باوجود اینکه در این شماره از صمت به بررسی تاثیر این مذاکرات بر حوزه کشاورزی و صادرات در این حوزه پرداخته‌ایم، اما واقعیت تلخ این است که مشکلات اساسی بخش کشاورزی بیش از هر چیز ناشی از سوءمدیریت و سیاست‌گذاری‌های نادرست است. عدم‌تطابق میان برنامه‌های توسعه‌ای و نیازهای واقعی کشاورزان، قیمت‌گذاری دستوری، تخصیص نادرست منابع و  بی‌توجهی به فناوری‌های نوین، همگی عواملی هستند که به کاهش کیفیت و کمیت تولیدات کشاورزی منجر شده‌اند. در شرایطی که مذاکرات بین‌المللی می‌توانند به‌عنوان یک محرک برای بهبود وضعیت صادرات عمل کنند، اما اگر این روندها با یک مدیریت کارآمد و سیاست‌گذاری‌های صحیح همراه نباشند، تاثیر چندانی بر بهبود وضعیت بخش کشاورزی نخواهند داشت.

 

باکس

تحریم‌ها سیاست‌هایی است که ابرقدرت‌ها در مقابل توسعه ایران رقم زده‌اند

محسن نقاشی، دبیر فدراسیون تشکل‌های صنایع غذایی نیز در گفت‌وگو با روزنامه صمت، درباره تاثیر مذاکرات بر حوزه کشاورزی و صنایع غذایی کشور گفت: تحریم‌ها یک مسئله بزرگی بود تا به این طریق بتوانند با قرار دادن ایران در تنگنا، از رشد ایران جلوگیری کنند.

به‌گفته وی؛ صنایع غذایی و کشاورزی کشور پیشرفت و تولید خوبی داشته است، در حالی که اگر صنایع غذایی پیشرفت و توسعه خوبی نداشت، این پیشرفت برای حوزه کشاورزی نیز حاصل نمی‌شد.

دبیر فدراسیون تشکل‌های صنایع غذایی ادامه داد: اگر امروز به تولیدات کشاورزی خود افتخار می‌کنیم و اکنون در برخی محصولات به خودکفایی رسیده‌ایم، این مسئله مرهون صنایع غذایی است.

نقاشی با بیان اینکه معتقدم، تحریم‌ها سیاست‌هایی است که ابرقدرت‌ها در مقابل توسعه ایران رقم زده‌اند، گفت: این در حالی است که اگر این تحریم‌ها از بین بروند، قطعا صنایع غذایی امروز ایران پیشرفت حداقل ۱۰۰ درصدی خواهد داشت، زیرا هم‌‎اکنون نیز صنایع غذایی در ایران تولیدات و حضور بسیار خوبی در عرصه‌های نمایشگاهی دارند، اما به‌دلیل تحریم‌ها نمی‌توانند ارتباطات لازم را با کشورهای دیگر برقرار کنند و پول محصولی را که به‌فروش رسانده‌اند، به‌راحتی وارد کشور کنند، بنابراین اگر تحریم‌های خارجی از بین برود، تحریم‌های داخلی نیز از بین خواهد رفت، زیرا افرادی که منافع آنها در وجود تحریم است، دیگر بهانه‌ای برای محدودیت‌ها نخواهند داشت.

دبیر فدراسیون تشکل‌های صنایع غذایی افزود: اگر تحریم‌‎ها زودتر برداشته شود، صنایع غذایی می‌تواند مثل تیری که با سرعت از کمان خارج می‌شود، سریعا رشد و پیشرفت کند. زیرا بدترین مسئله‌ای که تحریم‌ها به‌وجود آورده، بی‌ثباتی نرخ ارز است. واحدهای تولیدی اگر با ثبات در نرخ ارز مواجه باشند، به‌راحتی و با خیال راحت می‌توانند مواد اولیه موردنیاز خود را تهیه کنند و اگر هراسی از نوسانات نرخ ارز نداشته باشند، به‌راحتی می‌توانند مواد موردنیاز خود را برای تولید خریداری کنند.

وی ادامه داد: ترس و وحشت از اینکه قرارداد ببندند و مجبور باشند که مواد اولیه موردنیاز خود را به‌دلیل افزایش نرخ ارز با نرخ بالاتر تهیه کنند، از بین خواهد رفت؛ زیرا همواره می‌ترسند که مواد اولیه را با نرخ بالاتر بخرند، اما نتوانند با نرخ مناسب به‌فروش برسانند. به‌ویژه اینکه کشورهایی مانند امارات که ایران را رقیبی برای خود می‌بینند یا ترکیه که اکنون به ۱۶۰ کشور صادرات مواد غذایی دارد و توانسته است جایگاه ایران را بگیرد، در بازار رقابتی با ایران قرار می‌گیرند. بنابراین با رفع این چالش‌ها صنایع غذایی ایران می‌تواند به بازاری بهتر دست یابد و به بازار اولیه خود بازگردد.

به‌اذعان وی؛ در حال‌ حاضر تمام امید صنایع غذایی و فعالان این بخش به مذاکرات بوده تا با رفع این تحریم‌ها بتوانند به‌راحتی در بازار اقدام به تهیه مواد اولیه موردنیاز تولید و صادرات کنند.

دبیر فدراسیون تشکل‌های صنایع غذایی اضافه کرد: با همین وضعیتی که در حال‌ حاضر با آن مواجهیم نیز، جایگاه خوبی در جهان داریم، اما متاسفانه به‌دلیل تحریم‌ها و مشکلات و چالش‌هایی که گفته شد، اغلب کشورهای خارجی از تهیه کالای موردنیاز خود از ایران به‌خاطر مشکلاتی که در بدعهدی‌ها در قراردادها و تحریم‌های بانکی وجود دارد، واهمه دارند.

وی همچنین در ادامه به تحریم‌های بانکی و مشکلات مربوط به بازگشت ارز و از طرف دیگر، مسئله رفع تعهد ارزی اشاره کرد که خود به‌عنوان سنگی بزرگ بر سر راه تولیدکنندگان و صادرکنندگان قرار دارد و گفت: صادرکنندگان باید به صراف ۱۰ تا ۲۰ درصد بهره بپردازند تا بتوانند ارز حاصل از صادرات خود را به ایران بیاورند، در مقابل نیز باید صادرکننده ارز حاصل از صادرات خود را به بانک مرکزی ارائه داده و به‌معنای دیگر رفع تعهد ارزی خود را انجام دهد.

نقاشی بااشاره به مشکلات واردات تکنولوژی که به‌دنبال تحریم‌ها ایجاد شده است نیز، گفت: هم‌اکنون حتی درباره واردات تکنولوژی نیز با تحریم‌های شدیدی روبه‌رو هستیم و بسیاری از شرکت‌ها که اقدام به خرید ماشین‌آلات موردنیاز خود کرده‌اند نیز، توان واردات آن را به کشور ندارند.

وی با بیان اینکه متاسفانه موضوع آموزشی در حوزه صنایع ‌غذایی و کشاورزی هیچ‌وقت در کشور جدی گرفته نمی‌شود، افزود: معتقدم زمانی که تحریم‌ها برداشته شود، دیدگاه‌ها نیز تغییر پیدا خواهد کرد و با دنیا آشتی می‌کنیم. به این ترتیب می‌توانیم کارشناسان خود را برای تبادلات علمی و آموزشی به‌راحتی به کشورهای دیگر بفرستیم.

دبیر فدراسیون تشکل‌های صنایع غذایی ادامه داد: البته بخش خصوصی راه خود را بلد است، اما متاسفانه موانعی که بخش دولتی بر سر راه او ایجاد می‌کند، موجب می‌شود که نتواند از امکانات استفاده کند. برای مثال بسیاری از ماشین‌آلات کشاورزی یا صنایع غذایی در دنیا تغییر یافته است و زمانی که شرکت‌ها کارشناسان خود را به دیگر کشورها بفرستند، به‌راحتی می‌توانند آموزش‌های لازم را در این زمینه ببینند. در تمام دنیا درباره صنایع غذایی حرفی برای گفتن داریم و چه‌بسا فروشگاه‌های بزرگ ایرانی چیزی از هایپرمارکت‌های دیگر دنیا کم ندارند و حتی بسیاری از آنها اجناس ایرانی را می‌فروشند، بنابراین در صورت رفع تحریم‌ها آنها به تهیه کالای موردنیاز خود از ایران روی خواهند آورد.

باکس

رفع تحریم‌ها، فرصتی برای بازگشت سرمایه‌گذاران

محمد بلاغی اینالو، رئیس انجمن گلخانه‌داران و صادرکنندگان محصولات سبزی و صیفی گلخانه‌ای کشور، در گفت‌وگو با روزنامه صمت درباره تاثیر تعامل با امریکا بر حوزه کشاورزی و صادرات گفت: تحریم در بحث غذایی تاثیرگذار نیست و تبادل غذا در قوانین بین‌الملل نمی‌تواند شامل تحریم‌ها باشد، اما رفع تحریم‌ها و گسترش تعامل سیاسی با امریکا از چند منظر می‌تواند کمک‌کننده باشد؛ اول به‌دلیل اینکه پروتکل‌های بازگشت ارز که در گذشته دچار مشکل بود، با این اتفاق رفع شده و در نتیجه صادرات افزایش می‌یابد.

وی ادامه داد: دوم اینکه نهاده‌های باکیفیت وارد کشور می‌شود و به افزایش بهره‌وری تولید محصولات گلخانه‌ای کمک می‌کند. همچنین برخی شرکت‌های تولیدکننده سموم گلخانه‌ای که سموم باکیفیت و باتوجه به سلامت مردم تولید می‌کردند و با شدت مشکلات و چالش‌ها از کشور رفتند که می‌توانند بازگردند.

رئیس انجمن گلخانه‌داران و صادرکنندگان محصولات سبزی و صیفی گلخانه‌ای کشور همچنین بااشاره به تبادل علم و دانش به‌عنوان عامل بعدی افزود: باتوجه به اینکه انتقال لاین تولید بذر در کشور به‌دلیل مباحثی مانند کپی‌رایت و... دارای مشکل بوده و امکان‌پذیر نیست و باتوجه به اینکه حدود ۹۵درصد بذرهایی که برای تولید محصولات گلخانه‌ای نیاز داریم، از طریق واردات تامین می‌شود، نوسانات نرخ ارز بسیار به نرخ تمام‌شده آسیب می‌زند. در برخی موارد تولیدکننده که نمی‌تواند بذر موردنیاز خود را با نرخ مناسبی تهیه کند، آن را از مبادی غیررسمی تهیه می‌کند. این بذرها گاه دچار آلودگی بوده و گلخانه‌ها دچار آسیب و مشکل می‌شوند؛ بنابراین زمانی که شرایط مناسب برای واردات مواد موردنیاز فراهم شود و این مشکلات از جمله نوسانات ارزی از بین رود، در بحث تولید و صادرات قطعا پیشرفت و توسعه بهتری حاصل خواهد شد.

سخن پایانی

همچنان که در گذشته نیز بارها گفته شده است، ریسک بالای سرمایه‌گذاری به‌دلیل وابستگی به شرایط آب و هوایی و اقلیمی، سیاست‌های دولت مبنی بر سرکوب نرخ محصولات کشاورزی و عدم‌تضمین سوددهی، وجود مجموعه‌ای از موانع اداری و قانونی از جمله فرآیندهای پیچیده اخذ مجوزها و تعامل نامناسب میان نهادهای مختلف، نبود زیرساخت‌های کافی و فناوری‌های نوین، دسترسی محدود به منابع مالی و اعتباری، تورم مزمن، شرایط تحریم و دشواری انتقال منابع مالی بین‌المللی و تشدید تحریم‌ها در سال‌های ۱۳۹۲-۱۳۹۱ و پس از آن از ۱۳۹۷ به بعد، از جمله مهم‌ترین دلایل کاهش سرمایه‌گذاری در بخش کشاورزی در ایران است که امید است با گسترش تعامل با دیگر کشورهای دنیا از جمله امریکا قدمی جدی به‌منظور رفع این مشکلات در کشور برداشت، تا به این ترتیب سرمایه‌گذاران و فعالان بخش خصوصی از ورود به این حوزه واهمه نداشته باشند.