درسال ۱۴۰۲ سهم خانوارهای روستایی که به آب آشامیدنی سالم دسترسی داشته‌اند نسبت به میانگین از سال ۹۵ ، حدود ۳۰ واحد درصد کاهش داشته و به عدد ۴۳.۴ درصد رسیده است. در واقع میانگین این سهم از سال ۹۵ تا ۱۴۰۱ ، برابر با ۷۴ درصد بوده است.

علت اصلی احتمال زیاد در یک نکته مهم نهفته است و آن کمبود منابع آبی و تخصیص نادرست آب در کشور است که بحران ناترازی آب را در برداشته است. این‌ها درحالی است که حتی در پایتخت کشور یعنی شهر تهران نیز اخیرا زمزمه‌هایی از جیره‌بندی آب در تابستان ۱۴۰۴ به گوش می‌رسد.

در این گزارش روستاهایی مورد بررسی قرار گرفته که بیش از ۲۰ خانوار در آن سکونت داشته‌اند.

دسترسی روستاها به آب آشامیدنی و ارتباط آن با شاخص‌های توسعه

دسترسی به آب آشامیدنی سالم یکی از مهم‌ترین شاخص‌های توسعه انسانی و پایدار در هر کشور محسوب می‌شود. در مناطق روستایی، این موضوع نه‌تنها بر بهداشت و سلامت جامعه تأثیر مستقیم دارد، بلکه بر سایر ابعاد توسعه مانند آموزش، بهره‌وری نیروی کار و کاهش فقر نیز اثرگذار است.

عدم دسترسی کافی به آب سالم در روستاها باعث افزایش بیماری‌های مرتبط با آب، کاهش کیفیت زندگی و مهاجرت به شهرها می‌شود که خود چالش‌هایی مانند حاشیه‌نشینی و فشار بر زیرساخت‌های شهری را به همراه دارد. بنابراین، بهبود شبکه‌های تأمین آب در روستاها یکی از پیش‌نیازهای اصلی توسعه پایدار، ارتقای عدالت اجتماعی و بهبود شاخص‌های اقتصادی در مناطق محروم است.

بررسی آمار و ارقام دسترسی خانوارهای روستایی به آب سالم

براساس داده‌های مرکز آمار از سهم جمعیت روستایی بالای ۲۰ خانوار که به آب آشامیدنی سالم دسترسی دارند، در سال ۹۵ سهم خانوارهای روستایی برابر با ۷۲.۷ درصد بوده است. در واقع نزدیک به ۷۳ درصد جمعیت روستایی کشور به آب آشامیدنی سالم دسترسی داشتند. روند این متغیر تا سال ۹۸ صعودی بوده است. به بیان دقیق‌تر سهم روستا‌هایی که به آب آشامیدنی سالم دسترسی داشته‌اند در سال ۹۶ ، ۷۴.۱ درصد ، در سال ۹۷ برابر با ۷۵ درصد و در سال ۹۸ معادل ۷۶ درصد بوده است. با این‌وجود روند سهم خانوارهای بهره‌مند از آب آشامیدنی سالم در مناطق روستایی تا سال گذشته نزولی بوده است. به طوری که این متغیر در سال ۹۹ ، ۷۵.۳ درصد در سال ۱۴۰۰ ، ۷۴.۳ درصد در سال ۱۴۰۱ برابر با ۷۴.۷ درصد برآورد شده است.

نکته عجیب و قابل توجه در سال گذشته این است که سهم جمعیت خانوارهای روستایی که به آب آشامیدنی سالم دسترسی داشته‌اند کاهش شدیدی داشته است و معادل ۴۳.۴ درصد ثبت شده است. این امر نشان دهنده بحرانی بزرگ در وضعیت آب‌رسانی و منابع آبی کشور است. در واقع احتمالا در نتیجه سومدیریت و تخصیص نادرست منابع آبی، میزان بهره‌مندی خانوارهای روستایی به آب آشامیدنی سالم افت شدیدی را تجربه کرده است.