نقش ایدرو در توسعه اقتصاد و اشتغال
سازمان گسترش و نوسازی صنایع ایران، ایدرو، به‌عنوان قدیمی‌ترین سازمان توسعه‌ای کشور، نقش بسیار مهمی در شکل‌گیری صنایع سنگین و مادر، صنایع حمل‌ونقل، توسعه فناوری‌های پیشرفته، بازسازی و نوسازی صنایع موجود نظیر صنایع نساجی، کمک‌های فنی‌مهندسی به صنایع و ارائه آموزش‌های مدیریتی به صاحبان صنایع برعهده داشته است.
ایدرو در سال ۱۳۴۶ با هدف تسریع در توسعه صنعتی کشور تاسیس شد. از آن سال ها تاکنون این سازمان به عنوان بازوی توانمند دولت و اصلی ترین نیروی محرک توسعه صنعتی کشور، فعالیت های ارزشمندی را در توسعه صنعت این کشور انجام داده است. بر همین اساس، این سازمان اقدام به تعریف پروژه تدوین استراتژی سازمان گسترش و نوسازی صنایع ایران کرده است.نتایج به دست آمده در قالب استراتژی ها و اهداف تدوین شده برای این سازمان نشان دهنده این است که سازمان گسترش و نوسازی صنایع ایران در راستای توسعه صنایع باید با استفاده از رویکرد گزینشی روی توسعه صنایع منتخب متمرکز شود. صمت در این گزارش نگاهی به بخشی از دستاوردهای چند سال اخیر این سازمان توسعه اید دارد.
حمایت در برنامه هفتم توسعه
سازمان گسترش و نوسازی صنایع ایران (ایدرو) به عنوان مهم ترین سازمان توسعه ای بخش صنعت کشور در راستای اجرای ماموریت گسترش و نوسازی صنعتی و بیانیه چشم انداز خویش کارکردهای ذیل را ارائه می دهد.با وجود دستاوردهای به دست آمده، این سازمان در انجام وظایف خود در دو برنامه پنجم و ششم توسعه با مشکلات جدی روبه رو بوده که اگر این مشکلات وجود نداشت بدون شک سطح فعالیت و تاثیرگذاری آن به شدت افزایش می یافت. بر همین اساس است که کارشناسان به آسیب شناسی شرایط گذشته تاکید داشته و معتقدند باید در برنامه هفتم توسعه مسیر رشد بهتری برای این سازمان های توسعه ای مهیا شود.
سازمان گسترش و نوسازی صنایع ایران (ایدرو) با هدف پاسخ به اقتضائات توسعه صنعتی کشور، پروژه ای را با عنوان «تدوین و توسعه استراتژی کلان سازمان گسترش و نوسازی صنایع ایران» با همکاری سازمان مدیریت صنعتی و پژوهشکده سیاستگذاری علم، فناوری و صنعت دانشگاه صنعتی شریف، تعریف کرد که این پروژه به ۴ سند اصلی تفکیک می شد. این اسناد به ترتیب عبارتند از تدوین چشم انداز، ماموریت، اهداف و راهبردهای کلان ایدرو، انتخاب صنایع هدف برای ایدرو، مطالعات مصداقی کسب درآمد و تعیین اهداف کمی بخش صنعت و صنایع هدف در افق ۱۴۰۴ .
این پروژه ها به ترتیب شامل خلاصه های مدیریتی، تبیین سند استراتژی کلان، اهمیت صنعت در توسعه اقتصادی و نقش سازمان ایدرو در آن، روش شناسی تدوین ماموریت و راهبردها؛ بررسی مدل های گوناگون انتخاب صنایع، تعاریف و روش های طبقه بندی صنعت، اجرای مدل و انتخاب صنایع هدف، ارائه اطلاعاتی در مورد صنایع منتخب؛ معرفی سازمان توسعه ای، توصیف وضع کنونی ایدرو، سازکار مالی کاربردپذیر در امور توسعه ای و نوسازی و در نهایت بخش جمع بندی و دستاوردها بودند. ایدرو در تمام سال های فعالیت نقش قابل توجهی در اشتغالزایی داشته، چنانچه براساس اخبار منتشر شده در سال ۱۴۰۰ اشتغالزایی ۱۱ هزار نفری با اجرای ۳۴ پروژه اصلی محقق شده است. پرونده اشتغالزایی این سازمان توسعه ای برای سال جاری نیز ادامه داشته که در گزارش عملکرد امسال این سازمان به آن می پردازیم. محسن صالحی نیا، رئیس وقت هیات عامل ایدرو در مجمع عمومی عادی سالانه ایدرو در سال ۱۴۰۰ در تشریح عملکرد این سازمان توسعه ای گفت: ایدرو ۳۴ پروژه اصلی را در دست اجرا دارد که از این تعداد ۲۶ پروژه سرمایه گذاری با مبلغ برآوردی ۳۶۶ هزار میلیارد ریال و اشتغالزایی حدود ۱۱ هزار نفر است.
معاون وقت وزیر صنعت، معدن و تجارت ضمن بیان این مطلب افزود: سازمان گسترش و نوسازی صنایع ایران همچنین متولی ۶ طرح وزارت صنعت، معدن و تجارت و مسئول پیشبرد آنها تعیین شده که طرح نوسازی ناوگان حمل ونقل درون و برون شهری، تامین و توسعه هزار دستگاه واگن باری، طراحی پلتفرم مشترک واگن مترو، ارتقای بهره وری از طریق بازسازی و نوسازی صنایع، حمایت از رسوخ فناوری های ایجادشده توسط شرکت های دانش بنیان و ایجاد مرکز پیاده سازی فناوری های انقلاب صنعتی چهارم در بخش صنعت را شامل می شود.
صالحی نیا، توسعه فاز ۱۴ میدان گازی پارس جنوبی با حجم سرمایه گذاری حدود ۵ میلیارد و ۳۰۰ میلیون دلار و اشتغالزایی حدود به ۶ هزار نفر را از مهم ترین پروژه های ایدرو در حوزه پیمانکاری عمومی برشمرد.
معاون وقت وزیر صنعت، معدن و تجارت از طرح ایجاد و توسعه مجتمع های تولید صادرات گرا در سواحل جاسک تا گواتر به عنوان دیگر فعالیت ایدرو یاد کرد و گفت: بر این اساس تخصیص اعتبار هزار و ۱۸۵ میلیارد ریالی، منجر به بهره برداری از ۱۲ طرح با حجم مجموع سرمایه گذاری ۲ هزار و ۲۹۹ میلیارد ریالی و اشتغالزایی حدود ۳۵۰ نفر در منطقه محروم جاسک تا گواتر شده است.
تدوین چشم انداز و راهبردهای کلان
طراحی و مدیریت نظام توسعه صنعتی نیازمند توجه به ملاحظاتی است که باید نهاد توسعه ای به آن توجه داشته باشد و در این راستا گام بردارد. دقت در طراحی سازمانی و انتخاب درست رویکردهای سازماندهی ارائه خدمات، نقش عمده ای در سطح عملکرد نظام دارد. آنچه به عنوان نظام توسعه صنعتی در یک کشور طراحی می شود زمانی عملکرد مطلوب و مؤثر را خواهد داشت که کاملا در انطباق با نیازهای صنعتی آن کشور طراحی شده باشد و از سازماندهی کارآمدی برای ارائه خدمات برخوردار باشد. کارکردهای توسعه ای و ملاحظات یادشده مبنایی برای تعیین راهبردهای سازمان توسعه ای خواهد بود.بسیاری بر این باورند که با توجه به نیازهای متفاوت هر صنعت، سازمان توسعه ای مگر در موارد خاص باید بر صنایع محدودی متمرکز باشند. همچنین سازمان توسعه ای باید در مواجهه با مسائل یک صنعت نقش محوری داشته باشد و بر این اساس اختیارات لازم را به دست آورد. در عین حال هر صنعت و کشوری اقتضائات ویژه ای دارد که منجر می شود پیشنهاد اقدامات به سازمان توسعه ای پیش از مواجهه با مسائل هر صنعت امکان پذیر نباشد.
سخن پایانی
به این ترتیب می توان گفت نظام توسعه ای متشکل از مجموعه ای از مراکز و بنگاه های عمومی و خصوصی است که در یک شبکه با یکدیگر مشارکت کرده و به رفع نیازهای صنعت می پردازند. این در حالی است که نقص یا عملکرد نادرست نهادهای موجود در صنعت منجر به عدم کارکرد درست صنعت و توسعه آن می شود. به همین جهت سازمان توسعه ای در این گونه موارد به نهادسازی می پردازد. بنابراین می توان گفت؛ بخش خصوصی عملکرد اصلی را در یک صنعت دارد. به همین جهت، توسعه صنعتی بدون توجه و مشارکت دادن به این بخش از پیش شکست خورده خواهد بود. در این شرایط یکی از ماموریت هایی که می تواند بر عهده سازمان های توسعه ای قرار گیرد کمک به توسعه متوازن و ایجاد صنایع در مناطق کمتر توسعه یافته کشورهاست که با توجه به ویژگی های هر کشور دنبال می شود. تجارب کشورهای جهان و ادبیات توسعه صنعتی نیز نشان می دهد سازمان های توسعه از طریق سرمایه گذاری در طرح های صنعتی و بنگاهداری صرف نمی توانند به توسعه صنعتی کشور کمک کنند.
