هیات وزیران به‌تازگی و بنا بر پیشنهاد سازمان برنامه و بودجه، برنامه جامع تأمین و تخصیص حامل‌های انرژی در شبکه حمل‌ونقل کشور را به تصویب رسانده است. این برنامه در چارچوب اجرای بند «ب» ماده ۴۶ قانون برنامه هفتم توسعه تدوین شده و دولت را موظف می‌سازد نسبت به رفع ناترازی در حوزه بنزین اقدام کند.

دولت در این مصوبه، اصلاح یارانه بنزین را نه مثل آبان ۹۸ (افزایش شوک‌آور قیمت) بلکه مشروط به اجرایی شدن مجموعه‌ای از سیاست‌های عمدتا غیرقیمتی کرده است. دولت در این برنامه جامع، چندین راهبرد یا سیاست برای رفع ناترازی بنزین تصویب کرده که فقط یکی از آنها اصلاح تدریجی قیمت است و مابقی موارد، سیاست‌های غیرقیمتی است.

افزایش قیمت؛ گام آخر است

پس از ۶ سال از حادثه تلخ افزایش ناگهانی قیمت بنزین، دولت مسعود پزشکیان چاره‌ای جز اصلاح قیمت تدریجی ندارد چرا که پرداخت یارانه سوخت با قیمت تثبیت شده وابستگی ایران به واردات بنزین را به اوج رسانده است. اما سوال اینجاست که چگونه می‌شود هم دولت دنبال افزایش قیمت بنزین نباشد هم بتواند جلوی تشدید کسری بنزین را بگیرد اما فشاری به مردم وارد نشود؟

متنوع‌کردن سبد سوخت حمل و نقل، تولید و واردات خودروهای سنگین، نیمه‌ سنگین، سبک و موتورسیکلت‌های کم‌مصرف و برقی، نوسازی ناوگان حمل و نقل جاده‌ای با خارج کردن خودروهای فرسوده و بنزین‌خوار، کاهش آلودگی هوا با توزیع سوخت استاندارد و البته اصلاح تدریجی قیمت حامل‌های انرژی از جمله محورهای یک برنامه جامع تامین و تخصیص حامل‌های انرژی در شبکه حمل و نقل کشور است.

گام آخر دولت اصلاح قیمت سوخت بنزین و گازوییل خواهد بود و این قیمت هر سال به میزان نرخ تورم اعلام شده توسط مرکز آمار ایران افزایش می‌یابد. اما قبل از برداشتن گام آخر و افزایش قیمت همپای تورم، دولت باید ۷ گام بزرگ بردارد.

گام اول: سی‌ان‌جی به جای بنزین

۱- افزایش تعداد خودروهای دوگانه‌سوز

۲- افزایش زیرساخت‌ و جایگاه‌های سی‌ان‌جی

۳- اصلاح فاصله قیمت بین سی‌ان‌جی و بنزین

گام دوم: اسقاط حداکثری وسایل نقلیه فرسوده

۱- از رده خارج کردن وسایل نقلیه عمومی و موتورسیکلت‌های فرسوده

۲- محدودیت تردد وسایل نقلیه فرسوده در کلان‌شهرها

۳- کاهش سهمیه سوخت خودروهای فرسوده

۴- واردات خودرو به شرط استقاط خودروهای فرسوده

۵- تولید و جایگزینی خودروهای دوگانه‌سوز، هیبریدی و برقی

گام سوم: توسعه حمل و نقل ریلی

۱- گسترش حمل و نقل ریلی بار و مسافر

۲- توسعه مترو در تهران و ۸ کلانشهر دیگر

۳- نوسازی ناوگان حمل و نفل ریلی مسافری

۴- توسعه قطارهای حومه و ریل باس

گام چهارم: سهمیه سوخت هدفمند به حمل و نقل عمومی

۱- اختصاص بنزین و گازویل به حمل و نقل عمومی با سنجش عملکرد، معاینه فنی

۲- اصلاح روش تردد ناوگان حمل و نقل بار و مسافر

۳- کنترل رفت و آمد خودروهای بارسی با دوربین

۴- فروش سوخت یارانه‌ای به ناوگان به شکل اعتبار ریالی

۵- مدیریت جابجایی بار درون و برون شهری

گام پنجم: تشویق استفاده از حمل و نقل با سوخت پاک

۱- کاهش تعرفه واردات خودروهای هیبریدی، برقی و گازسوزد

۲- وضع عوارض بر تولید و واردات خودروهای پرمصرف

۳- گرفتن عوارض بیشتر از تردد وسایل نقلیه پرمصرف و آلاینده

۴- اصلاح شکاف قیمت بنزین، برق و سی‌ان‌جی

۵- افزایش تعداد مصرف‌کنندگان سی‌ان‌جی به جای بنزین

۶- جلوگیری از شماره‌گذاری خودروهای غیراستاندارد

۷- کاهش سهمیه بنزین و گاوئیل خودروهای پرمصرف و آلاینده

گام ششم: تغییر روش سهمیه سوخت خودروها و موتورسیکلت‌های شخصی

۱- شناسنامه دار شدن سوخت‌گیری وسایل نقلیه شخصی

۲- تعیین سقف مشخص سهیمه سوخت خودروهای شخصی

۳- افزایش قیمت بنزین آزاد و بالاتر از سقف سهمیه

گام هفتم: تغییر سبد خودروهای تولیدی و وارداتی

۱- اجرای استاندارد ملی برچسب سوخت خودروها و موتورسیکلت‌ها

۲- حذف سهمیه سوخت وسایل نقلیه پرمصرف

۳- حذف سهمیه سوخت موتورسیکلت‌های کاربراتوری

۴- صدور مجوز واردات خودرو با گواهی اسقاط