افزایش نرخ مواد اولیه به‌ویژه چرم طبیعی باعث‌شده تولیدکنندگان با افزایش هزینه‌ها تولید روبه‌رو شوند و در نتیجه نرخ نهایی محصولات نیز افزایش یابد. این وضعیت نه‌تنها روی کیفیت محصولات تاثیر گذاشته، بلکه قدرت خرید مصرف‌کنندگان را کاهش داده و تقاضا برای کفش‌های تولید داخلی را تحت فشار قرار داده است. علاوه بر نوسانات ارزی، عوامل اقتصادی دیگری نیز در این زمینه نقش دارند. تورم بالا، کاهش قدرت خرید مردم و تغییر در سلیقه مصرف‌کنندگان باعث شده تقاضا برای کفش‌های داخلی کاهش یابد. بسیاری از مصرف‌کنندگان به‌دلیل افزایش قیمت‌ها به سمت محصولات ارزان‌تر و بی‌کیفیت‌تر خارجی سوق پیدا کرده‌اند.

 این تغییر در تقاضا، فشار بیشتری روی تولیدکنندگان داخلی ایجاد کرده و آنها را مجبور به کاهش نرخ یا کاهش کیفیت محصولات خود کرده است. مسائل مدیریتی نیز در این صنعت تاثیرگذار هستند. فقدان برنامه‌ریزی درست موجب شده بسیاری از تولیدکنندگان نتوانند به‌درستی با تغییرات بازار سازگار شوند. همچنین، عدم‌توجه به برندینگ و تبلیغات مناسب باعث شده محصولات ایرانی نتوانند جایگاه مناسبی در بازار پیدا کنند و رقابت‌پذیری خود را از دست بدهند. علاوه بر اینها، کمبود نیروی کار ماهر نیز یکی دیگر از چالش‌های مهم صنعت کفش ایران است که به‌ویژه در سال‌های اخیر زنگ خطر آن به صدا درآمده است.

صمتدرباره وضعیت صنعت کفش با برخی از فعالان این صنعت گفت‌وگویی داشته که در ادامه می‌آید.

نوسانات نرخ ارز بلای جان صنعت کفش

حسن بدرلو، فعال صنعت کفش درباره وضعیت صنعت کفش کشور در گفت‌وگویی با صمتگفت: صنعت کفش کشور به‌طور عمده دو مشکل بزرگ دارد که در سال‌های اخیر بیش از پیش به این صنعت با ظرفیت آسیب زده است؛ یکی نوسانات نرخ ارز است و دیگری مشکل در تامین مواد اولیه. ادامه‌دار شدن این مشکلات منجر به گرانی شده و صنعت کفش را از صرف اقتصادی دور کرده است.

بدرلو در ادامه گفت: اقتصاد ما در تمام بخش‌ها متاثر از نوسانات نرخ دلار است، اما این موضوع بر برخی از صنایع بیشتر تاثیرگذار بوده و مسیر را برای حرکت آنها دشوار کرده است. یکی از صنایعی که به‌ویژه در سال‌های اخیر متاثر از نوسانات نرخ ارز آسیب‌های زیادی دیده، صنعت کفش است. نخستین تاثیر افزایش نرخ دلار در بهای مواد اولیه است. آنچه ما شاهد آن بودیم تغییر صعودی و مداوم نرخ مواد اولیه است. این در شرایطی است که متاثر از وضعیت اقتصادی کلان کشور، شاهد کاهش ارزش ریال هستیم که به‌دنبال خود کاهش قدرت خرید مصرف‌کنندگان را به دنبال داردکه در برخی از موارد برای تولیدکننده چاره‌ای جز تعطیلی باقی نمی‌ماند. در این وضعیت برخی تولیدکنندگان با کوچک کردن واحد تولیدی خود، تمام تلاش‌شان این است که فعلا چراغ واحدشان روشن بماند که البته کاری سخت و پر چالش است.

صنعتی با ارزآوری بالا و مشکلات فراوان

فعال صنعت ادامه داد: اینکه مشکل تامین مواد اولیه را فقط به نحوه توزیع نسبت بدهیم، درست نیست. واقعیت این است که مواد اولیه چه وارداتی و چه تولید داخل، مدام تغییر نرخ دارند که بیشتر هم متاثر از نرخ دلار است. متاسفانه به‌خاطر ساختار اقتصادی کشور، نرخ دلار بر تمام اقلام و بخش‌ها تاثیرگذار است. صنعت کفش هم متاثر از شرایط توصیف‌شده، باید مواد اولیه موردنیازش را با قیمت‌های بالا تهیه کند و در چند سال اخیر مدام شاهد روند صعودی قیمت‌ها در تمام بخش‌ها از مواد اولیه تا نیروی انسانی و... هستیم که شرایط را روزبه‌روز برای صنعتگر سخت و سخت‌تر می‌کند.

نیازمند حمایت واقعی

بدرلو اظهار کرد: باتوجه به شرایط اقتصادی کشور، بعید است مشکلات تامین مواد اولیه به‌زودی برطرف شود، چون این مشکلات مربوط به میزان توزیع نیست و بیشتر مربوط به نرخ مواد اولیه، کاهش قدرت خرید و نوسانات نرخ دلار است. گرانی مواد و رکود بازار، صنعت کفش را با مشکلاتی روبه‌رو کرده است. اگر به تولید اعتقاد داریم و در شرایط کنونی تولید داخل مهم است باید هر چه سریع‌تر مشکلات مربوط به صنعت کفش به‌عنوانی صنعت ارزآور که ظرفیت بسیار بالایی در ایجاد ارزش‌افزوده دارد، برطرف شود.

وی ادامه داد: مواد اولیه به‌دست تولیدکننده می‌رسد، اما با نرخ بسیار بالا که در نهایت نرخ تمام‌شده محصول را بالا می‌برد و از سوی دیگر در بازار چون قدرت خرید مردم کم شده، تقاضا هم نیست و این‌گونه است که تولیدکننده کفش بازار ندارد و در بلندمدت توان ادامه فعالیت نخواهد داشت. رکود بازار همزمان با مشکلات دیگر باعث ایجاد فشار مضاعف بر تولیدکنندگان شده و قیمت‌ها به‌شکل سرسام‌آوری افزایش یافته است.

این فعال صنعت کفش در پایان گفت: متاسفانه برخلاف شعارها تولید در اولویت نیست و صدای تولیدکننده به جایی نمی‌رسد، اما واقعیت این است که صنعت کفش و تولیدکنندگان این صنعت، نیاز به حمایت جدی و فوری دارند. از متولیان امر درخواست داریم صحبت‌های ما را بشنوند و راهکاری بیندیشند تا زحماتی که طی سال‌ها برای این صنعت کشیده شده از بین نرود. متاسفانه راهکارها فقط در حد حرف است، اما این صنعت برای رهایی از وضعیتی که در آن گرفتار شده، فقط نیاز به عمل دارد و بر این باورم که حتی گامی کوچک می‌تواند کمکی به تولید کشور باشد. انتظار داریم دولت از صنعت کفش به‌صورت واقعی حمایت کند.

صنعت کفش مغلوب مدیریت اشتباه

محمد اخوت، فعال صنعت کفش نیز درباره وضعیت صنعت کفش کشور در گفت‌وگو با صمتاظهار کرد: درحال‌حاضر صنعت کفش در شرایط دشواری قرار دارد و به تبع وضعیت سخت اقتصادی کشور با مشکلات عدیده‌ای دست و پنجه می‌زند. یکی از بزرگ‌ترین مشکلات صنعتگران در صنعت کفش در زمینه تامین مواد اولیه است و فعالان صنعت کفش برای تامین مواد اولیه وابسته به تصمیمات و سهمیه‌های وزارت صمت هستند و در این بخش شاهد وضعیت نامناسبی برای این صنعت هستیم. در حالی تولیدکنندگان واقعی صنعت کفش که اشتغالزایی ایجاد کرده و در شرایط کنونی به سختی فعالیت دارند بعضا به سختی به مواد اولیه موردنیازشان دسترسی دارند که برخی واحدهایی که تولیدکننده نیستند به راحتی در یک روند صوری موفق به خریداری این مواد اولیه می‌شوند. این روند متاثر از بروکراسی اشتباه و سوءمدیریت و در نهایت کارشناسی اشتباه در نهایت منجر به ضرر و زیان و آسیب دیدن صنعت کفش می‌شود و به‌دنبال آن شاهد تعطیلی برخی از واحدهای تولیدکننده خواهیم بود.

این فعال صنعت کفش اظهار کرد: در شرایط سخت اقتصادی دلالی و واسطه‌گری بلای جان بازار و تولید می‌شود و همه صنایع را درگیر می‌کند. در این شرایط یکی از بخش‌هایی که مستعد حضور دلال‌ها و اسطه‌هاست بازار مواد اولیه است. واسطه‌ها مواد اولیه را در بازار آزاد، به چند برابر نرخ عرضه می‌کنند که آثار بسیار مخربی بر تولید دارد و در بلندمدت صنعت کفش را دچار چالش‌های اساسی خواهد کرد و چه‌بسا منجر به تعطیلی برخی از آنها شود. البته درحال‌حاضر هم هستند تولیدکنندگانی که تحت‌تاثیر این شرایط، کارگاه خود را تعطیل کرده و عطای تولید را به لقای آن بخشیده‌اند. نبود نظارت درست و توزیع نامناسب باعث شده مواد اولیه به مقدار لازم و در زمان نیاز به‌دست تولیدکننده نرسد و در مقابل بازار دلالی شکل بگیرد که در آن تولیدکننده واقعی سردرگم است و چاره‌ای ندارد، جز اینکه هزینه بالایی بپردازد تا بتواند کمبود سهمیه‌اش را جبران کند.

این فعال صنعت کفش در ادامه گفت: مواد اولیه توزیع می‌شود، اما به‌دست تولیدکننده واقعی نمی‌رسد. مدیریت درست و کارشناسانه در توزیع مواد اولیه می‌تواند راهکار مناسبی باشد تا بازار واسطه‌گری از بین برود و چالش بخش تولید در این زمینه کم شود که امری شدنی است و به‌راحتی وزارت صنعت، معدن و تجارت با کار کارشناسی دقیق و بازرسی می‌تواند این بازار را بسامان کند. بهتر است وزارت صنعت، معدن و تجارت به عنوان متولی صنعت کشور نظارت دقیق‌تری بر فعالیت واحدهای تولیدکننده و میزان توان آنها داشته باشد و فعالیت آنها را رصد کند. این فعال صنعت کفش در پایان تاکید کرد: تولیدکننده مواد اولیه را به‌سختی دریافت و با ارزش‌افزوده تبدیل به کفش می‌کند، منتظر مشتری می‌نشیند و در نهایت سود این بازار برای دلال و واسطه‌گر است. انتظار داریم دولت توجه ویژه به صنعت کفش داشته باشد چراکه این صنعت ظرفیت بالایی برای صادرات‌محور تولیدکردن دارد و می‌تواند درآمدارزی قابل‌توجهی نیز برای کشور به ارمغان بیاورد.

سخن پایانی

بنا بر این گزارش، صنعت کفش ایران باوجود ظرفیت بالا، با چالش‌های متعددی روبه‌رو است که مانع از رشد و توسعه آن می‌شود. یکی از مهم‌ترین این چالش‌ها، وابستگی به اقتصاد کلان است. نوسانات نرخ ارز، تورم و رکود اقتصادی، تأثیر مستقیمی بر هزینه‌های تولید و قدرت خرید مصرف‌کنندگان دارد. این امر موجب کاهش سودآوری و رقابت‌پذیری تولیدکنندگان کفش می‌شود. همچنین، فرسودگی ماشین‌آلات و تجهیزات تولید، کمبود نقدینگی و سرمایه در گردش، دسترسی محدود به مواد اولیه باکیفیت و گران‌بودن آنها از دیگر چالش‌های این صنعت هستند. بسیاری از واحدهای تولیدی کفش به‌دلیل عدم‌بهره‌وری مناسب از ظرفیت‌های موجود، با ظرفیت پایین تولید می‌کنند که این امر موجب افزایش هزینه‌های تمام‌شده و کاهش رقابت‌پذیری می‌شود. علاوه بر این، ضعف در بازاریابی و صادرات، نبود برندهای قوی ملی و بین‌المللی، عدم‌شناخت کافی از نیازهای بازار و سلیقه مشتریان از دیگر چالش‌های صنعت کفش ایران است. تولیدکنندگان کفش به‌دلیل عدم‌آگاهی از تغییرات سلیقه مشتریان و روندهای مد و طراحی، محصولات خود را متناسب با نیاز بازار تولید نمی‌کنند که این امر موجب کاهش فروش و سودآوری آنها می‌شود. همچنین ضعف در زیرساخت‌های حمل‌ونقل و لجستیک، نبود مراکز تخصصی آموزش و پژوهش در صنعت کفش، عدم‌هماهنگی بین دستگاه‌های مرتبط و تعدد قوانین و مقررات دست و پاگیر از دیگر چالش‌های این صنعت هستند. فعالان صنعت کفش معتقدند با توجه به چالش‌های موجود، اتخاذ راهکارهای مناسب برای توسعه صنعت کفش ضروری است. یکی از مهم‌ترین راهکارها، حمایت دولت از تولیدکنندگان کفش است. این حمایت می‌تواند در قالب تسهیلات ارزان‌قیمت، معافیت‌های مالیاتی، کاهش تعرفه‌های واردات مواد اولیه و ماشین‌آلات و ارائه مشوق‌های صادراتی باشد. همچنین، ارتقای کیفیت محصولات، به‌روزرسانی ماشین‌آلات و تجهیزات تولید، استفاده از مواد اولیه باکیفیت و طراحی محصولات متناسب با نیاز بازار از دیگر راهکارهای توسعه این صنعت هستند. تولیدکنندگان باید با بهره‌گیری از فناوری‌های نوین، بهره‌وری و کیفیت تولید را افزایش دهند و محصولات خود را متناسب با سلیقه مشتریان طراحی کنند. علاوه بر این، توسعه صادرات و ورود به بازارهای جدید می‌تواند به رشد و توسعه صنعت کفش کمک کند. تولیدکنندگان باید با شناسایی بازارهای هدف، برندسازی و ارائه محصولات متنوع و باکیفیت، سهم خود را در بازارهای جهانی افزایش دهند. همچنین، ایجاد تشکل‌های قدرتمند صنفی، برگزاری نمایشگاه‌های تخصصی، ایجاد مراکز آموزشی و پژوهشی، و هماهنگی بین نهادهای مرتبط می‌تواند در توسعه صنعت کفش مؤثر باشد.

در نهایت اینکه، صنعت کفش ایران با وجود چالش‌های متعدد، ظرفیت‌های بالایی برای رشد و توسعه دارد. با اتخاذ راهکارهای مناسب و حمایت همه‌جانبه دولت و بخش خصوصی، می‌توان این صنعت را به سمت توسعه پایدار هدایت کرد. تولیدکنندگان باید با ارتقای کیفیت، بروزرسانی تکنولوژی، طراحی محصولات متناسب با نیاز بازار و توسعه صادرات، رقابت‌پذیری خود را افزایش دهند. همچنین، ایجاد تشکل‌های قدرتمند صنفی و هماهنگی بین دستگاه‌های مرتبط می‌تواند در توسعه این صنعت مؤثر باشد. با اجرای این راهکارها، صنعت کفش ایران می‌تواند به عنوان یکی از صنایع مهم و اشتغالزای کشور، نقش مؤثری در توسعه اقتصادی ایفا کند.