مشابه روال سال‌های گذشته، سازمان تنظیم مقررات و ارتباطات رادیویی با ایجاد حدود ۹۳ درصد از درآمدهای دولت در حوزه ارتباطات و فناوری اطلاعات به‌میزان ۲۱۴ هزار میلیارد ریال در رتبه اول کسب درآمدی در حوزه ارتباطات و فناوری اطلاعات قرار دارد؛ این درآمد عمدتا از محل حق‌السهم دولت از درآمد اپراتورها حاصل می‌شود که باتوجه به افزایش ۳۰ درصدی تعرفه اینترنت در اواخر سال گذشته، دولت از این محل منابع پایدار و قابل اتکایی را به‌دست می‌آورد. پس از درآمدهای سازمان تنظیم مقررات و ارتباطات رادیویی، مجموع سود سهام ابرازی (۵۰ درصد سود ویژه) شرکت‌های سهامی ارتباطات زیرساخت، پست‌بانک و مجموعه پیام به‌میزان حدود ۱۳هزار میلیارد ریال، ۵.۵ درصد از درآمدهای وزارت ارتباطات و فناوری اطلاعات را ایجاد می‌کنند.

اصلاحات بند «ب» ماده (۱۸۲) قانون آیین‌نامه داخلی مجلس مصوب ۱۴ دی ۱۴۰۱، بررسی و تصویب لوایح بودجه در دو بخش شامل کلیات (احکام) و جزئیات (جداول) از سوی دولت تدوین و به مجلس تقدیم می‌شود.

به‌گزارشصمت، همان‌طور که بارها گفته شده است، منابع بودجه عمومی دولت در لایحه بودجه امسال شامل ۴ جزء درآمدها، واگذاری دارایی‌های سرمایه‌ای، واگذاری دارایی‌های مالی و درآمدهای اختصاصی دولت است.

مجموع منابع اکتسابی توسط دولت به‌صورت‌مستقیم در بخش ارتباطات و فناوری اطلاعات، حدود ۲۳هزار میلیارد تومان است که این مقدار حدود ۰.۸درصد از مجموع منابع بودجه عمومی دولت و ۱.۵ درصد از بخش درآمدهای دولت است. گفتنی است، در این محاسبات میزان تاثیر غیرمستقیم بخش ارتباطات و فناوری اطلاعات در ردیف‌های درآمدی دولت در موضوعاتی چون خدمات دولت الکترونیک و دیجیتالی دستگاه‌ ‎ های اجرایی مختلف دیده نشده و گستره موردبررسی مطالعات به‌طورمشخص منابع مکتسبه از دولت بوده است.

درآمد ۲۳ هزار میلیارد تومانی ارتباطات

مطابق ردیف‌های درآمدی لایحه بودجه امسال، مرکز ملی فضای مجازی کشور و وزارت ارتباطات و فناوری اطلاعات و دستگاه‌های تابعه آن در امسال، حدود ۲۳هزار میلیارد تومان درآمد خواهند داشت. درآمد دولت در این بخش در لایحه بودجه سال گذشته بالغ بر ۱۷ هزار و ۱۰۰ میلیارد تومان بود که بیانگر رشد ۳۴درصدی درآمد دولت از حوزه ارتباطات و فناوری اطلاعات است.

با این وجود از آنجا که مطابق جزئیات ردیف‌های درآمدی، بیش از ۹۰ درصد منابع درآمدی این بخش از محل حق‌السهم دولت از اپراتورها حاصل خواهد شد، می‌توان این‌گونه جمع‌بندی کرد که دولت برای تحقق رشد درآمدهای بودجه در بخش فاوا در امسال، تنها بر افزایش تعرفه خدمات اینترنتی که به‌میزان متوسط ۳۴ درصد که در اواخر سال گذشته مصوب شد و بلافاصله از سوی اپراتورها در دستور اجرا قرار گرفت، متمرکز است و برنامه‌ریزی جدیدی برای افزایش درآمدهای دولت در این بخش وجود ندارد.

حدود ۲۸۸ هزار میلیارد ریال (معادل بیش از ۹۹ درصد) از درآمدهای وزارتخانه به‌صورت عمومی است و تنها هزار و 900 میلیارد (کمتر از یک درصد) از درآمدهای آن به شکل اختصاصی است. در این میان، سازمان تنظیم مقررات و ارتباطات رادیویی با ایجاد حدود ۹۳ درصد از درآمدهای دولت در حوزه ارتباطات و فناوری اطلاعات به‌میزان ۲۱۴ هزار میلیارد ریال در رتبه اول کسب درآمدی قرار دارد.

اهداف محقق نمی‌شوند

نخستین خروجی موردانتظار وزارت ارتباطات و فناوری اطلاعات تحقق ۷۰ درصدی اهداف سند طرح کلان و معماری شبکه ملی اطلاعات است، هرچند مطابق احکام برنامه هفتم، بازنگری و بروزرسانی اهداف و شاخص‌های این سند در دستور کار مرکز ملی فضای مجازی قرار گرفته است؛ اما باتوجه به گستردگی اهداف سند مذکور، تحقق ۷۰ درصدی آن، گام مهمی از پیشرفت و تحول کشور در حوزه ارتباطات و فناوری اطلاعات را فراهم خواهد

کرد.

روند پیشرفت و پوشش اتصال در این پروژه در سالیان گذشته نشان می‌دهد از سال ۱۴۰۱ تا ۱۴۰۲ رشد تعداد واحدهای تحت‌پوشش از بیش از 2 میلیون و ۲۲۰هزار واحد با رشد نزدیک به ۲۱۶ درصدی به بیش از 7 میلیون خانوار رسیده و تعداد مشترکان متصل به‌طورطبیعی به‌دلیل اوایل اجرای پروژه رشد چندانی نداشته است.

با این وجود، پیش‌بینی وزارت ارتباطات این است که حدود یک میلیون و ۵۰۰ هزار مکان متصل به تار (فیبر) نوری به‌میزان حدود ۳۰۰ درصد است. پس به‌نظر می‌رسد باتوجه به نرخ رشد سال‌های گذشته و عادت رفتاری کاربران در استفاده از اینترنت تلفن همراه، دستیابی به اهداف این بخش بدون برنامه‌ریزی سختگیرانه در زمینه رفع موانع اتصال به‌ویژه در زمینه نحوه تعرفه‌گذاری خدمات اینترنتی ثابت و سیار در کشور، آمار واقع‌بینانه‌ای نباشد.

انتظار می‌رود در امسال ۳۴ پیش‌نویس مصوبه توسط مرکز ملی فضای مجازی برای طرح در شورای‌عالی فضای مجازی و کمیسیون‌های عالی ذیل آن پیشنهاد شود. خروجی‌های موردانتظار ممکن است شامل مصوبات کارگروه تعامل‌پذیری الکترونیک که مصوباتش ذیل مصوبات شورای‌عالی فضای مجازی در روزنامه رسمی به‌چاپ می‌رسند نیز باشند، اما شورای اجرایی فناوری اطلاعات و کارگروه تعامل‌پذیری از زاویه خروجی‌ها و محصولات موردانتظار به‌صورت شفاف دیده نشده‌اند.

اعتبارات دستگاه‌های اجرایی ذیل وزارت ارتباطات و فناوری اطلاعات در لایحه بودجه ۱۴۰۳ و قانون بودجه ۱۴۰۲ نشان می‌دهد که مجموع اعتبارات این وزارتخانه و دستگاه‌های تابعه آن با ۳۰ درصد اعتبارات مذکور در سال ۱۴۰۳ یعنی بالغ بر ۱۸۵هزار میلیارد ریال به‌طورمستقیم از طریق ستاد مرکزی وزارت ارتباطات و فناوری اطلاعات، صرف برنامه‌ها خواهد شد و فقط ۶ درصد از آن از طریق دستگاه‌های تابعه وزارت ارتباطات، هزینه خواهد شد.

تثبیت بودجه دستگاه‌های تابعه

بالغ بر ۱۷۱هزار میلیارد ریال، معادل ۸۷ درصد از اعتبارات وزارت ارتباطات و فناوری اطلاعات و دستگاه‌های اجرایی تابعه آن در امسال به‌شکل تملک دارایی‌های سرمایه‌ای خواهد شد. این شاخص در سال گذشته حدود ۸۵ درصد بوده است.

از نکات قابل‌توجه در بخش اعتبارات دستگاه‌های تابعه وزارت ارتباطات و فناوری اطلاعات، کاهش ۸۰ درصدی اعتبارات مستقیم سازمان فضایی در بخش تملک دارایی سرمایه‌ای است. با این وجود، این موضوع به‌معنای کاهش اعتبارات حوزه فضایی کشور نخواهد بود، زیرا بررسی عناوین پروژه‌های تملک دارایی سرمایه‌ای وزارت ارتباطات و فناوری اطلاعات نشان می‌دهد تنها بخش عمده‌ای از اعتبارات تملک دارایی سرمایه‌ای حوزه فضایی از سازمان قضایی به دستگاه مرکزی وزارت ارتباطات و فناوری اطلاعات منتقل شده است. به‌همین‌دلیل، اعتبارات حوزه فضایی با نظارت بیشتر وزارت ارتباطات و فناوری اطلاعات به مصرف

می‌رسد.

مرکز ملی فضای مجازی نیز در بودجه امسال با کاهش اعتبارات به میزان ۱۵ درصد مواجه شده که دلیل آن نیز کاهش در اعتبارات تملک دارایی این دستگاه بوده است. اعتبارات هزینه‌ای مرکز ملی فضای مجازی با ۶۶ درصد افزایش از اعتبار ۳۷۰ میلیارد ریال پارسال به اعتبار ۶۱۴ میلیارد ریال در امسال رسیده، اما اعتبارات تملک دارایی مرکز ملی فضای مجازی در امسال به میزان ۲۱ درصد کاهش خواهد یافت.

تحلیل جدول اعتبارات دستگاه‌های اجرایی ذیل وزارت ارتباطات و فناوری اطلاعات و مرکز ملی فضای مجازی به‌عنوان 2 دستگاه سیاست‌گذار نشان می‌دهد، دستگاه‌های اجرایی حوزه ارتباطات و فناوری اطلاعات حدود ۰.۹ درصد از مجموع اعتبارات ملی را به خود اختصاص می‌دهند. از این مقدار سهم اعتبارات هزینه‌ای، حوزه فاوا حدود ۰.۱۴ درصد از کل اعتبارات هزینه‌ای ـ ملی دستگاه‌های اجرایی کشور و سهم اعتبارات تملک دارایی سرمایه‌ای حدود ۶.۶۸ درصد از کل اعتبارات تملک دارایی سرمایه‌ای ـ ملی است. همچنین اعتبارات اختصاصی این حوزه ۰.۰۷ درصد از کل اعتبارات اختصاصی ـ ملی دستگاه‌های اجرایی را شامل می‌شود.

نکته مثبت در رابطه با بودجه بخش ارتباطات و فناوری اطلاعات، تراز مثبت بین درآمدها و اعتبارات دولت در این بخش است که این موضوع نشان‌دهنده عدم‌وابستگی حوزه ارتباطات و فناوری اطلاعات کشور به سایر منابع درآمدی دولت به‌منظور پوشش هزینه‌های خود است. درآمدهای این حوزه برای سال آینده در حدود ۲۳۰ هزار میلیارد ریال برآورد می‌شود.