سد تحریم‌های داخلی و خارجی را بشکنید
چند سالی می‌شود که دیگر خیلی چیزها سر جای خودش نیست، به‌ویژه قیمت‌ها که گویی تمام تلاش خود را به‌کار گرفته‌اند تا هیچ روز تکراری نداشته باشند. هر روز از روز قبل سخت‌تر می‌گذرد و لیست آرزوها بلندتر می‌شود، اما درست با شروع تابستان و آغاز مناظره‌ای انتخاباتی، کاندیداها با لیستی از وعده‌های شیرین در رسانه ملی حاضر شدند و در نهایت گفت‌وگوهای چندساعته به انتخاب مسعود پزشکیان ختم شد. حال رئیس دولت چهاردهم کابینه خود را آماده کرده و دیگر مردم در انتظار تیک خوردن وعده‌ها هستند. بی‌شک تامین معیشت، مدیریت بازار و در مجموع بهبود وضعیت اقتصادی خواسته اصلی مردم است. البته حقیقت را بخواهید، همین که هر روز بازار تکان نخورد هم، برای مردم کافیست. این در حالی است که مسئولان دلیل بسیاری از چالش‌های اقتصادی را تحریم‌های ظالمانه امریکا می‌دانند. در این گزارش به‌مناسبت هفته دولت به‌میزان تاثیرگذاری تحریم‌ها بر اقتصاد و راهکارهای لازم برای بهبود وضعیت اقتصادی پرداخته‌ایم.
دولت تحریم‌ها را کنار بزند
آرمان خالقی، دبیر کل خانه صنعت، معدن و تجارت ایران با بیان انتظارات تجاری برای بهبود اوضاع اقتصادی به صمت گفت: دولت چهاردهم باتوجه به چالش‌های جدی که کشور در حوزه اقتصاد، تجارت و روابط بین‌الملل درگیرآن است، باید روابط اقتصادی را در سطح بین‌الملل بهبود دهد که این موضوع نیازمند تقویت دیپلماسی اقتصادی با تنظیم یک نقشه‌راه محقق خواهد شد، همچنین دولت باید تمام تلاش خود را برای رفع تحریم‌ها به‌کار گیرد، چراکه در صورت ادامه روند موجود، دولت جدید هیچ روند رو به رشدی نخواهد داشت و هیچ‌گونه بهبود اقتصادی نخواهیم داشت.
وی به خودتحریمی به‌عنوان یکی از بزرگ‌ترین مشکلات اشاره کرد و افزود: از مشکلات بزرگ اقتصاد ما، خودتحریمی، بروکراسی‌های اداری، اخذ تصمیمات غیرکارشناسی، تصویب قوانین یک‌شبه، مشکلات گمرکی، مجوزهای صادراتی و بازگشت ارز صادراتی است که امیدواریم دولت جدید باتوجه به شعارهای پیش از انتخابات، تغییری در شرایط فعلی ایجاد کند. حوزه صادرات باید برنامه‌ریزی مشخصی داشته باشد تا با برنامه‌ای مشخص به مناطق جغرافیایی مختلف ورود کنیم، همچنین باید شناخت کافی از بازارهای هدف و کالاهای صادراتی و وارداتی کشور داشته باشیم تا به این واسطه اولویت‌بندی برای تجارت را در نظر بگیریم. دبیر کل خانه صنعت، معدن و تجارت ایران با بیان راهکارهایی برای بهبود تجارت گفت: باید تولید و تجارت را در امتداد یکدیگر قرار داد. متاسفانه به‌دلیل مشکلات ارزی موجود در کشور، امکان خرید همه کالاها وجود ندارد و باید اولویت‌بندی تعیین شود. از سوی دیگر، تفاوت فاحش میان نرخ ارز دولتی و آزاد، زمینه رانت را فراهم کرده است که دولت باید با واقعی‌سازی نرخ ارز به این رانت گسترده پایان دهد، همچنین باید کنسرسیوم‌های تجاری تشکیل شوند تا به این واسطه از نظرات کارشناسی تجار برای تشخیص کالاهای ضروری استفاده شود.
تحریم، کسری بودجه و رشد تورم
در حال حاضر یکی از چالش‌های اساسی اقتصاد ایران، تحریم‌های اقتصادی است. تحریم‌های اقتصادی با ایجاد موانعی در زمینه فروش نفت درآمدهای دولت را به‌صورت چشمگیری کاهش داده است. صادرات نفت ایران در دوران قبل از تحریم‌ها به حدود ۲.۵ میلیون بشکه در روز می‌رسید، اما این رقم پس از اعمال تحریم‌ها به کمتر از ۵۰۰ هزار بشکه در روز کاهش یافت که به‌تبع آن، درآمدهای ارزی دولت نیز کاهش پیدا کرد. این کاهش درآمد موجب شد تا دولت برای تامین هزینه‌های خود به سیاست‌های تورم‌زایی مانند استقراض از بانک‌مرکزی روی بیاورد. تورم‌های بالا و مزمن در سال‌های پس از اعمال تحریم‌های اقتصادی، تاثیر زیادی بر قدرت اقتصادی مردم گذاشت.
بر همین اساس پیش از این به تاثیرگذاری تحریم بر اقتصاد و توقعات از رئیس دولت چهاردهم پرداخته‌ایم که در ادامه می‌آید.
مرتضی افقه، کارشناس اقتصاد در گفت‌وگو با صمت توقعات مردم از رئیس‌جمهوری دولت چهاردهم را بیان کرد و گفت: پیش‌نیاز حیاتی سرمایه‌گذاری که در نهایت منجر به رشد و پیشرفت اقتصادی، رفاه مردم و ثبات در داخل می‌شود، داشتن روابطی آرام و بی‌تنش با کشورهای دیگر است، در نتیجه رئیس‌جمهوری منتخب که پیش از انتخابات، مدعی بهبود بخشیدن به اوضاع معیشتی بودند، پس از انتخاب، در ابتدا باید برنامه خود را در راستای ایجاد ثبات در داخل و روابط بین‌الملل مشخص کنند.
وی بااشاره به نقش رئیس‌جمهوری در حل مشکلات اقتصادی بیان کرد: بی‌شک حل مشکلات اقتصادی و بهبود وضعیت معیشتی به توانمندی رئیس‌جمهوری و هماهنگی و همکاری افراد در دستگاه‌های ذی‌ربط با رئیس‌جمهوری بستگی دارد و برای حل مشکلات اقتصادی باید همه سازمان‌ها به ریاست‌جمهوری و کابینه کمک کنند تا نتیجه مثبت حاصل شود.
تحریم و اقتصاد
افقه بااشاره به کاهش فروش نفت در پی تشدید تحریم‌ها اظهار کرد: دیگر امکان آزمون و خطا وجود ندارد. از آنجایی که از ذخایر موجود برای جبران کمبود فروش نفت به‌دلیل شدت تحریم‌ها استفاده کردیم، اکنون دیگر فرصت تاثیرگذاری آنچنانی وجود ندارد و باید اولویت اول رئیس‌جمهوری جدید رفع تحریم‌ها در کوتاه‌مدت و در بلندمدت اصلاح ساختارهای اقتصادی و مدیریتی باشد.
این کارشناس اقتصادی ضمن تاکید بر آسیب‌زا بودن تحریم‌ها بیان کرد: از زمان تشدید تحریم‌ها، بخش قابل‌توجهی از کسری بودجه که حاصل فزونی ردیف‌های هزینه زائد هستند، خود را نشان داده‌اند و تا زمانی که هزینه‌های اضافی بودجه دولت حذف نشوند، نمی‌توان به کاهش نقدینگی و مهار تورم امیدوار بود؛ البته اگر هم باشد موقتی خواهد بود.
وی بااشاره به دلایل افزایش تورم گفت: بخش عمده‌ای از تورم ناشی از مشکلات ساختاری است. با افزایش هزینه‌های تولید که ناشی از موانع غیراقتصادی در کسب‌وکارها است، تورم ناشی از هزینه را خواهیم داشت.
دلیل اصلی تورم
افقه دلیل اصلی تورم را مشکلات موجود در عرضه دانست و افزود: بخش قابل‌توجهی از ریشه تورم به عرضه بازمی‌گردد، زیرا به‌دلیل تحریم‌ها و ناکارآمدی ساختارهای داخلی، تولید ملی رشدی متناسب با نیازهای جامعه نداشته و تولید کمتر از میزان تقاضای موجود در جامعه است. از سوی دیگر، از آنجایی که پیش‌تر درآمدهای نفتی وجود داشت، بخشی از تقاضایی که در داخل تولید نمی‌شد، از طریق واردات تامین می‌شد که به‌دنبال شدت گرفتن تحریم‌ها، میزان تولید و واردات کاهش یافت؛ در نتیجه بخش قابل‌توجهی از نیازها و تقاضاهای محقق‌نشده‌ای وجود دارند که بستر تورم را فراهم می‌کنند.
این کارشناس اقتصادی حل چالش‌های اقتصادی را در ارتباط با کشورهای دیگر و حل مشکل تحریم دانست و افزود: در صورتی که ایران تنش‌های خود را به‌طورکامل با غرب برطرف کند و مشکل FATF نیز حل شود، می‌توان به بهبود وضعیت اقتصاد امیدوار بود که البته هیچ نشانه مثبتی در این زمینه وجود ندارد.
سخن پایانی
تحریم واژه‌ای پرتکرار در مسیر یافتن مشکلات اقتصادی کشور است، گویی از هر مسیری که عبور کنیم، در نهایت به سدی بزرگ می‌رسیم که توان ادامه راه را از ما می‌گیرد. حال با روی کار آمدن دولت چهاردهم و وعده‌های تیم رئیس‌جمهوری منتخب، امیدواریم هرچه سریع‌تر در راه رفع تحریم‌های داخلی و خارجی قدم برداریم و روزهای بهاری را به اقتصاد یخ‌زده کشور هدیه دهیم.
