صیانت از محیط‌زیست آسان نیست
ابوالفتح نیکنامکارشناس امنیت غذایی و نماینده پیشین مجلس
طبیعت مادر بشریت است و هر گونه آسیب رسانی به آن، زندگی انسان را به طور مستقیم تحت الشعاع قرار می دهد. ایجاد تغییر در روند طبیعت به طوری که چرخه های زیست محیطی را دچار دگرگونی کند، ناگزیر بر زندگی افراد نیز اثر منفی خواهد داشت. از این رو ضروری به نظر می رسد تا در زمان تصمیم گیری برای هرگونه توسعه صنعتی، اقتصادی و یا حتی کشاورزی، به مسئله حفظ چرخه طبیعی محیط زیست توجه کافی شود. در این بین حفاظت از محیط زیست، وظیفه ای نه تنها اجتماعی و فرهنگی، بلکه ملی و جهانی است. تمامی نهادها از افراد گرفته تا شرکت ها و سازمان های خصوصی و دولتی، وظیفه دارند تا سیاست گذاری های خود را بر مبنای صیانت از محیط زیست و در ادامه توسعه صنعتی تدوین کنند. لازم به تاکید است دانش و فناوری مناسبی در سطح جهانی در راستای حفاظت از منابع طبیعی وجود دارد و هر فرد می تواند متناسب با بضاعت خود، با بکارگیری این روش ها از زمین محافظت کند. اما مشکل و ایراد از جایی شروع می شود که افراد تنها منافع خود را در صدر اولویت فعالیت ها قرار می دهند. با توسعه تکنولوژی و انقلاب صنعتی، توسعه صنعتی به یکی از عوامل مهم از بین رفتن سطوح قابل کشت و زراعت بدل شد. بنابراین می توان گفت با از بین رفتن منابع طبیعی، انسان گامی موثر جهت بیابان زایی حرکت کرده است. در اولویت قرار گرفتن منافع مالی، سودهای صنعتی، خودخواهی و نبود آینده نگری سبب شده تا در چند دهه اخیر در تمامی کشورها شاهد از دست رفتن منابع طبیعی و تخریب بخشی از محیط زیست باشیم. اما متاسفانه این اتفاق در ایران به میزان مهمی رخ داده و نهادهای دولتی توجه مهمی به این مسئله نداشته اند. برخی افراد همواره به دنبال آسان کردن کار خود هستند؛ حتی اگر این آسان سازی، به نرخ ایجاد مشکل برای دیگران تمام شود. چنین تفکری سبب می شود تا زمان بروز چالش نیز انسان ها درصدد کمک به یکدیگر برنیایند. اگر چنین تفکری در سطوح گسترده رایج شود، زندگی کردن برای تمامی افراد بسیار دشوار خواهد شد. به دلیل وجود افرادی که آینده نگری نداشته و تنها سود مالی امروزی خود را در اولویت قرار داده اند، شاهد هستیم تا بخش مهمی از زمین های شالیکاری، زراعی و کشاورزی تغییر کاربری داده شده و سوله های صنعتی، کارخانه و یا حتی واحدهای مسکونی در این زمین ها ساخته شود. تمام مقامات اجرایی، مدیران دولتی و حتی جامعه مدرسان کشور وظیفه دارند تا به ابعاد تاثیر توسعه صنعتی بر محیط زیست و تخریب های ناشی از آن توجه داشته و بر اصلاح فرهنگ و حتی ساختارهای قانونی متناسب با آن بکوشند. صیانت از محیط زیست آسان نیست و باید تمام بسترهای مناسب اجتماعی، فرهنگی و قانونی در این باره مهیا شوند. ضرورت تامین مسکن و فضای صنعتی برای تولید و اقتصاد، از اهمیت زیادی برخوردار است. اما متاسفانه به زوایا و پیامدهای توسعه غیراصولی تولید صنعتی توجهی نشده و به نحوی زیاده طلبی افراد، زیان های گسترده ای را به ایران وارد کرده است. برخی افراد نامناسب بودن شرایط اقتصادی را عامل تغییر کاربری اراضی کشاورزی و و زمین های شالی عنوان می کنند. اما فارغ از این مسئله که دولت باید چاره ای برای آن بیاندیشد، وجود تفکرات غلط از مصرف گرایی نیز عامل مهمی در مسئله مذکور است. نبود فرهنگ ایجاد مسکن در ابعاد و اندازه لازم، یکی از تفکرات غلط رایج است. از این رو شاهد افزایش تقاضا برای املاک با متراژ بالا و یا حتی واحدهای مسکونی در مناطق غیرقابل سکونت در دل طبیعت هستیم. این تفکر غلط در دهه های اخیر مشکلات متعددی را برای محیط زیست کشور به وجود آورده است. با توجه به موارد یاد شده تغییر الگوی مصرف مهم ترین راهکار بیابان زدایی در ایران به شمار می رود. خشک شدن زمین های شالی، تغییر کاربری اراضی کشاورزی و تبدیل آنها به شهرک های صنعتی یا منطقه مسکونی، از دلایل مهم بیابان زایی است. باید توجه داشت لزوما توسعه صنعتی با حفاظت از محیط زیست در تقابل نبوده و می توان با تدوین دستورالعمل های مناسب، به هر دوی این اهداف دست پیدا کرد. به عنوان مثال کشور چین که از بزرگترین کشورهای تولیدکننده در جهان محسوب می شود، اگر برای فعالیت خود نیاز به سوله ای ۵ هزار متری داشته باشند، این متراژ فضا را در ۳ الی ۴ طبقه تقسیم بندی می کنند. در این صورت زمین مصرفی برای ساخت سوله به یک چهارم کاهش می یابد. این درحالی است که در ایران چنین روندی وجود نداشته و افراد به دلیل کاهش صرف هزینه در ساخت وساز، سوله های تک طبقه ای می سازند. در این صورت زمین بکارگرفته به مراتب بیشتر از حد مورد نیاز است. همین موضوع پله پله توسعه یافته و افراد زمین های زراعی را تبدیل به شهرک ها صنعتی می کنند. در چنین شرایطی بدیهی است محیط زیست ایران به خطر افتاده و نه تنها توسعه کشاورزی صورت نمی گیرد، بلکه شاهد تبدیل شدن زمین های سرسبز به بیابان خشک صنعتی هستیم.
