ایران سالانه ۲۲۰ هزار تن شمش روی تولید کرده و رتبه پانزدهم جهانی را به خود اختصاص داده است با این حال فعالان این بخش از اجبار به عرضه محصول خود در بورس با نرخ از پیش تعیین شده معترض هستند و معتقدند این مسئله، اجحاف در حق تولید است.روی بعد از آهن، آلومینیوم و مس، چهارمین فلز مورد استفاده در دنیا محسوب می‌شود و معادن روی چین در سال ۲۰۲۲ حدود چهار میلیون و ۲۰۰ هزار تن روی تولید کردند و به این ترتیب می‌توان گفت چین، بزرگ‌ترین تولیدکننده فلز پایه روی در جهان است. این فلز مصارف نهایی مختلفی دارد اما رایج‌ترین کاربرد آن در بخش گالوانیزه است؛ جایی که روی به عنوان یک پوشش محافظ روی آهن یا فولاد آبکاری می‌شود.در گزارش امروز صمت مروری داریم بر جدیدترین اظهارات فعالان این حوزه و پیش‌بینی آینده بازار سرب و روی.

در حالی که تا سال ۲۰۲۲ میلادی ۱۵ کشور بزرگ تولیدکننده روی در جهان، مجموعا حدود ۹۰ درصد از کل تولیدی روی جهان را به خود اختصاص داده‌اند، ایران در جایگاه پانزدهمین تولیدکننده در این فهرست قرار گرفته است.

به گفته کارشناسان، پیش‌بینی می‌شود در دهه آینده تقاضا برای روی در کاربردهای انرژی‌های تجدیدپذیر افزایش یابد. به عنوان مثال، روی برای محافظت در برابر خوردگی در اجزای ساختاری پنل‌های خورشیدی و توربین‌های بادی استفاده شده و علاوه‌براین، برای تولید انواع خاصی از باتری مورد نیاز است. از سوی دیگر بر اساس گزارش «USGS»، تولید روی در سال ۲۰۲۲ با افزایش ارزش یک میلیارد و ۶۰۰ میلیون دلاری نسبت به سال ۲۰۲۰ همراه شد که این رشد عمدتا ناشی از افزایش تقاضا برای فولاد گالوانیزه در اقتصادهای در حال توسعه و سرمایه‌گذاری قابل‌توجه در توسعه‌های زیرساختی است؛ ضمن اینکه طبق گزارش بانک جهانی، نرخ روی از دو هزار و ۲۶۶ دلار در هر تن در سال ۲۰۲۰، به سه هزار و ۱۳۷ دلار در هر تن در سال ۲۰۲۳ افزایش یافته است.

کاهش صادرات

رئیس اتاق بازرگانی ایران گفت: تصمیم‌گیری جزیره‌ای و سلیقه‌ای دولت بر اقتصاد کشور تاثیر منفی دارد؛ منفی شدن تراز تجاری کشور در شش ماه اول سال و کاهش ۳۵ درصدی صادرات سرب و روی درنتیجه این سیاست‌ها اتفاق می‌افتد.

به گزارش معدن ۲۴ حسین سلاح‌ورزی، گفت: موضوعاتی مانند قیمت‌گذاری دستوری، عوارض مواد خام و نیمه‌خام، مالیات بر صادرات، موضوع ضمانت‌نامه‌ها در حوزه صنعت و معدن سرب و روی جز موارد و مشکلاتی که است که در اتاق ایران بارها بررسی‌شده و به دولت و نهادهای مربوطه نامه‌های تخصصی در جهت رفع این موانع نوشته شده است. مثلا در قوانین متعددی، ممنوعیت صادرات غیرتعرفه‌ای، ممنوع شده ولی یک‌عده به این قوانین توجهی ندارند. نتیجه بی‌توجهی به قوانین بر وضعیت صنعت سرب و روی و دیگر صنایع اثرگذار است.

سلاح‌ورزی گفت: معدن جز مزیت‌های اقتصاد ایران است؛ در کنار مکاتبه با دولت و وزارت صنعت، معدن و تجارت، می‌توانیم یک نشست تخصصی یا همایشی برگزار کنیم و این صنعت را با نگاه کارشناسان و با استفاده از تجربه فعالان حوزه صنعت و معدن سرب و روی عارضه‌یابی کنیم. این نشست باعث همگرایی و هم‌دلی بیشتر می‌شود و درنهایت با استفاده از تمام ظرفیت‌های کارشناسی، می‌توانیم در راستای حل مشکلات صنعت و معدن سرب و روی گام برداریم و با دولت مذاکره کنیم. از طرفی می‌توانیم از ظرفیت مرکز پژوهش‌های اتاق ایران استفاده کرده و وضعیت این صنعت را در یک پژوهشی با عدد و رقم علمی بررسی کنیم. وی ادامه داد: در این دوره از هیات رئیسه ما به تقسیم‌کار ملی اعتقاد داریم و تاکید داریم که باید از ظرفیت کارشناسی تشکل‌ها و درباره این موضوع از ظرفیت انجمن صنایع و معادن سرب و روی ایران استفاده کنیم. باید مشکلات و راهکارها احصا شود و بعد مشخص شود که ظرفیت‌های قانونی برای حل مشکلات این حوزه کدام است و به چقدر سرمایه‌گذاری نیاز داریم. رئیس اتاق ایران تاکید کرد: باید روی زنجیره ارزش صنعت سرب و روی مطالعاتی انجام شود و این صنعت عارضه‌یابی شود. در این مسیر و برای حل مشکلات صنعت و معدن سرب و روی از ظرفیت این تشکل استفاده شود.

مذاکره با سیاست‌گذار

رئیس اتحادیه سرب و روی ایران در خصوص روند نرخ سرب و روی، بیان کرد: درحال‌حاضر نرخ روی به‌تدریج افزایش می‌یابد. وی افزود: در واقع نرخ فلزات در بازارهای جهانی در دست اقتصادهای بزرگ است و مکانیزم بازار یعنی عرضه و تقاضا آنچنان موثر نیست؛ زمانی که قیمت‌ها روند نزولی به خود می‌گیرند، برخی تولیدکنندگان از دور خارج شده و اقتصادهای بزرگ فلزات را با قیمت‌های پایین خریداری می‌کنند و به همین دلیل مطمئن هستند سال بعد با افزایش قیمت‌ها، خریدهای خود را با نرخ پایین شروع کرده‌اند. به گزارش فلزات آنلاین حسن حسینقلی در خصوص بازار سرب، عنوان کرد: ما امید زیادی به بازار سرب نداریم و این بدین معناست که به نظر می‌رسد طی دو دهه آینده، سرب بازار خوبی نداشته باشد زیرا حدود ۹۵ درصد سرب در باتری‌های سربی خودروها استفاده می‌شود و زمانی که خودروهای برقی روی کار بیایند، دیگر نیازی به این باتری‌های سربی نبوده و باتری‌های لیتیومی مورد استفاده قرار می‌گیرند. حسینقلی مطرح کرد: درحال‌حاضر تقریبا مصرف سرب دنیا ۱۳ میلیون تن است که حدود ۱۱ میلیون تن از باتری‌های قراضه بازیافت شده و تنها دو میلیون تن باقی می‌ماند. به این ترتیب اگر خودروهای برقی که تولید آنها با رشد زیادی به خصوص در اروپا مواجه است، به همین نحو ادامه پیدا کند، مصرف باتری سربی افت پیدا خواهد کرد و زمانی که میزان مصرف به مرز ۱۱ میلیون تن برسد، دیگر باتری‌های قراضه جوابگوی نیاز نخواهد بود و معادن سرب باید تعطیل شوند.

به نفع رقیب

یوسف مرادلو، رئیس هیات‌مدیره انجمن صنایع و معادن سرب و روی ایران گفت: نخستین درخواست انجمن از رئیس اتاق ایران این است که در نشست‌های مربوط به صنعت و معدن سرب و روی از ظرفیت کارشناسی انجمن استفاده شود تا از مسائل و مشکلات این صنعت و مسائل حوزه صادرات آن دفاع کند. البته در این حوزه انجمن‌های موازی هم، شکل گرفته‌اند که این موازی‌کاری آسیب‌زاست و برای همین حضور نماینده انجمن صنایع و معادن سرب و روی ایران، کارگشاست. وی ادامه داد: صنعت و معدن سرب و روی مشکلات متعددی دارد که یکی از این مشکلات، کمبود خاک است؛ ما خاک را از طریق وزارت صنعت، معدن و تجارت تهیه می‌کنیم و نرخ آن در بورس مشخص است. از طرفی در صادرات شمش سرب، دولت در قیمت‌گذاری دخالت می‌کند و می‌خواهد به زیر نرخ بازار عرضه شود. همچنین شمش سرب و روی را جز مواد خام و نیمه‌خام حساب می‌کنند درحالی‌که شمس و روی بعد از فرآوری‌های انجام شده، محصول نهایی است و باید اتاق ایران درباره این مسئله با وزارت صنعت، معدن و تجارت مذاکره کند. مرادلو گفت: وقتی کالایی مازاد مصرف دارد و برای صادرات، این محصول تولید می‌شود، پرداخت عوارض بر صادرات و مالیات بر کالایی که هنوز روند صادرات آن تکمیل نشده، خیلی به صادرات صنعت و معدن سرب و روی ضربه می‌زند. وی تصریح کرد: دولت به‌جای حمایت از صادرات به صنعت و به صادرات سرب و روی ضربه می‌زند و سیاست‌های دولت درنهایت به نفع رقیب ما، ترکیه تمام می‌شود. محل تمرکز سرب و روی در زنجان قرار دارد و ترک‌ها در جریان قیمت‌گذاری دستوری بورس برای شمش سرب و روی هستند. این شرایط قدرت چانه‌زنی ما می‌گیرد و در صادرات و واردات ما تأثیر مستقیم دارد.به‌گفته رئیس هیات‌مدیره انجمن صنایع و معادن سرب و روی ایران قیمت‌گذاری دستوری باعث شده که خاک مورد نیاز را به بالاترین نرخ از ترکیه می‌خریم و با نرخ پایین صادر می‌کنیم. دخالت دولت در بازار، در قیمت‌گذاری و در بورس، صنعت سرب و روی را زمین‌گیر کرده است.

سخن پایانی

در سال ۲۰۲۲، معادن سرب چین حدود دو میلیون تن سرب تولید کردند که همین امر چین را به تولیدکننده اصلی این فلز پایه از معادن تبدیل کرده است. پرو با تولید یک میلیون و ۴۰۰ هزار تن و استرالیا با تولید یک میلیون و ۳۰۰ هزار تن، به ترتیب دومین و سومین کشورهای استخراج‌کننده روی در جهان در سال ۲۰۲۲ هستند؛ کشورهای هند، ایالات متحده امریکا، مکزیک، بولیوی، روسیه، سوئد، کانادا و قزاقستان نیز در جایگاه چهارم تا دهم دنیا جای گرفته‌اند.