باغداری ملایر پنجاه‌وسومین میراث کشاورزی جهان

باغداری ملایر یکه‌تاز باغداری جهان است و به عنوان پنجاه‌و‌سومین میراث مهم کشاورزی جهان و ثبت در جیاس، جایگاه خود را مستحکم کرده؛ جایگاهی که شاید با شرایط قبل از انقلاب در حد و اندازه رویا باقی می‌ماند. ملایر دارای حدود ۱۳ هزار هکتار سطح زیرکشت انگور با تولید سالانه بیش از ۲۷۰ هزار تن انگور است که از این میزان، بیش از ۷۰ درصد آن به انواع کشمش تبدیل می‌شود و با توجه به صادرات سالانه بیش از ۲۵۰ هزار تن کشمش از ایران به بازارهای هدف، سهم شهر جهانی انگور از این رقم بیش از ۵۰ هزار تُن است که حدود ۲۵ درصد ارزش دلاری صادرات ایران را از این محصول به خود اختصاص داده است. کشمش ملایر که امروزه به عنوان یک برند جهانی مطرح می‌شود، در مسیر صادرات و ارزآوری با موانع مختلف و دست و پاگیری روبه‌رو است.

صادرات کشمش ملایر به بازار جهانی

کشمش یکی از محصولات کشاورزی است که در شهر ملایر با کیفیت بسیار بالا تولید می‌شود. این شهر ۴۰۰سال پیش به عنوان قطب تولید کشمش در ایران شناخته می‌شد و تا به امروز هم همچنان به عنوان مرجعی برای این صنعت محسوب می‌شود. صادرات کشمش ملایر به بازار جهانی در سال‌های اخیر به شدت افزایش یافته و بازار جهانی را به تسخیر خود درآورده است.صادرات کشمش ملایر به بازار جهانی به دلیل ویژگی‌ها و کیفیت بالای این محصول توسط تولیدکنندگان و فروشندگان این منطقه صورت می‌گیرد. کشمش ملایر شامل انواع گوناگونی از انگورهای خشک شده است که با رعایت استانداردهای بین‌المللی و به کمک فناوری‌های نوین تولید می‌شود. این محصول برای صادرات به بازار جهانی در کانتینرهای ۲۰ فوتی با وزن حداقل ۲۰ تن بسته‌بندی می‌شود.از طریق کشتی، هواپیما یا تریلی به کشورهای مختلف دنیا صادرات کشمش ملایر انجام می‌شود. این روش‌های حمل‌ونقل بهترین روش‌های موجود برای انتقال کشمش به بازار‌های جهانی هستند. نقل و انتقال کشمش از ملایر به کشور‌های دیگر در دسته‌بندی صادرات عمده و با حجم بالا قرار می‌گیرد.افزایش صادرات کشمش ملایر به بازار جهانی می‌تواند به‌عنوان راهی برای توسعه اقتصادی و افزایش درآمدهای کشور در نظر گرفته شود. این تمرکز بر صادرات می‌تواند فرصت‌های شغلی جدیدی را برای اهالی منطقه مهیا کند و به توسعه صنعت کشمش و ارتقای مراتب ملایر به عنوان قطب تولید و صادرات این محصول بینجامد. همچنین، بازار جهانی مخاطبان و مشتریان جدیدی را به خرید کشمش ملایر وارد خواهد کرد و می‌تواند به تقویت و توسعه این صنعت کمک کند.

چالش تولیدکنندگان و صادرکنندگان

امروز مهم‌ترین چالش و مشکل جدی پیش‌روی تولید و صادرات کشمش، ‌موضوع رفع تعهد ارزی است. رفع تعهد ارزی از حدود ۶ سال پیش و مطابق بخشنامه بانک مرکزی با راه‌اندازی نظام یکپارچه معاملات ارزی یا همان «سامانه نیما» موجب شد صادرات این محصول به سختی انجام شود. در همین حال مطابق با تبصره ۶ قانون بودجه سال ۹۹ کل کشور، صادرات بخش کشاورزی و خدمات فنی و مهندسی از این قانون معاف شدند، اما مشکل همچنان پابرجاست، به گونه‌ای که صادرکنندگان کشمش معتقدند؛ چنانچه مشکل تعهد ارزی حل نشود، سرمایه‌گذاران این حوزه کار را رها کرده و این صنعت با تهدید جدی مواجه می‌شود. ملایر یکی از مهم‌ترین قطب‌های تولید انگور در کشور با تولید سالانه بیش از ۲۵۰ هزار تُن محصول است و سال ۱۳۹۷ نظام تولید انگور شهرستان ملایر ثبت جهانی شد و سازمان جهانی فائو، انگور ملایر را به عنوان یکی از میراث‌ مهم کشاورزی جهانی به ثبت رساند. به‌طور حتم نخستین و مهم‌ترین عاملی که این برند جهانی را بر سینه ملایر چسباند و او را بر بام باغداری جهان نشاند، دستان زحمتکش و پر از پینه باغداران بود. باغداران افسران این میدان تولید یاقوت‌های سبز و قرمز هستند که اگر به سلاح آب، کود مناسب، آموزش مداوم و به‌روز، تسهیلات به‌موقع و فروش به‌صرفه مجهز نباشند، در میانه راه رنگ می‌بازند و قادر به ادامه کار نخواهند بود.

تولید سالانه بیش از ۳۰۰ هزار تن انگور در ملایر

 مدیر جهاد کشاورزی شهرستان ملایر سطح باغات این شهرستان را ۲۲ هزار هکتار باغات میوه دانست و گفت: ۱۲ هزار و ۷۳۸ هکتار از باغات شهرستان اسدآباد به باغات انگور اختصاص دارد.

علیرضا زنگنه در گفت‌و گو با خبرنگار ایسنا با بیان اینکه از این میزان سطح زیر کشت، ۱۲ هزار و ۴۱۰ هکتار بارور و ۳۲۸ هکتار آن غیر بارور است، اظهارکرد: به‌طور متوسط از هر هکتار باغ انگور، ۲۴.۵ تن برداشت می‌شود.

وی با اشاره به اینکه در مجموع باغداران ملایری سالانه ۳۰۴ هزار تن انگور از تاکستان‌های این شهرستان برداشت می‌کنند، ادامه داد: ۷۰ درصد انگور تولیدی شهرستان معادل ۲۱۲ هزار تن از تولید کل انگور، تبدیل به کشمش شده و ۳۰ درصد مابقی معادل بیش از ۹۱ هزار تُن، به سایر محصولات فرآوری شده از انگور تبدیل می‌شود.

به گفته زنگنه از هر چهار کیلو انگور، یک کیلوگرم کشمش تولید می‌شود؛ سالانه ۵۳ هزار و ۲۰۷ تن انواع کشمش از جمله آفتابی تیزابی، آفتابی غیرتیزابی، آفتابی دانه دار، کشمش کالیفرنیا گوگردی و سایه خشک در شهر جهانی انگور تولید و به فروش می‌رسد.

مدیر جهاد کشاورزی ملایر با بیان اینکه هر پنج کیلوگرم انگور، یک کیلو گرم شیره انگور تولید می‌کند، تصریح کرد: ۱۲.۵ درصد انگور تولیدی شهرستان معادل ۳۸ هزار تن به ۷۶۰۱ تن شیره انگور تبدیل می‌شود.

وی با اشاره به اینکه 3 درصد انگور ملایر یعنی ۹هزار تن انگور تولیدی نیز به 2هزار  و۲۸۰ تن آبغوره تبدیل می‌شود، افزود: ۴.۵ درصد انگور تولیدی (۱۳ هزار و ۶۸۲ تن) نیز به 2هزار و۲۸۰ تن سرکه، شربت و باسلوق تبدیل و ۱۰ درصد از انگور (۳۰ هزار و ۴۰۴ تن) به صورت تازه‌خوری و ارائه انگور تازه به بازار مصرف می‌شود.

سخن پایانی

کشمش، یکی از محصولات باغی ایران است که به عنوان یک استراتژی صادراتی مهم در نظر گرفته شده است. این محصول نه‌تنها در داخل کشور مصرف زیادی دارد، بلکه در کشورهای خارجی نیز بازار مصرف خوبی دارد.

بازار خارجی کشمش ملایر، قدرت رشد بالایی داشته و همواره تقاضا برای این محصول در بازارهای بین‌المللی وجود دارد. عواملی همچون کیفیت بالا، نرخ مناسب و ارزش غذایی این محصول، عاملی مهم برای جذب بازارهای خارجی به کشمش ملایر است. صادرات کشمش ملایر به بازارهای خارجی قابلیت افزایش را دارد و می‌توان با استفاده از ابزارهای تبلیغاتی و بازاریابی مناسب، به گسترش تولید و صادرات این محصول پرداخت. همچنین، می‌توان با جذب سرمایه‌گذاری‌های بیشتر در حوزه باغداری و توسعه باغات کشمش، زمینه را برای ارتقای صادرات این محصول فراهم کرد.بنابراین، صادرات کشمش ملایر به خارج از کشور نقش مهمی در توسعه اقتصادی این شهرستان دارد.

 از یک سو، این صادرات باعث ایجاد اشتغال مستقیم و غیرمستقیم در این منطقه می‌شود. از سوی دیگر، بازارهای خارجی خواستار تامین محصولات باکیفیت و قابل‌اعتماد هستند و کشمش ملایر، به‌عنوان یک محصول با کیفیت بالا و قابل اعتماد در این بازارها معرفی شده است.