افزایش ۰.۷ درصدی تولید فولاد کشور

آمار تولید زنجیره آهن و فولاد کشور در چهارماهه اول سال ۱۴۰۴ منتشر شد که نشان می‌دهد در این مدت، ۷ میلیون و ۳۷۵ هزار تن محصولات فولادی تولید شده است. آمار تولید زنجیره آهن و فولاد کشور در چهارماهه اول سال ۱۴۰۴ را منتشر کرد که براساس آن، تثبیت نسبی حجم تولید فولاد ایران در چهارماهه امسال کلید خورد. فولاد میانی با ۱۰میلیون و ۸۶۴ هزار تن در 4ماه امسال رقم خورد که نسبت به مدت مشابه سال گذشته افزایش ۰.۷ درصدی تولید فولاد کشور را نشان می‌دهد.

تیرآهن با تولید ۳۱۱ هزار تن در 4ماه امسال نسبت به مدت مشابه سال گذشته با کاهش ۳۹.۵ درصدی روبه‌رو است. هرچند میلگرد امسال با 3 میلیون و ۵۱۶ هزار تن نسبت به مدت مشابه سال گذشته با رشد ۲.۷ درصدی همراه است. کل مقاطع طویل فولادی در چهارماهه امسال، 4میلیون و ۱۲۴هزار تن تولید شده که نسبت به مدت مشابه سال گذشته کاهش 3درصدی را ثبت کرده است. ورق گرم و سرد نیز هرکدام به‌صورت جداگانه با کاهش ۶ درصدی در تولید نسبت به 4ماه اول سال گذشته، گزارش شده است.

در حالی برخی حلقه‌های زنجیره فولاد با رشد در تولید همراه شدند که این صنعت از ۱۶فروردین امسال با محدودیت‌های انرژی مواجه شده است. کمبود برق در فصل گرما و گاز در فصل سرما، عملا فولاد را به یک صنعت فصلی تبدیل کرده است. ناترازی انرژی در این صنعت به‌جایی رسیده است که تولیدکنندگان فولاد به‌جای تمرکز بر تولید و حرکت به‌سمت تولیداتی با ارزش‌افزوده بیشتر، به‌سراغ سرمایه‌گذاری و ساخت نیروگاه‌های سیکل ترکیبی و تجدیدپذیر رفته‌اند. البته همچنان بحران انرژی در حال عمیق شدن است و این موضوع می‌تواند برنامه‌های تولید را دستخوش تغییرات کند. این تغییرات در ادامه می‌تواند بر میزان صادرات و ارزآوری صنعت فولاد نیز اثرگذار باشد، همان‌طورکه در چند سال اخیر شاهد آن بوده‌ایم. حال باتوجه به تشدید محدودیت‌های فولادسازان در دریافت برق از شبکه طی امسال، این رشد ناشی از برنامه‌ریزی بهتر واحدهای فولادی برای تامین برق موردنیاز خود در ماه تیر  از طریق خرید برق سبز و آزاد و نیروگاه‌های خود تامین ارزیابی می‌شود.

برنامه‌ای برای تولید فولاد کم‌کربن نیست

آمار رشد تولید فولاد کشور، خبر خوشحال‌کننده‌ای بود اما، نمی‌توان مشکلات فولادی‌ها را در راستای تولید باکیفیت نادیده گرفت.

مهدی سرلک، کارشناس بازارهای جهانی و داخلی صنایع و محصولات معدنی در ارتباط با وضعیت و چالش‌های موجود برای تولید فولاد کشور به صمت گفت: به‌نظر می‌رسد در ایران، حتی یک فولادسازی وجود ندارد که برنامه‌ای برای کاهش کربن در فرآیند تولید خود داشته باشد؛ این مسئله در آینده می‌تواند مشکل‌ساز باشد، به‌ویژه زمانی که استانداردهای جهانی برای کاهش کربن سخت‌تر و ضروری‌تر شود. در حال ‌حاضر، فولادسازان خارجی در بازارهایی که فاصله کمتری با ایران دارند، توانسته‌اند بازار صادراتی مناسبی برای خود ایجاد کنند. با این حال مشکلاتی که در تولید فولاد داریم، عمدتا ناشی از کمبود برق در فصل تابستان و کمبود گاز در فصل سرما به‌وجود 

می‌آید.

سرلک ادامه داد: بر همین اساس، در صورتی که فشارهای ناشی از کمبود انرژی و مشکلات مربوط به تولید ادامه پیدا کند، ممکن است شاهد افزایش قیمت‌ها در بازار داخلی باشیم. از طرفی، یکی از چالش‌ها که ممکن است پاشنه‌آشیل صنعت فولاد ایران شود، کم‌توجهی به استانداردهاست. به‌عنوان‌مثال، استانداردهایی که در امارات برای میلگرد وضع شده، تاثیر زیادی بر بازار کشورهای جنوبی خلیج‌فارس خواهد داشت.

وی گفت: اگر ایران نتواند استانداردها را رعایت کند، احتمالا از بازار کشورهای حاشیه خلیج‌فارس خارج شود. علاوه بر این، بسیاری از کشورهای تولیدکننده فولاد مانند ترکیه که مواد اولیه را با قیمت‌های بالاتری تهیه می‌کنند، حتی در حد شعار هم که شده برای کاهش کربن در فرآیند تولید فولاد تلاش می‌کنند. مسئله کربن‌زدایی در آینده می‌تواند مشکل‌ساز باشد، به‌ویژه زمانی که استانداردهای جهانی برای کاهش کربن سخت‌تر و ضروری‌تر شود، بنابراین اگر ایران در این زمینه گام برندارد، در آینده با محدودیت‌های صادراتی روبه‌رو خواهد شد.

وی افزود: بنابراین، توجه به استانداردهای جهانی و تلاش برای رسیدن به کربن صفر در تولید فولاد، باید یکی از اولویت‌های اصلی صنعت فولاد ایران باشد. این مسئله نه‌تنها برای صادرات و رقابت در بازارهای جهانی اهمیت دارد، بلکه به‌عنوان یک مسئولیت زیست‌محیطی نیز باید موردتوجه قرار گیرد.

صنعت فولاد ایران سال‌ها از انرژی ارزان بهره‌مند بود

احسان حاتمی، کارشناس بازار فولاد در ارتباط با چالش فولادسازان با تامین انرژی به صمت گفت: صنعت فولاد ایران سال‌ها از انرژی ارزان بهره‌مند بود، اما امروز کمبود زیرساخت‌ها و سیاست‌های ناهماهنگ، انرژی را از یک مزیت رقابتی به یکی از اصلی‌ترین موانع تبدیل کرده است.

حاتمی ادامه داد: تا چند سال پیش، انرژی ارزان نقش مهمی در موفقیت صنعت فولاد ایران داشت و باعث می‌شد هزینه تولید فولاد نسبت به رقبا کمتر باشد. دسترسی گسترده به گاز طبیعی و برق با نرخ پایین، باعث ایجاد برتری هزینه‌ای در زنجیره ارزش فولاد کشور شده بود و امکان صادرات بیشتر و جذب سرمایه‌گذاران را فراهم می‌کرد. اما در شرایط کنونی، این مزیت جای خود را به چالشی بزرگ داده است. کمبود زیرساخت‌های انرژی، افزایش مصرف داخلی، کاهش سرمایه‌گذاری در بخش‌های بالادستی انرژی و نبود سیاست‌های موثر در تخصیص منابع، همه باعث شده‌اند که تامین انرژی پایدار به یکی از مهم‌ترین مشکلات صنعت فولاد تبدیل شود.

وی گفت: بارها قطع برق در تابستان و گاز در زمستان موجب توقف خطوط تولید شده و این وقفه‌ها هزینه‌های اضافی زیادی به‌همراه داشته‌اند که حتی از هزینه خود انرژی نیز سنگین‌تر است. این ناپایداری، بهره‌وری را کاهش داده و برنامه‌ریزی صادرات را مختل کرده است. از سوی دیگر، سیاست‌گذاران به‌سمت واقعی‌سازی نرخ حامل‌های انرژی حرکت کرده‌اند، اما اگر این تغییرات بدون همراهی اصلاح زیرساخت‌ها و افزایش بهره‌وری انرژی در صنایع صورت گیرد، ممکن است مزیت رقابتی صنعت فولاد ایران را به‌طورکامل از بین ببرد و این صنعت را از رقابت‌های منطقه‌ای و جهانی حذف کند.

وی افزود: بنابراین امروز باید به انرژی نه‌فقط در جایگاه یک نهاده تولید، بلکه به‌عنوان زیرساختی مهم برای امنیت اقتصادی کشور نگاه کرد. تصمیمات کلیدی درباره نحوه تامین، تخصیص و قیمت‌گذاری انرژی اگر با رویکردی بلندمدت، تخصصی و تعاملی گرفته شوند، می‌توانند بار دیگر انرژی را از یک مانع به مزیت راهبردی تبدیل کرده و آینده صنعت فولاد ایران را تضمین کنند.

فولاد در سایه تورم

همان‌طور که اعلام شد، فولادسازان کشور با مشکلات بسیاری دست و پنجه نرم می‌کنند که یکی از این موارد، وجود تورم است.

مجید سعیدیان، فعال صنعت فولاد، در ارتباط با تاثیر تورم بر صادرات و تولید فولاد اظهار کرد: اقتصاد ایران در طول سالیان متمادی از تورم افسارگسیخته رنج برده است. رشد اقتصادی پایین، جهش مداوم نرخ ارز در عین کاهش ارزش پول ملی، رشد پایین نرخ تشکیل سرمایه ثابت، سوق دادن سرمایه‌های مردم به کالاهای سرمایه‌ای و غیرمولد از مهم‌ترین مشکلاتی است که همپای تورم بر اقتصاد ما سایه انداخته است.

سعیدیان گفت: در چنین موقعیتی، علاوه بر بحران‌های اجتماعی، شاهد تضعیف عملکرد صنایع نیز هستیم. فعالان بخش معدن و صنایع‌معدنی نیز از چالش‌های اقتصادی ناشی از تورم در امان نیستند. در چنین بستری، امکان برنامه‌ریزی در حوزه تولید، فروش، درآمدزایی و... از صنایع سلب می‌شود و به‌بیان‌دیگر، توسعه غیرممکن می‌شود. روند روزافزون بهای فولاد و محصولات فولادی یکی از مصادیق رشد افسارگسیخته تورم در اقتصاد ما است. رشد نرخ فولاد از دلایل متعددی نشأت می‌گیرد، در این میان، نباید نسبت به سیاست‌گذاری غلط برای تنظیم بازار فولاد، غافل بود.

وی افزود: میزان تولید فولاد در کشور ما بالغ بر ۳۰ میلیون تن و ظرفیت تولید آن بیشتر از ۴۰ میلیون تن برآورد می‌شود. طرح‌های توسعه متعددی نیز در این صنعت در دست اجرا هستند. بنابراین، کمبود عرضه به‌هیچ‌عنوان بازار فولاد کشور را تهدید نمی‌کند. در چنین شرایطی و باتوجه به غلبه عرضه بر تقاضای فولاد، رشد قابل‌توجه بهای این فلز استراتژیک در بازار داخلی غیرمنطقی و دور از انتظار است. 

رشد نرخ مستمر فولاد حکایت از تنظیم ناکارآمد بازار داخلی دارد. این در حالی است که از سیاست‌گذار انتظار می‌رود با تنظیم نرخ شمش فولاد متناسب با هزینه تمام‌شده تولید و سود منطقی واحدهای تولیدی، مانع نابسامانی در سایر حلقه‌های این زنجیره شود.

سعیدیان خاطرنشان کرد: در سال‌های اخیر باتوجه به شرایط اقتصادی کشور، رغبت عمومی به خرید کالاهای سرمایه‌ای افزایش یافته است. از گذشته تاکنون، طلا، دلار، سکه و حتی خانه جزو کالاهای سرمایه‌ای بوده‌اند. با شدت گرفتن تورم کالایی همچون خودرو نیز که در تمام دنیا، حکم محصولی مصرفی دارد، در کشور ما جزو محصولات سرمایه‌ای قرار گرفته است، اما این پایان کار نبود، چراکه با رشد روزافزون تورم، فولاد و محصولات فولادی نیز حکم کالای سرمایه‌ای را یافته‌اند. یعنی عده‌ای نه با هدف مصرف، بلکه با هدف سرمایه‌گذاری و جلوگیری از متضرر شدن، اقدام به خرید و انبار فولاد می‌کنند. رشد افسارگسیخته تورم لطماتی را به فعالیت صنعتگران و فولادسازان تحمیل می‌کند. تولید فرآیندی زنده و مستمر است. تولیدکننده باید به‌طورمستمر مواد اولیه خریداری کند و محصول نهایی خود را در بورس کالا به‌فروش برساند.

سخن پایانی

وجود محدودیت‌ها در مسیر تولید کشور، می‌تواند جایگاه ایران را در جهان کاهش دهد و به‌مرور زمان، این صنعت را فلج کند. نیاز است تا دولت محترم، در راستای رفع محدودیت‌ها و موانع تولید فولاد، قدم‌های استواری بردارد تا در آینده‌ای نه‌چندان دور، شاهد رکود شدید بازار فولاد کشور و همچنین تعطیلی کارخانه‌ها نباشیم. رفع محدودیت‌های انرژی، ساده‌ترین اقدامی است که دولت باید در راستای آن قدم بردارد.