلیه سازندگان موظف هستند برای تضمین ایمنی، کیفیت و پایداری ساختمان‌ها اصول، قواعد و آیین‌نامه‌های ساختمان‌سازی را رعایت کنند، اما در این زمینه تخلفاتی دیده می‌شود.

طراحی، ستون‌فقرات یک ساختمان

گوران گفت: طراحی مناسب ستون‌فقرات یک ساختمان به‌شمار می‌رود، بنابراین مهندسان طراح باید باتوجه به نیاز ساختمان، دست به طراحی بزنند. چراکه هرگونه اشتباهی در این زمینه نه‌تنها برای ساکنان گران تمام می‌شود، بلکه سرمایه‌های ملی را هدر می‌دهد.

دبیر انجمن انبوه‌سازان مسکن تهران در پاسخ به این سوال که وظیفه نظارت بر کیفیت مصالح‌ساختمانی برعهده کدام نهاد است، گفت: مرکز تحقیقات وزارت مسکن‌وشهرسازی و سازمان استاندارد باید بر میزان کیفیت مصالح ‌ساختمانی نظارت کند، اما کوتاهی می‌کند. این در حالی است که اگر نظارت بر کیفیت مصالح‌ ساختمانی وجود داشته باشد، ساختمان‌های باکیفیتی تولید خواهند شد و عمر طولانی‌تری خواهند داشت.

وی گفت: این کوتاهی در نظارت فقط مربوط به بخش مصالح ‌ساختمانی نیست، بلکه برای تمام بخش‌های اقتصادی کشور قوانین خوبی تصویب شده است، اما متاسفانه در اجرا و نظارت ضعف داریم. 

سخن پایانی

باتوجه به اینکه ساختمان‌ها جزو نیازهای اساسی انسان‌ها و سرمایه‌های ملی به‌شمار می‌روند، باید براساس اصول و ضوابط آیین‌نامه‌ها ساخته شوند تا شاهد کوتاهی عمرشان نباشیم. در همین زمینه از طراحی گرفته تا نحوه ساخت یک ساختمان قوانین خوبی در کشور وجود دارد، اما نظارتی بر اجرای آن نیست. بنابراین ضروری است مهندسان، معماران و حتی کارگران در مسیر کیفی‌سازی حرکت کنند. اگرچه ساخت ساختمان باکیفیت هزینه‌هایی برای سازنده دربردارد، اما زمان بهره‌برداری هزینه‌های تعمیر و نگهداری پایین می‌آید و ساختمان در چرخه باطل نوسازی و بازسازی گرفتار نخواهد شد.