این در حالی است که کشور پهناوری مانند ایران مستعد آن است که سرمایه‌گذاری‌های زیادی در آن انجام شود تا علاوه بر اکتشافات سطحی از اکتشافات عمقی که تاکنون نسبت به آن غفلت شده است، بهره‌مند شود. اخیرا وزیر صنعت، معدن و تجارت هم در اظهاراتی با اشاره به آمار پایین اکتشافات معدنی در کشور گفت: ۷ درصد کل ذخایر معدنی جهان در ایران قرار دارد و معادن از اهمیت ویژه‌ای برخوردار هستند و ثروت عظیمی در کشور داریم، اما اکتشافات معدنی صورت گرفته در کشور تنها ۵ درصد است. وی با ابزار نگرانی از کاهش گرایش دانشجویان به رشته‌های زمین‌شناسی خواست جذابیت‌هایی ایجاد شود تا جوانان جذب این حوزه شوند. وزیر صمت بابیان اینکه نیازمند اراده جدی در شناخت زمین هستیم گفت: باید از ظرفیت نهادهای خصوصی برای شناسایی ظرفیت زمین‌شناسی استفاده شود و وزارت صنعت، معدن و تجارت از سازمان زمین‌شناسی حمایت خواهد کرد.در گزارش امروز صمت نگاهی داشته‌ایم به آخرین اخباری که از حوزه اکتشاف منتشر شده است.

اکتشافات پنهان مواد معدنی

رئیس سازمان زمین‌شناسی و اکتشافات معدنی از اجرای طرح تحول دریایی خبر داد و گفت: ایران دارای ۵هزار و ۹۰۰ کیلومتر ساحل است که از تنگه هرمز تا پاکستان تنها چابهار واقع‌شده و هیچ شهری دیگری نیست این در حالی است که کشورهای دیگر تمرکز بر روی شهرهای ساحلی دارند. وی ادامه داد: طبق مطالعات زمین‌شناسی امکان توسعه شهرهای ساحلی وجود دارد که باید در این زمینه برنامه‌ریزی و مطالعات صورت گیرد. به گزارش معدن ۲۴علیرضا شهیدی گفت: پیش‌ازاین ۴۰ عنصر معدنی آنالیز شده بود که اکنون با استفاده از فناوری‌ها در طرح تحول تعداد آنالیزها به ۵۷ ماده معدنی رسیده است.وی ادامه داد: بر اساس فراوانی تعداد مواد معدنی، زمین شناسان ایران را به‌عنوان «بهشت زمین‌شناسی» معرفی می‌کنند و ما به‌عنوان رنگین‌کمان مواد معدنی می‌شناسیم.

شهیدی با اشاره به سابقه سازمان زمین‌شناسی گفت: این سازمان از سال ۱۳۳۸ تاسیس شده است، شعار سازمان تولید ثروت از طریق اکتشافات مواد معدنی و صیانت از ثروت تولیدشده با شناخت مخاطرات طبیعی است.وی عنوان کرد: در دوره فعالیت این سازمان به لحاظ زمین‌شناسی ۲ بار کل کشور را در مقیاس‌های یک ۲۵۰ هزارم و یک ۱۰۰ هزارم رصد کردیم و کلیه داده‌ها به نقشه‌های زمین‌شناسی تبدیل‌، همچنین نقشه‌های ژئوشیمیایی تهیه‌شده است. رئیس سازمان زمین‌شناسی و اکتشافات معدنی بابیان اینکه باید به سمت اکتشاف‌های پنهان برویم، گفت: ذخایر معدنی موجود کشور در آینده پاسخگوی نیاز صنایع نخواهد بود؛ در همین راستا مطالعات ژئوفیزیک هوایی را انجام داده‌ایم.وی عنوان کرد: با توسعه زیرساخت‌های آزمایشگاهی توانستیم آنالیزهای مواد معدنی موجود را در سازمان انجام دهیم. شهیدی با اشاره به اطلاعات در پایگاه داده‌های علوم زمین گفت: در سامانه مربوطه اطلاعات مرتبط با زمین‌شناسی بارگذاری خواهد شد تاکنون ۱۵۰۰ لایه اطلاعات در آن بارگذاری شده است.

وی افزود: این سازمان نیازمند حمایت‌های وزارت صمت است ضمن اینکه در سال‌های گذشته بودجه‌های سازمان ترمیم‌شده است اما برای اکتشافات و استفاده از فناوری‌ها نیاز به حمایت داریم.

رئیس سازمان زمین‌شناسی و اکتشافات معدنی از اجرای طرح تحول زمین‌شناسی خبر داد و گفت: تفاهمنامه سه‌جانبه میان این سازمان و معاونت معدنی وزارت صمت و سازمان ایمیدرو به امضا رسیده و بر این اساس شناسایی معدنی در سازمان زمین‌شناسی اجرایی می‌شود و در مرحله بعدی معاونت معدنی وزارت صمت از طریق سازمان ایمیدرو آن را در فرآیند واگذاری به بخش خصوصی از طریق برگزاری مناقصه صورت می‌گیرد. وی افزود: طرح تحول استان خراسان جنوبی یکی از طرح‌های مهمی بود که از سال ۱۴۰۰ آغاز شد و امروز نتایج این تحقیقات ارائه شده است.

ارزش ۱۰ میلیارد دلاری ذخایر برجا

مدیرکل دفتر امور اکتشاف وزارت صنعت، معدن و تجارت، ارزش ذخایر برجا و قطعی شده طی سال ۱۴۰۱ را قریب به ۱۰ میلیارد دلار برای ۶ ماده معدنی اعلام کرد. به گزارش دنیای معدن، ابراهیم علی مولابیگی با اشاره به اینکه مواد معدنی کشف‌شده در مناطق مختلف سنگ‌آهن، سرب و روی، طلا، مس، آنتیموان و زغال‌سنگ را شامل می‌شود، گفت: در سال ۱۴۰۱ بیش از یک میلیارد و ۵۸۰ میلیون تن ذخیره قطعی در کشور کشف و توسط کمیسیون گواهی کشف تایید شده که این میزان به‌غیراز میزان ذخایر معدنی کشف‌شده‌ای است که با بررسی و تایید ادارات کل استان‌ها صادرشده است.وی ضمن اشاره به اینکه در سال گذشته ۷۰ گزارش پایان عملیات اکتشاف توسط کمیسیون گواهی کشف بررسی‌شده است، گفت: این میزان ذخایر مکشوفه حدود ۱۰۰ میلیون تن کانسنگ آهن، حدود ۷۹ میلیون تن کانسنگ طلا و حدود یک میلیارد و ۳۲۸ میلیون تن کانسنگ مس را تشکیل می‌دهد. وی افزود: همچنین ارزش ذخایر طلای محتوی در سال گذشته، به بیش از ۳۵۵ میلیون دلار، مس محتوی به بیش از ۸یلیارد دلار و آنتیموان محتوی به بیش از ۷۲ هزار دلار رسید.مولابیگی ارزش کانسنگ آهن کشف‌شده در سال گذشته را بیش از ۵۹۸ میلیون دلار اعلام کرده و خاطرنشان کرد: در سال ۱۴۰۱ ارزش کانسنگ زغال‌سنگ به بیش از ۶میلیون دلار و ارزش کانسنگ سرب و روی به بیش از ۲۱۰ میلیون دلار رسید. این میزان ذخیره مکشوفه متعلق به استان‌های سیستان و بلوچستان، کرمان، کردستان، خراسان‌رضوی، خراسان‌جنوبی، یزد، اصفهان، مرکزی، آذربایجان‌شرقی و سمنان بوده است.

برنامه‌های اکتشافی ایمیدرو

در همین حال ایمیدرو در راستای توسعه اکتشاف پهنه‌های معدنی؛ تبدیل معدن به‌عنوان یکی از محورهای مهم اقتصاد کشور و کشف فلزات استراتژیک و تامین خوراک موردنیاز صنایع کشور را هدف‌گذاری کرده است. به گزارش روابط عمومی این سازمان، استراتژی‌ها و بودجه ایمیدرو در راستای توسعه فعالیت‌های اکتشافی شامل کشف منابع معدنی متنوع جدید، فراهم ساختن بستر مناسب برای جذب سرمایه‌گذاری داخلی و خارجی، سرمایه‌گذاری اکتشافی در مناطق محروم و دارای ظرفیت معدنی، اشتغالزایی، ایجاد اقتصاد چند محصولی و گام برداشتن در مسیر توسعه پایدار است. عملکرد سرمایه‌گذاری در اکتشاف طی سال گذشته(۱۴۰۱)؛ ۱۲۲۵۰ میلیارد ریال بوده است.

برآورد بودجه موردنیاز امسال در بخش اکتشاف به ۲۰هزار میلیارد ریال می‌رسد. واگذاری۸۱ پهنه اکتشافی از سال ۹۲ تا سال ۱۴۰۰ به مساحت کل بیش از ۴۸۹هزار کیلومترمربع به ایمیدرو و شرکت‌ تهیه و تولید مواد معدنی ایران انجام‌شده این در حالی است که درحال‌حاضر کل مساحت پهنه‌های جاری، زیرپهنه‌ها و محدوده‌های به نام ایمیدرو و شرکت تهیه و تولید مواد معدنی ایران حدود ۷۲هزار کیلومترمربع است و مابقی آزادسازی شده‌اند.در سال ۱۴۰۱ مطالعات اکتشافی مراحل شناسایی و پی‌جویی در ۱۱ پهنه اکتشافی واگذارشده به ایمیدرو به مساحت ۴۱هزار کیلومترمربع در حال انجام است.نتایج مطالعات منجر به اخذ ۱۶۶ پروانه اکتشافی و ثبت ۵۱۱ محدوده امیدبخش شده است. ارزش ذخایر برجا حاصل از اکتشافات طی سال ۹۲ تا پایان سال ۱۴۰۱ به ۲۸.۷ میلیارد دلار می‌رسد. از دیگر اقدامات توسعه‌ای در این بخش می‌توان به کمک به تجهیز و بروزرسانی ناوگان حفاری، تدوین فهرست‌بها خدمات حفاری (پیمانکاران)، ساخت و احداث انبارهای مغزه در معادن مختلف و تهیه طرح جامع اکتشاف سرب و روی کشور اشاره کرد.

در همین حال جلب مشارکت بخش خصوصی در فعالیت‌های اکتشافی از دیگر برنامه‌های ایمیدرو است که ازجمله آنها می‌توان به مشارکت در اکتشاف ۹ بلوک پهنه آباده، جازموریان و بهرام گور، مشارکت در اکتشاف پهنه‌های قروه و بیجار استان کردستان، برگزاری دوره آموزشی روش‌های نوین تجزیه، تحلیل و پردازش داده‌های ژئوشیمی کاربردی و برگزاری دوره آموزشی ArcGIS اشاره کرد. همچنین در راستای اجرای برنامه‌های اکتشافی؛ سامانه اطلاعات یکپارچه مکان‌مبنای ایمیدرو راه‌اندازی شد که کارکرد آن «جمع‌آوری و یا تولید کلیه داده‌های اکتشافی ایمیدرو طبق استاندارد نهایی» و «یکپارچه‌سازی، تحلیل و به اشتراک‌گذاری اطلاعات استاندارد در سامانه اطلاعات یکپارچه مکان‌مبنای ایمیدرو» است.

سخن پایانی

صنعت معدنکاری از اکتشاف آغاز می‌شود اما نهادها و سازمان‌های گوناگون بخش زیادی از پهنه‌های امیدبخش معدنی را در اختیار دارند و بلوکه کرده‌اند و متاسفانه همکاری لازم را برای بخش معدن ندارند. بنابراین مهم‌ترین خواسته فعالان این حوزه در مرحله اول آزادسازی تمام محدوده‌هایی است که در اختیار وزارت صمت قرار دارد و در مرحله بعد تعامل با نهادها و سازمان‌هایی مانند انرژی اتمی، محیط‌زیست، جنگل‌ها و مراتع، نهادهای نظامی و... است تا بتوان ارزش ذخایر معدنی کشور را افزایش داد.