نخواهید اطلاعاتی را بدهم که دشمن شاد شود

وزیر (پیشین) امور اقتصاد و دارایی در جلسه علنی روز گذشته مجلس در دفاع از برنامه‌های خود در مقابل استیضاح اظهار کرد: همه می‌دانند دشواری‌های معیشت مردم چگونه است، اما دوستان طوری صحبت می‌کنند که انگار ما از این موضوع خبر نداریم.

عبدالناصر همتی در پاسخ به اظهارات مطرح‌شده ازسوی نمایندگان مبنی بر عدم توجه وزیر اقتصاد به وضعیت تورمی کشور تاکید کرد: کسی که اقتصاد کشور را مدیریت می‌کند می‌داند 7 سال تورم پیاپی 40 درصدی چه بر سر معیشت مردم‌ آورده است. همه از این موضوع خبر دارند اما از من نخواهید اطلاعاتی را بدهم که دشمن شاد شود و منافع ملی ما به خطر بیفتد.

وزیر پیشین اقتصاد عنوان کرد: من از استیضاح استقبال می‌کنم، زیرا این حق نمایندگان مجلس است و این جلسه را هم برای تقویت همسویی در رفع مشکلات و فشارهای خارجی ارزیابی می‌کنم. همه اعضای دولت درباره عملکرد دولت پاسخگو هستند و من هم از این قاعده مستثنا نیستم.

وی اظهار کرد: مهم‌ترین مسئله اقتصاد کشور تورم مزمن است، اما به‌تازگی نرخ تورم کاهشی شده است. سال گذشته همین زمان تورم سالانه 42درصد بوده که امسال به 32 درصد کاهش یافته است. علت رشد نقدینگی ارث بجامانده از گذشته است که آثار آن ادامه دارد. ما در ۵ ماه گذشته 850 هزار میلیارد تومان کسری بودجه را تامین کردیم. امروز 73 درصد هزینه‌های جاری را سازمان امور مالیاتی و 80 درصد بودجه را وزارت اقتصاد تامین می‌کند.

وی افزود: در این دولت مولدسازی به 90 هزار میلیارد رسید و 20 همت خصوصی‌سازی رقم خورد اما می‌پذیریم که تورم و اقتصاد نفتی یک درد مزمن در اقتصاد است و ضعف نظارتی در سیستم بانکی و ناترازی در این سیستم یک واقعیت است.

وزیر پیشین امور اقتصادی و دارایی گفت: زمانی که برجام محقق شد، صادرات نفت افزایش یافت و رشد اقتصادی به 11 تا 12 درصد رسید، اما وقتی درآمدهای نفتی کاهش می‌یابد، هم رشد اقتصادی افت می‌کند و هم تورم افزایش می‌یابد. این نشان می‌دهد اقتصاد ما به‌دلیل وابستگی به درآمدهای نفتی، تحت تاثیر مسائل بین‌المللی قرار دارد.

اختلاف نرخ ارز، رانتی در جیب برخی‌ها

به گزارش صمت همتی در پاسخ به انتقادات درباره افزایش نرخ ارز، گفت: این ادعا که دولت عمداً نرخ ارز را افزایش داده، نادرست است. در بازار نیما، تنها یک پوسته باقی مانده بود و ارز 40 هزار تومانی وجود خارجی نداشت. در واقع، مردم کالاها را با قیمت 60 هزار تومان خریداری می‌کردند، در حالی که اختلاف نرخ بین دو بازار به 20 هزار تومان رسیده بود. این اختلاف، رانتی عظیم ایجاد کرد که به نفع دلالان، صرافی‌ها، صادرکنندگان و واردکنندگان بود.

وی ادامه داد: در سال گذشته، بزرگ‌ترین رهبران مقاومت را از دست دادیم و تحولات مهمی در منطقه و جهان رخ داد. ترامپ دوباره به میدان آمد و بیانیه‌ای صادر کرد که اعلام جنگ اقتصادی مستقیم علیه ایران بود. اگر این تحریم‌ها بی‌تأثیر است، چرا باید برای 6 میلیارد دلار در سطوح بالا بحث و پیگیری کنیم؟ این موضوع مهم است و نمی‌توانیم بگوییم تاثیری ندارد.

وی افزود: طبق آمار بانک مرکزی، هنوز 35 درصد از ارز صادرکنندگان به چرخه اقتصادی بازنگشته‌ است. دلیل این امر این است که قیمت تثبیت‌شده ارز، قیمت ذاتی آن نیست و برای صادرکنندگان صرفه اقتصادی ندارد. هزینه‌های صادرات، تأمین و تولید باعث شده بسیاری از فعالان اقتصادی از بازگرداندن ارز خودداری کنند.

همتی با اشاره به نرخ ارز، گفت: من این را تاکید می‌کنم که قیمت فعلی ارز که حدود 90 تا 92 تومان است، قیمت واقعی نیست، بلکه ناشی از انتظارات تورمی است. من قبلاً درباره قیمت ذاتی ارز صحبت کرده‌ام و معتقدم نرخ ارز باید کاهش یابد و این اتفاق خواهد افتاد. بانک مرکزی مدیریت لازم را انجام می‌دهد و این نرخ را کاهش می‌دهد.

همتی با اشاره به تاثیرات مثبت سیاست‌های اخیر دولت، گفت: در 5 ماهه منتهی به بهمن، رشد صادرات غیرنفتی 25 درصد بوده است. صادرات به 15 کشور منطقه 37 درصد رشد کرده و صادرات به اتحادیه اقتصادی اوراسیا 27 درصد افزایش یافته است. همچنین صادرات پسته 147 درصد، پتروشیمی 47 درصد و زعفران 17 درصد رشد داشته است.

وی افزود: سال گذشته، تراز تجاری غیرنفتی ما 17 میلیارد دلار منفی بود، اما امسال با رشد 19 درصدی، این رقم به 3 میلیارد دلار منفی کاهش یافته است. با احتساب صادرات نفت و گاز، وضعیت تراز تجاری ما بسیار بهتر شده است.

همتی تاکید کرد: نباید این‌گونه القا کنیم که شرایط ارزی بد است یا تورم در راه است. ما تورم را کنترل خواهیم کرد و نرخ ارز را نیز مدیریت می‌کنیم. یکی از نتایج مثبت این سیاست‌ها، رشد 40 درصدی بازار سرمایه در 5 ماه اخیر است. این نشان‌دهنده شادابی و بهبود اقتصاد کشور است.

سوالات از 2 سال قبل کپی شده است!

وزیر پیشین اقتصاد با اشاره به انتقادات مطرح‌شده به عملکردش در زمینه بورس گفت: این سوال به این دلیل ایجاد شده که از سوالات استیضاح 2 سال قبل کپی‌برداری شده، زیرا من از بازار بورس حمایت می‌کنم و پشت آنها ایستاده‌ام؛ ضمن اینکه معتقدم منابع این بخش تامین‌کننده منابع مالی لازم برای تولید است که از طریق آن می‌توانیم تاکیدات مقام معظم رهبری در جهت رشد 8 درصدی را محقق کنیم.

وی افزود: تعجب می‌کنم که گفته شده بنده از وضعیت حوزه بهداشت خبر ندارم، این در حالی است که دو روز گذشته در جلسه سران قوا اصرار کردم که اوراق بفروشند تا حق بیمه پرداخت شود و مشکل حوزه بهداشت رفع شود.

همتی در خصوص سوالات مطرح شده درباره سهام عدالت نیز گفت: این سوال نیز مربوط به سال 1401 است، زیرا در بودجه سال 1403 قانونی برای بازماندگان از سهام عدالت تصویب نشده و در دولت سیزدهم نیز این موضوع مطرح شده اما تصویب نشد. ما در پرداخت سهام عدالت واقعا به مردم ظلم می‌کنیم، زیرا سهام عدالت به 49 میلیون نفر پرداخت شده، اما اجازه استفاده و خرید و فروش به آنها نمی‌دهیم؛ کما اینکه 2 میلیون نفر از این تعداد فوت کردند اما سهام آنها قابل‌انتقال نبود.

وزیر اقتصاد در ادامه به برنامه‌های دولت برای کاهش ناترازی بانک‌ها اشاره کرد و گفت: در بودجه 1404 با کمک شما مبلغ 310 هزار میلیارد تومان برای افزایش سرمایه بانک‌ها و 200 هزار میلیارد تومان برای پرداخت بدهی‌های دولت به بانک‌ها پیش‌بینی شده که در مجموع، 500 هزار میلیارد تومان به این بخش اختصاص می‌یابد.

من یک سرباز وطنم

همتی در بخش دوم صحبت‌های خود در صحن علنی مجلس در پاسخ به اظهارات مطرح‌شده ازسوی زنگنه، نماینده مردم تربت حیدریه در مجلس شورای اسلامی بیان کرد: آقای زنگنه وقتی من مسئول تبلیغات جنگ شدم، شما 4 سال‌تان بود. تمام زندگی من پای اعتلای نظام گذشته و من یک سرباز وطنم و تا زمانی که جان داشته باشم برای مردم کار می‌کنم. سال 97 درآمد ارزی کشور یک‌چهارم شد و ما با 7 میلیارد دلار درآمد ارزی تودهنی محکمی به ترامپ زدیم و من کسی هستم که ایستادم و توانستم کشور را اداره کنم.

وزیر اقتصاد ادامه داد: سال آینده خطر فعال شدن مکانیزم ماشه وجود دارد و ما باید برای این شرایط آماده باشیم و خواهش می‌کنم کمک کنید دولت بتواند این مسیر را با قدرت پیش ببرد. ما برای تحقق رشد 8 درصدی اقتصاد برنامه‌های گسترده‌ای تدارک دیده‌ایم و من باشم یا نباشم اقتصاد کشور با قدرت پیش خواهد رفت.

نمایندگان باید مسئولیت خود را در وضعیت کنونی بپذیرند

روز گذشته در جریان استیضاح وزیر اقتصاد نماینده مردم رباط‌کریم طی سخنانی در مخالفت با این استیضاح، وضعیت اقتصادی کشور را نگران‌‌کننده توصیف کرد و گفت: همگان می‌دانیم که اقتصاد کشور در وضعیت نامطلوبی قرار دارد و معیشت مردم به نقطه منفی نزدیک‌تر می‌شود. گرانی مستمر و کوچک شدن سفره مردم، به‌ویژه در ماه‌های اخیر، فشار فزاینده‌ای به اقشار محروم و دهک‌های پایین درآمدی وارد کرده و چشم‌انداز مبهمی پیش روی آنان قرار داده است.

حسن قشقاوی اظهار کرد: به‌عنوان نماینده یکی از محروم‌ترین مناطق استان تهران، به‌طور روزانه و حتی ساعتی با دغدغه‌ها و مشکلات مردم مواجه بوده و از نزدیک شاهد سنگینی بار اقتصادی و معیشتی بر دوش آنان هستم. در این شرایط، لازم نباید هیچ‌کدام از نمایندگان خود را آگاه‌تر یا دلسوزتر از دیگری نسبت به مشکلات معیشتی مردم بدانند. محل اختلاف‌نظر در این بحث، دلایل و ریشه‌های وضع موجود و راه‌حل‌های عبور از این مشکلات است.

وی در ادامه با اشاره به چالش‌های اقتصاد ایران گفت: اقتصاد ایران با چالش‌های دیرینه‌ای روبه‌روست و تنها کشوری است که بیش از 5 دهه با تورم دورقمی دست به گریبان بوده است. این تورم نه‌تنها در سال‌های افت درآمدهای نفتی و تحریم‌ها، بلکه در زمان‌های رشد چشمگیر این درآمدها نیز ادامه داشته است. نماینده رباط کریم همچنین اظهارکرد: مشکلات اقتصادی کشور تنها با تغییرات کوتاه‌مدت نظیر استیضاح وزیر اقتصاد حل نخواهد شد. اقتصاد ایران با تصمیمات عجولانه اصلاح نمی‌شود. تجربه من در مسئولیت‌های مختلف به من این را آموخته که مسائل اقتصادی کشور نیازمند تدابیر بلندمدت و اصلاحات ریشه‌ای است. وی در پایان خاطرنشان کرد: حجم نقدینگی در کشور به‌شدت افزایش یافته و این وضعیت باعث افزایش تورم و کاهش ارزش پول ملی شده است. با این وضعیت، نمی‌توان انتظار داشت که معیشت مردم بهبود یابد. نمایندگان باید مسئولیت خود را در وضعیت کنونی کشور بپذیرند.

استیضاح امروز افراط در بکارگیری ابزار نظارتی است

عضو کمیسیون برنامه، بودجه و محاسبات مجلس شورای اسلامی نیز در جریان رسیدگی به طرح استیضاح عبدالناصر همتی، در مخالفت با آن، گفت: استیضاح نوعی توضیح خواهی نمایندگان از وزیر است که نه‌تنها جایگاه او را ضعیف نمی‌کند بلکه می‌تواند به تقویت جایگاه او کمک کند.

محمدقسیم عثمانی با اشاره به دو محور اصلی استیضاح که تورم و نرخ ارز بود، اظهار کرد: عامل اصلی تورم، کسری بودجه هزار همتی است؛ بودجه‌ای که دولت قبلی آن را پیشنهاد داده و مجلس قبل آن را تصویب کرده و کار این دولت نیست. تأمین این کسری قطعا آثار تورمی خواهد داشت و عامل این تورم نه این دولت بلکه مصوب‌کنندگان و پیشنهاد‌دهندگان بودجه در سال گذشته بوده‌اند.

وی با بیان اینکه افزایش نرخ ارز خارج از اراده دولت است، گفت: وقتی دولت ابزار لازم برای مقابله با افزایش نرخ را ندارد، نمی‌توان از او انتظار داشت که نرخ ارز را کنترل کرد؟ تنها با استفاده از خود ارز است که می‌توان نرخ ارز را کنترل کرد.

عثمانی در ادامه تاکید کرد: ما امروز باید دست این دولت را بگیریم و نباید زیر پای او را بکشیم. افزایش نرخ ارز امروز طبیعی است، زیرا وقتی ارزی برای عرضه وجود نداشته باشد، نرخ آن افزایش می‌یابد.

وی در ادامه استیضاح را دلسوزانه خواند اما آن را در برهه زمانی فعلی مطلوب ندانست و گفت: امروز این استیضاح افراط در بکارگیری از ابزار نظارتی است. از سوی دیگر برکناری وزیر شاید در کوتاه‌مدت پاسخی به جامعه ازسوی ما باشد اما درمان درد نبوده و در این شرایط خاص و در آستانه ایام عید و ماه مبارک رمضان این کار به هیچ وجه مطلوب نیست و حداقل باید به وقت دیگری موکول شود.

عثمانی اضافه کرد: ما مرد میدان هستیم اما به‌دلیل انتشار نادرست اخبار، گردن یک متخصص دلسوز را نمی‌زنیم و این عزت مجلس است. پزشکیان دلسوز مردم است و اگر تشخیص می‌داد آقای همتی مناسب کابینه او نیست حتما زودتر او را عزل می‌کرد؛ از این رو نباید ما مجلسی‌ها، وفاق را بر هم بزنیم. رئیس‌جمهوری خود از جنس مجلس است که اگر نیاز بداند، وزیر را تغییر می‌دهد.

همتی بیشترین نقش را در بی‌ثباتی اقتصادی کشور داشت

نماینده مردم شاهین‌شهر در مجلس در موافقت با استیضاح وزیر امور اقتصادی و دارایی گفت: رئیس‌جمهوری امروز اعلام کرد ما در جنگ اقتصادی هستیم و این حرف درستی است، اما آیا واقعا در زمان جنگ اقتصادی، کشوری 40 درصد ارزش پول ملی خودش را کاهش می‌دهد و آیا این کار درستی است؟

وی افزود: رئیس‌جمهور گفت اگر تغییری در کابینه اتفاق بیفتد، باعث بی‌ثباتی می‌شود و سوال بنده آن است که آیا فکر می‌کنید الان ثبات کافی در دولت وجود دارد و آیا در اقتصاد کشور ثبات داریم؟

حسینعلی‌حاجی دلیگانی تصریح کرد: حرف ما آن است که همتی بیشترین نقش را در بی‌ثباتی اقتصادی کشور داشته است.

وی ادامه داد: آحاد نمایندگان مجلس و از همه طیف‌ها، تفکرها و سلایق سیاسی موافق استیضاح وزیر اقتصاد هستند. دغدغه نمایندگان مجلس حل مشکلات مردم است. مردم از مشکلات و گرانی‌ها نگران هستند که بخش قابل‌توجهی از این گرانی‌ها ناشی از افزایش قیمت ارز است.

نایب رئیس کمیسیون اصل 90 مجلس شورای اسلامی تصریح کرد: ما باید به دغدغه‌های مردم توجه داشته باشیم. نمایندگان نامه‌ای با بیش از 100 امضا به رئیس‌جمهور داده و مرتب تذکر دادند، اما اتفاقی نیفتاد. ما دیگر راهی جز استیضاح نداشتیم.

نماینده مردم شاهین‌شهر در مجلس شورای اسلامی بیان کرد: افزایش 60 درصدی نرخ ارز در زمان مسئولیت همتی نشان‌دهنده آن است که وی حتی به برنامه خودش هم عمل نکرده است. اگر موضوع ارز به همتی ارتباطی نداشت، پس چرا آن را در برنامه خودش زمان رای اعتماد آورده بود؟

وی تصریح کرد: حرف ما آن است که اقتصاد ما مانند بیماری است که روی تخت بیمارستان افتاده و نمی‌گوییم چرا داروی شفابخش کامل به آن ندادید، بلکه حرف ما آن است که چرا تجویز نادرست روی آن انجام دادید. چرا دستور دادید که ارز نیمایی گران شود که متعاقب آن نرخ ارز آزاد جهش پیدا کند.

حاجی‌دلیگانی گفت: شما گفته بودید که می‌خواهید فاصله بین ارز نیمایی و ارز آزاد را بردارید، اما در حالی که قبلا فاصله آن 20 درصد بود، امروز به بیش از 30 درصد افزایش یافته است.

نتیجه انتخاب جز با فاکتور کارآمدی، همین است

صمت پیرو استیضاح و برکناری عبدالناصر همتی، وزیر اقتصاد در گفت‌وگویی کوتاه با سهراب دل‌‌انگیزان، اقتصاددان و استاد دانشگاه نظر وی را درباره تاثیر این اقدام و در مجموع نقش وزیر در شرایطی که برای اقتصاد رقم می‌خورد جویا شده است.

این استاد دانشگاه در پاسخ به صمت اظهار کرد: واقعیت این است که شخص، نوع مدیریت، دانش و توانایی او در شکل‌گیری هر وضعیتی برای اقتصاد نقش اصلی دارد و نمی‌توان این مسئله را کتمان کرد.

دل‌انگیزان در تشریح این بحث بیان کرد: خیلی مهم است که چه کسی سکان امور اقتصادی را در دست دارد و توانایی و دانش و تجربه او در چه سطحی است، اما زمانی که گزینه‌ها با فیلترهای گوناگون سیاسی و اجتماعی و... محدود می‌شوند، طبیعی است که افراد در دسترس برای گماردن در سمتی چون وزارت اقتصاد ضعف‌هایی داشته باشند.

این استاد دانشگاه افزود: اینکه فردی باسواد در رأس امور باشد یا بی‌سواد بسیار فرق ایجاد می‌کند؛ اینکه فردی مدیر، سکانداری نهادی را برعهده داشته باشد یا فردی غیرمدیر و ناتوان در مدیریت، شرایط را متفاوت خواهد کرد؛ اینکه فرد واقعا اقتصاددانی قابل باشد با فردی که فقط اقتصاد خوانده باشد در مدیریت امور موثر است؛ اینکه فرد دارای تجربه‌ و شناخت از اقتصادهای جهانی و به‌اصطلاح مسلط بر زیروبم اقتصاد در رأس امور باشد یا فردی که صرفا تجربه کار اجرایی دارد شرایط متفاوتی را رقم می‌زند؛ اینکه فردی سیاسی و مایل به راضی کردن همه صاحبان نفوذ در رأس کار باشد یا فردی قاطع و پایبند به مبانی علمی در اجرای برنامه‌ها، خیلی تفاوت در شرایط ایجاد می‌کند.

دل‌انگیزان در ادامه توفیق در دستیابی به اهداف اقتصادی را منوط به تغییر سازکارها در عزل‌ونصب افراد دانست و تاکید کرد: با شیوه و چارچوب‌های حاکم هر کسی را در رأس امور بگذاریم، خروجی همین خواهد بود و با استیضاح و اقداماتی مشابه تفاوتی ایجاد نمی‌شود.

این اقتصاددان تصریح کرد: اگر قرار باشد افراد با گذشتن از فیلترهای گوناگون، جز کارآمدی برای نشستن بر جایگاه‌هایی چون وزارت اقتصاد انتخاب شوند، سیستمی شکل می‌گیرد که در آن فرد چندان ملاک نیست.

وی در پاسخ به سوال صمت مبنی بر اینکه آیا می‌توان شخص همتی را بنا بر انچه نمایندگان موافق استیضاح بیان کرده‌اند، مقصر وضعیت ارزی و تورمی فعلی دانست گفت: رفتار یک وزیر می‌تواند در جامعه اعتماد ایجاد کند یا در مقابل بی‌اعتمادی و تشویش را رقم بزند؛ به‌نظر می‌رسد ایشان می‌توانستند بهتر عمل کنند، اما آنچه در حال حاضر می‌بینیم همه ناشی از عملکرد ایشان نیست. مثلا در موضوع نرخ ارز نمایندگان صحبت از نرخ ۲۰ هزار تومانی می‌کنند که برای اقتصاد فعلی ما در هیچ منطقی نمی‌گنجد، اما بخش کوچکی از نرخ فعلی حدود ۹۰ هزار تومانی نیز حبابی است که از عملکرد وزارتخانه و وزیر حاصل می‌شود.