یادی دوباره از فداکاران جنگل
نام اعضای خانواده بهزادی؛ یعنی «ناصر»، «رضا» و «حامد» که در آتش‌سوزی تنگه «هایقر» جان سپردند و «حمید مرادی»، «چیاکو یوسفی» و «خبات امینی» جانباختگان آتش‌سوزی کوه آبیدر، و همین‌طور «اسماعیل کریمی» جنگلبان سوخته در شعله‌های آتش کامیاران، «محمدجواد مختاری» فعال محیط‌زیستی که برای مهار آتش منطقه «فهیلان» جانش را فدا کرد و «مصطفی عبداللهی» که در اطفای حریق بام خرم‌آباد به کمک نیروهای منابع‌طبیعی شتافت و جان سپرد، یک بار دیگر به میان آمده است. آنها که ۹ نفر از نیروهای حفاظتی و اعضای تشکل‌های مردم‌نهاد استان‌های کردستان، فارس و لرستان هستند، از سوی سازمان منابع‌طبیعی و آبخیزداری «فداکار خدمت» شناخته شدند. به گزارش پیام ما پرونده شهادت ۹ نفر از جانباختگان آتش‌سوزی جنگل‌ها و مراتع کشور به سرانجام رسید. این‌طورکه «رضا افلاطونی»، رئیس سازمان منابع‌طبیعی و آبخیزداری کشور خبر داده، این جانباختگان حفاظت از منابع‌طبیعی براساس ماده ۳ آیین‌نامه اجرایی ماده ۲۰ قانون مدیریت بحران کشور و در هشتمین جلسه کارگروه ملی فداکاران خدمت، مورد تقدیر رسمی قرار گرفتند. او توضیح داد اعطای نشان «فداکار خدمت» و برقراری مستمری برای خانواده‌های بازماندگان از جمله مزایای این مصوبه است تا «قدردانی ملموسی از جان‌فشانی‌های آنان صورت گیرد». بیایید یک‌بار دیگر داستان این فداکاران خدمت را مرور کنیم.
حمید، چیاکو و خبات
حمید مرادی، چیاکو یوسفی و خبات امینی، هر سه، روز پنجشنبه دوم مرداد امسال زمانی‌که برای خاموش کردن آتش جنگل‌های آبیدر در سنندج به ارتفاعات رفته بودند، دچار سوختگی و جراحت شدید شدند و یک‌به‌یک جان باختند.
حمید، وکیل پایه یک دادگستری، فعال محیط‌زیست و عضو انجمن شان شنه نوژین بود.او چهره مدنی شناخته‌شده‌ای در کردستان بود و در مدرسه‌ها و مساجد کلاس‌های آموزشی برگزار می‌کرد و در پرونده‌های متعدد حقوقی علیه تخریب طبیعت، اقدام قانونی کرده بود؛ از جمله شکایت علیه شهرداری سنندج به‌دلیل تصرف اراضی و شکایتی علیه نحوه آبگیری سد ژاوه با پساب. او همان روز حادثه، بر اثر سوختگی و جراحت شدید جان خود را از دست داد. حمید تا آن زمان بیستمین داوطلبی بود که برای نجات زاگرس جان خود را فدا می‌کرد؛ او در آرامستان بهشت محمدی سنندج آرام گرفت.
چیاکو فعال محیط‌زیست و ورزشکار بود. مربی باشگاه دالکورد سنندج و البته قهرمان پنج دوره مچ‌اندازی ایران که در قزاقستان هم مدال آورده بود. او دو ماه پیش از این اتفاق تلخ نامزد کرده بود. چیاکو برای نجات دوستانش به دل آتش زد و سه روز پس از آتش‌سوزی، یعنی یک روز پس از تولد ۲۴ سالگی‌اش، در بیمارستان کوثر سنندج جان خود را از دست داد.
یک روز بعد، دوشنبه، ۶ مرداد، وقتی مردم کردستان عزادار حمید و چیاکو بودند، خبات هم جان سپرد.خبات امینی کارمند اداره‌کار استان کردستان، کوهنورد و فعال محیط‌زیست بود. او را فردی فعال، دلسوز و اخلاق‌مدار می‌شناختند که عاشقانه برای محیط‌زیست وقت می‌گذاشت. جان‌باختن این سه مدافع محیط‌زیست مردم کردستان را به‌شدت غم‌زده و خشمگین کرد.
«کیوان زند کریمی»، فعال مدنی، درباره این سه به «پیام ما» گفته بود: «آنها بیش از چندین سال فعالیت جدی در حوزه محیط‌زیست، به‌ویژه آگاهی‌بخشی درباره اهمیت محیط‌زیست، نقش جامعه مدنی و فعالان این حوزه، همچنین مطالبه‌گری از نهادها و ارگان‌های مسئول داشتند و نه‌فقط در سنندج بلکه جای‌جای کردستان و حتی دیگر بخش‌های زاگرس شمالی و جنوبی در همراهی و همدلی با سایر فعالان محیط‌زیست شهرها و استان‌های دیگر، در مقابله با آتش‌سوزی‌های عمدی و غیرعمدی حضور داشتند و دوشادوش یاران خود، بی‌دریغ و عاشقانه خدمت می‌کردند. از دغدغه‌های بسیار جدی و دارای اولویت برای حمید، خبات و چیاکو، آموزش مفاهیم حفاظت از محیط‌زیست در میان نونهالان و از همان سن پایین بود. به‌علاوه مطالبه جدی در انجام‌پذیری وظایف و تکالیف قانونی از سوی نهادها و ارگان‌های ذی‌ربط و مرتبط با حوزه محیط‌زیست بود. حمید، خبات، چیاکو و دیگر دوستان با حضور در مدارس، مساجد و محافل مردمی مختلف، همواره در تلاش برای اثربخشی و آگاهی‌بخشی در موارد اشاره‌شده بودند.»
اسماعیل، جنگلبان شهید
«اسماعیل کریمی»، جنگلبان شهرستان کامیاران، یکی دیگر از افرادی است که نامش در فهرست فداکاران خدمت آمده. او یکم مرداد ۱۴۰۳ آخرین مأموریت خود را انجام داد. وقتی با دمنده مشغول خاموش‌کردن آتش مراتع روستای کانی‌گشه بود، در محاصره شعله‌ها قرار گرفت. آن‌طورکه «وریا رحیمی»، مدیر منابع‌طبیعی و آبخیزداری شهرستان کامیاران گفته بود، این آتش‌سوزی «بر اثر بی‌احتیاطی و خاموش نکردن آتش توسط عامل انسانی» به وقوع پیوسته بود. ایرنا درباره او نوشته است: «همراهانش می‌گویند، تا برسند خیلی دیر شده بود و اسماعیل در دل گلستانی که در آتش بی‌توجهی به حلقه آتش تبدیل شده بود، سوخت.» اسماعیل دچار سوختگی صد درصدی شد و با بالگرد او را به اورژانس بیمارستان کوثر سنندج رساندند، اما فقط دو روز دوام آورد. اسماعیل کریمی سوم مرداد جان خود را از دست داد.
محمدجواد در آسمان ستاره شد
«محمدجواد مختاری»، ۱۵ تیرماه سال ۱۳۹۹ وقتی آسیب‌های ناشی از سوختگی به مغز استخوانش رسیده بود، شهید شد. او داوطلب و فعال محیط‌زیستی ۳۱ سال‌های بود که با گروه‌های مقابله با آتش منطقه فهلیان شهرستان ممسنی استان فارس همراه شد و در هنگام خاموش‌کردن آتش، دچار سوختگی درجه ۲ به‌میزان ۸۵ درصد شد. شامگاه شنبه ۱۴ تیرماه ۱۳۹۹ به بیمارستان سوانح و سوختگی ابن‌سینا برده شد و به‌رغم تلاش‌ها، جانش از دست رفت.
«بهمن ایزدی»، فعال محیط‌زیست منطقه، در مراسم چهلم او گفت: «محمدجواد به‌جای راحت‌طلبی و مال‌اندوزی و بالا بردن کرسی‌های مقام، برای نجات طبیعت و جنگل به دل آتش زد و با همان امکانات ابتدایی مثل شاخ‌وبرگ درختان و ابزار ساده در دسترس با آتش مقابله کرد و هرگز گامی به عقب برنگشت و در لهیب آتشی که جنگل‌های زاگرس را در بر گرفته بود، پر کشید و در آسمان وطن ستاره شد تا نویدبخش صبح و الگوی دفاع از آب و خاک وطن شود و ثابت کند اگر جوانان ما هشت سال در جبهه جنگیدند و ایستادند تا از ذره‌ذره این آب و خاک دفاع کنند و جان‌شان را در این راه از دست دادند، هنوز هم راه آنان فراموش نشده است و آن مهربانی‌ها، مردانگی‌ها، ایثار و ازخودگذشتگی‌ها هنوز از بین نرفته است؛ تا بگویند فرقی نمی‌کند اینجا باشی یا هزاران کیلومتر دورتر، هرجا که آب و خاک وطن در خطر است، ایستاده‌ایم و قهرمانه از ارزش‌های زیستی وطن دفاع می‌کنیم.» ایزدی با اشاره به اینکه از اواخر اردیبهشت ۹۹ تا مرداد آن سال، هفت نفر از جوانان رشید این مرز و بوم را در راه مقابله با آتش از دست داده‌ایم، افزود: «محمدجواد یک شخص نبود، یک تفکر بود، یک اندیشه بود، او مسیر و راهی بود که به چکاد مهر می‌رسید و نشانگر آن بود که ابراز کند هنوز جوانمردی و پهلوانی در این مملکت نمرده است.»
مرگ تلخ خانواده بهزادی
ازدست‌رفتن سه نفر از اعضای خانواده بهزادی در آتش‌سوزی تنگه هایقر استان فارس، از تلخ‌ترین اتفاقات سال ۱۴۰۰ بود. عصر ۱۲ مرداد، ناصر بهزادی، متولد ۵۴، پدر خانواده، پسرش رضا بهزادی ۱۹ ساله و حامد، پسر ۱۸ ساله برادرزن او، همگی برای اطفای آتش‌سوزی به ارتفاعات فیروزآباد رفته بودند که گرفتار آتش شدند. آتش در این نقطه از استان فارس در کمتر از دو روز، گستره بزرگی از تنگه هایقر را سوزاند. «حسین آرگیو»، فرماندار فیروزآباد، درباره چگونگی این اتفاق گفته بود: «با گسترش این آتش‌سوزی، تعدادی از عشایر مشغول خاموش‌کردن آتش بودند که متأسفانه یک گردباد شدید موجب فراری دادن آنها می‌شود و سه نفر از آنان هنگام فرار از گردباد و آتش کشته و یک نفر نیز مصدوم شده است.» «مهدی عسگری»، فرمانده وقت یگان حفاظت، هم در آن زمان به «پیام ما» گفت: گفتند این افراد از عشایر هستند که به‌دلیل عرقی که دارند، آنجا بوده‌اند. البته آتش مهار شده بود و طبق آنچه می‌گویند آنها از منطقه کمی فاصله داشته‌اند، اما وزش شدید باد باعث فعال‌شدن دوباره آتش و وقوع این اتفاق تلخ شده است.» اکنون بعد از چهار سال این سه نفر فداکار خدمت شناخته شده‌اند.
مرگ تلخ خانواده بهزادی
ازدست‌رفتن سه نفر از اعضای خانواده بهزادی در آتش‌سوزی تنگه هایقر استان فارس، از تلخ‌ترین اتفاقات سال ۱۴۰۰ بود. عصر ۱۲ مرداد، ناصر بهزادی، متولد ۵۴، پدر خانواده، پسرش رضا بهزادی ۱۹ ساله و حامد، پسر ۱۸ ساله برادرزن او، همگی برای اطفای آتش‌سوزی به ارتفاعات فیروزآباد رفته بودند که گرفتار آتش شدند. آتش در این نقطه از استان فارس در کمتر از دو روز، گستره بزرگی از تنگه هایقر را سوزاند. «حسین آرگیو»، فرماندار فیروزآباد، درباره چگونگی این اتفاق گفته بود: «با گسترش این آتش‌سوزی، تعدادی از عشایر مشغول خاموش‌کردن آتش بودند که متأسفانه یک گردباد شدید موجب فراری دادن آنها می‌شود و سه نفر از آنان هنگام فرار از گردباد و آتش کشته و یک نفر نیز مصدوم شده است.» «مهدی عسگری»، فرمانده وقت یگان حفاظت، هم در آن زمان به «پیام ما» گفت: گفتند این افراد از عشایر هستند که به‌دلیل عرقی که دارند، آنجا بوده‌اند. البته آتش مهار شده بود و طبق آنچه می‌گویند آنها از منطقه کمی فاصله داشته‌اند، اما وزش شدید باد باعث فعال‌شدن دوباره آتش و وقوع این اتفاق تلخ شده است.» اکنون بعد از چهار سال این سه نفر فداکار خدمت شناخته شده‌اند.
مصطفی، جوان ایثارگر خرم‌آبادی
درست یک سال پیش، صبح هفتم آبان ۱۴۰۳، مصطفی عبداللهی، جان خود را در بیمارستان شهید مطهری تهران از دست داد. او روز ۲۸ مهر برای اطفای آتشی که در مجموعه بام خرم‌آباد شعله می‌کشید به کمک نیروهای یگان حفاظت منابع‌طبیعی شتافت. در آن زمان گفته شد اتصال ترانس برق در مجموعه گردشگری بام خرم‌آباد موجب آتش‌سوزی شده است. روابط‌عمومی منابع‌طبیعی و آبخیزداری لرستان درباره او گفته بود: «این جوان ایثارگر درحالی‌که شاهد حریق در مجموعه بام خرم‌آباد شد، بلافاصله با کمک نیروهای یگان حفاظت منابع‌طبیعی خرم‌آباد در هنگام اطفا، به‌علت باد شدید دچار سوختگی شدید شد و پس از بستری در بیمارستان شهدای عشایر خرم‌آباد به تهران اعزام شد. او پس از اعزام به بیمارستان سوانح سوختگی شهید مطهری تهران، پس از چند روز تحمل درد و رنج، به رحمت ایزدی پیوست.»
پرونده‌های همیاران دیگر بررسی می‌شود
رئیس سازمان منابع‌طبیعی و آبخیزداری این جانباختگی‌ها را از تلخ‌ترین حوادث در عرصه حفاظت از جنگل‌ها و مراتع کشور دانسته و ابراز امیدواری کرده است دیگر شاهد چنین حوادث ناگواری نباشیم. او همچنین بر ضرورت ایجاد ساختار تشکیلاتی مناسب برای جنگلبانان و نیروهای حفاظتی تأکید کرده و گفته است: «برای بهبود حقوق و وضعیت معیشتی این نیروها تمام تلاش خود را به‌کار می‌گیریم و از هیچ اقدامی برای حمایت از آنان دریغ نخواهیم کرد.»
»محمد داس‌مه» مشاور حقوقی رئیس سازمان منابع‌طبیعی، هم به «پیام ما» می‌گوید: «برقراری مستمری برای خانواده جان‌نثاران، پرداخت دیه و بیمه، اعطای نشان افتخار و احداث تندیس و نامگذاری خیابان‌ها از مزایای شناخته‌شدن این افراد به‌عنوان «فداکار خدمت» است. این روند برای دیگر جانباختگان اطفای حریق جنگل‌ها و مراتع ادامه خواهد داشت.»
او ادامه می‌دهد: «این تصمیم با اهتمام و اراده «رضا افلاطونی» رئیس سازمان منابع‌طبیعی و آبخیزداری و همین‌طور «حسین پیش‌قدم» معاون برنامه‌ریزی، توسعه مدیریت و منابع، «رضا بیانی» نماینده سازمان منابع‌طبیعی و آبخیزداری کشور در ستاد مدیریت بحران و همچنین «امیرکیوان درویش» مسئول امور ایثارگران به انجام رسیده است و در جلسات بعدی پرونده‌های همیاران طبیعت و عزیزانی که در آتش‌سوزی و عملیات اطفای حریق جنگل‌ها و مراتع مصدوم شده یا جان خود را از دست داده‌اند، به پیشنهاد سازمان منابع‌طبیعی در کارگروه ملی فداکاران خدمت مطرح و تلاش می‌شود، حکم و تصمیم لازم را برای آن عزیزان دریافت کنیم».
سخن پایانی
اعطای نشان «فداکار خدمت» و برقراری مستمری، کمترین قدردانی از جان‌فشانی‌های ایثارگران محیط‌زیست و خانواده‌های داغدارشان است. اما علاوه بر آن، جلوگیری از حریق و بالا بردن امکان مقابله با آن ضرورتی انکارناپذیر است. مسئولان باید، با تأمین تجهیزات کافی، ایجاد ساختار مناسب و ارتقای حقوق نیروهای حفاظتی و همیاران طبیعت، کاری کنند که دیگر شاهد پر کشیدن حافظان محیط‌زیست در لهیب آتش بی‌توجهی و کمبود امکانات نباشیم.
