اخذ مطالبات مشکل فعلی واحدهای تولیدی

محسن نقاشی، دبیر فراکسیون تشکل‌های صنایع غذایی و کشاورزی در گفت‌وگو با صمت، درباره مشکلات و چالش‌های تولید گفت: در حال‌ حاضر تمام واحدهای تولیدی به‌شدت و با سرعت بیشتر به تولید خود ادامه می‌دهند و گواه این مسئله، وفور محصولات غذایی در فروشگاه‌های سراسر کشور است.

وی ادامه داد: باتوجه به شرایط جنگی حاکم در کشور، خوشبختانه دولت در تدبیری با ارسال ابلاغیه‌ای به سازمان‌ها و ادارات اعلام کرده است؛ به‌منظور عدم‌اخلال در روند تولید محصولات غذایی در شرایط بحرانی موجود در کشور، انرژی‌های موردنیاز این واحدها از قبیل آب، برق و گاز به‌دلیل بدهی یا عدم‌پرداخت قطع نشود. اما مشکلی که در این راستا وجود دارد، بی‌توجهی سازمان‌ها و ادارات دولتی مانند دارایی، بیمه تامین‌اجتماعی و بانک‌ها به این واحدها و شرایط حاکم در کشور در بازپرداخت مطالبات خود است. در حال ‌حاضر ۶ واحد تولیدی به‌دلیل عدم‌پرداخت مالیات و بدهی به سازمان دارایی کشور در شرایط تعطیلی به‌سر می‌برند یا اینکه بار در گمرک به‌دلیل عدم‌پرداخت بدهی ترخیص نمی‌شود یا دارایی تمام حساب‌های ۳ واحد تولیدی را مسدود کرده است. در شرایط فعلی که ما مشکلات اینترنتی و ...داریم، این نوع برخورد، شایسته نیست.

نقاشی بااشاره به گفت‌وگوی مستقیم خود با وزارت کشور گفت: در صحبتی که با معاون وزیر کشور داشتم، وی اعلام کرد؛ باتوجه به شرایط جنگی، هرگونه مشکل را بی‌واسطه و بدون طی مراتب اداری به اطلاع وی برسانم تا مشکلی در روند تولید واحدهای صنایع‌غذایی پیش نیاید، بنابراین برخی مشکلات را به آنها اعلام کردیم که بخشی حل شده و بخشی دیگر نیز، امیدواریم تا در روزهای آتی حل شود؛ این اقدامی است که وزارت کشور مستقیما درباره تولید انجام داده است و قدردان توجه وی و وزارت کشور هستیم. در حالی که انتظار می‌رفت که وزارت جهاد کشاورزی یا وزارت صمت، این‌گونه اقداماتی را مستقیما انجام دهند.

وی در ادامه بااشاره به مشکل دیرینه سازمان غذا و دارو و استاندارد در تاییدیه سلامت محصولات غذایی نیز افزود: در حال ‌حاضر مشکلی که برای واحدهای تولیدی وجود دارد، مسائل اداری مربوط به این واحدهای تولیدی است. گرچه انتظار می‌رفت تا سازمان غذا و دارو و استاندارد در شرایط فعلی در هماهنگی‌های بیشتری از سلسله‌مراتب و بروکراسی اداری مربوط به محصولات غذایی بکاهند، اما این سازمان‌ها همچنان به روند گذشته خود ادامه می‌دهند.

دبیر فراکسیون تشکل‌های صنایع غذایی و کشاورزی در ادامه بااشاره به گلایه‌مندی تولیدکنندگان از مشکلات ترخیص مواد اولیه موردنیاز واحدهای تولیدی در گمرکات که به‌دلیل موازی‌کاری‌های سازمان غذا و دارو و استاندارد ایجادشده است، گفت: بر همین اساس انتظار می‌رود، در شرایط فعلی کمی از این موازی‌کاری‌ها کاسته شده است یا با افزایش ساعات کاری ادارات مربوطه سرعت بیشتری به خود گیرد.

وی در ادامه بااشاره به گلایه‌مندی تولیدکنندگان از مشکلات ترخیص مواد اولیه موردنیاز واحدهای تولیدی در گمرکات که به‌دلیل موازی‌کاری‌های سازمان غذا و دارو و استاندارد ایجاد شده ، گفت: بر همین اساس انتظار می‌رود که در شرایط فعلی کمی از این موازی‌کاری‌ها کاسته شده است یا با افزایش ساعات کاری ادارات مربوطه سرعت بیشتری به خود گیرد.

نقاشی پیش از این نیز در تشریح این موضوع به صمت گفته بود؛ متاسفانه موازی‌‎کاری سازمان غذا و دارو و سازمان استاندارد، موجب تحمیل هزینه‌های سنگین به صنایع غذایی شده است. صنایع غذایی برای تولید و صادرات مواد غذایی خود باید مجوزهای لازم را از سازمان استاندارد و غذا و دارو دریافت کنند، به‌دلیل طولانی بودن فرآیند این ارزیابی و بررسی زمانی که این محصولات آماده صادرات می‌شوند، دوباره باید تحت آزمایش و بررسی سازمان دیگر قرار گیرند، به‌دلیل آنکه این محصولات دارای تاریخ انقضای مشخصی هستند و زمان انقضای محصول برای کشورهای مقصد اهمیت ویژه دارد، نمی‌توان مدت زمان طولانی آنها را در انبارها نگه داشت.

وی ادامه داد: بر همین اساس، فراکسیون تشکل‌های صنایع ‌غذایی و کشاورزی در نامه‌ای به سازمان بازرسی کل کشور، خواستار اصلاح این روند شد. سازمان بازرسی کل کشور در نامه‌ای این روند را به‌نفع تولید ندانست و خواستار لغو و واگذاری آن صرفا فقط به یک نهاد شد. در ادامه همچنین فراکسیون تشکل‌های صنایع‌غذایی و کشاورزی در نامه‌ای به مدیرکل دفتر صنایع غذا و دارو وزارت صمت نیز خواستار اصلاح این روند شد، در نتیجه این روند ملغی و به یک نهاد واگذار خواهد شد. امیدواریم تا این اتفاق، نور امیدی برای بهبود شرایط تولید و صادرات صنایع غذایی باشد.

محسن نقاشی، دبیر فراکسیون تشکل‌های صنایع غذایی و کشاورزی بااشاره به دیگر مشکلات واحدهای تولیدی مواد غذایی در شرایط بحرانی حاکم در کشور گفت: در حال ‌حاضر کامیونداران به‌دلیل نگرانی از سلامت خود در جاده‌ها تمایلی به کار ندارند و واحدهای تولیدی با مشکل حمل‌ونقلی محصولات خود مواجهند، از طرف دیگر به‌دلیل همین موضوع گاه ممکن است این مشکل به تامین مواد اولیه آنها از سایر استان‌های کشور نیز سرایت کرده و آنها را با مشکل تامین مواد اولیه مواجه کند. بنابراین پیشنهاد کردیم که دولت امکانات و تجهیزات خود را در اختیار این واحدها قرار دهد.

وی ادامه داد: مشکل دیگری که برای واحدهای تولیدی وجود دارد، این است که برخی از تجاری که مواد اولیه موردنیاز واحدهای تولیدی صنایع غذایی را وارد کرده‌اند و در دفاتر خود دارند، به‌دلیل تعطیلی برخی ادارات دولتی، امکان فروش آنها را به واحدهای تولیدی ندارند. البته این به‌معنای احتکار توسط تجار نیست، بلکه آنها نمی‌توانند روند اداری را به‌دلیل تعطیلی ادارات دولتی پشت‌سر بگذارند که امیدواریم تا چند روز آینده این مشکل حل شود.

تمرکززدایی در حوزه صنایع غذایی و کشاورزی

احمد قاسمی، استاد سیاست‌گذاری کشاورزی و مشاور ملی امنیت غذایی در گفت‌وگو با پایگاه خبری فودنا، در پاسخ به اینکه چرا تمرکززدایی در حوزه صنایع غذایی و کشاورزی مهم است گفت: در شرایط جنگ، هر نقطه تمرکز، یک نقطه آسیب‌پذیری بالقوه است.

 اگر سهم عمده‌ای از تامین گندم، برنج، مواد پروتئینی یا حتی نهاده‌های دامی در یک یا 2 استان یا منطقه انجام شود، یک حمله موشکی یا حادثه طبیعی کافی است تا تمام توازن ملی تامین غذا را بر هم بزند.

 همین موضوع درباره انبارهای مرکزی و مسیرهای اصلی حمل‌ونقل نیز صادق است. تمرکززدایی یعنی پخش و مدیریت ریسک در کل کشور و کاهش هر گونه ضربه‌پذیری ساختاری.

وی ضمن تاکید بر تجربه‌های موفق کشورهای درگیر جنگ (مانند سوریه، اوکراین و حتی برخی اعضای اتحادیه اروپا) گفت: تا وقتی توسعه کشاورزی و تولید مواد غذایی به‌صورت متوازن بین استان‌ها و حتی شهرستان‌ها تقسیم نشود، همواره خطر بحران سراسری وجود دارد. تمرکززدایی، امید و پایداری محلی ایجاد می‌کند.

قاسمی ادامه داد: تمرکززدایی به‌معنای قطع کامل شبکه‌های ارتباطی مرکزی نیست، بلکه نوعی هوشمندسازی و تقسیم ریسک است و موجب می‌شود، حتی اگر بخشی از کشور به هر دلیل دچار بحران شد، سایر مناطق بتوانند نیاز مردم را پاسخ دهند. مشارکت مردم بومی، مالکیت اجتماعی و آزادی عمل مدیریتی باعث می‌شود سرمایه اجتماعی افزایش یابد و حس تعلق تقویت شود.

به‌اعتقاد وی؛ در جنگ، دشمن به دنبال مختل کردن مراکز حیاتی کشور است. اگر ما با توسعه آمایش سرزمین و فعال‌سازی ظرفیت‌های محلی، امنیت غذایی را در سراسر کشور توزیع کنیم، ضربه‌پذیری نزدیک به صفر می‌رسد. کشوری که هر روستایش خودکفا باشد، هرگز گرسنه نمی‌ماند.

استاد سیاست‌گذاری کشاورزی و مشاور ملی امنیت غذایی بااشاره به نقش دولت در حمایت از تمرکززدایی تاکید کرد: دولت باید اختیار بیشتری به استان‌ها بدهد و سیاست‌های متمرکز توزیع نهاده‌ها و مدیریت بحران را کاهش دهد. کمک‌های فنی، یارانه‌های هدفمند و آموزش کشاورزانی که در مناطق کم‌برخوردار هستند، ضامن واقعی عبور از بحران‌های بلندمدت است. حتی سازمان‌های امنیتی باید در طرح‌ریزی شبکه‌های غذایی غیرمتمرکز مشارکت جدی داشته باشند. 

به‌اعتقاد وی؛ تمرکززدایی در تولید، ذخیره و توزیع مواد غذایی به معنای پایداری امنیت غذایی در بدترین شرایط جنگی است. اگر امروز به‌درستی برنامه‌ریزی و اجرا شود، فردا مردم ایران می‌توانند آسوده و مطمئن، تلاطم بحران را تاب بیاورند. امنیت غذایی یعنی امنیت ملی و این امنیت بدون حرکت به‌سمت تمرکززدایی حاصل نخواهد شد.

استاد سیاست‌گذاری کشاورزی و مشاور ملی امنیت غذایی در ادامه بااشاره به راهبردهای علمی مشخص برای تمرکززدایی در امنیت غذایی، گفت: تقویت تولید محلی و خانوادگی مانند توسعه کشاورزی خانوادگی (خرده‌مالکی)، حمایت از گلخانه‌ها و دامپروری‌های کوچک، ایجاد بازارچه‌های محلی و برندسازی برای محصولات روستایی که می‌تواند هم سهم مشارکت مناطق بالا برود و هم چرخه اقتصاد محلی را ارتقا دهد.‌ ایجاد زنجیره توزیع منطقه‌ای و ذخایر راهبردی غیرمتمرکز مانند سوله‌های ذخیره محلی که جایگاه انبارهای متمرکز را بگیرند و امکان انتقال سریع و اتکا به ظرفیت داخلی هر استان، تاب‌آوری کل سیستم غذایی را تضمین و زمان دسترسی به کالا در شرایط بحران را به‌حداقل می‌رساند. 

همچنین توانمندسازی مدیریت محلی و تشکل‌های کشاورزی که به نقش حیاتی شوراهای روستایی، تعاون‌های محلی و بنگاه‌های خصوصی کوچک اشاره دارد، چراکه تمرکز صرف در تهران یا مراکز استان‌ها عامل کندی و ناکارآمدی در پاسخ سریع و موثر به بحران‌هاست، بنابراین مدیریت محلی باید اختیار اجرا و تخصیص سهمیه‌ها را کاملا داشته باشد.

سخن پایانی

باتوجه به اینکه جنگ‌ها و تنش‌های سیاسی و اقتصادی بین کشورها تاثیر قابل‌توجهی بر صنعت غذا دارند، زیرساخت‌های مرکزی، حمل‌ونقل و حتی زنجیره توزیع مواد غذایی، همواره جزء نخستین قربانیان حملات نظامی و تحریم‌های هدفمند هستند. در چنین شرایطی می‌توان با بکارگیری راهبرد تمرکززدایی، وضعیت امنیت غذایی را بهبود بخشید. از طرف دیگر، تغییر در الگوی مصرف غذا نیز از جمله مواردی است که نیاز است در شرایط فعلی موردتوجه قرار گیرد، چراکه تغییر در الگوی مصرف غذا می‌تواند تاثیر عمده‌ای در تولید و توزیع غذا داشته باشد و صنعت غذا را به‌سمت تولید محصولات ساده‌تر و ارزان‌تر هدایت کند. این تغییرات و ادامه تحولات در صنعت غذا می‌تواند منجر به بهبود عملکرد و ارتقای کیفیت غذاها شود و همچنین به تامین غذای کافی برای جامعه کمک بیشتری کند.