خلاف گذشته‌های دور که «فقر» تنها در نداشتن پول کافی برای ادامه حیات و تهیه مایحتاج روزمره خلاصه می‌شد، امروز نداشتن دانش‌های پایه، دسترسی نداشتن به اینترنت و حتی ندانستن زبان دوم نیز نوعی فقر محسوب می‌شود. با این حال داشتن زندگی حداقلی و تامین نیازهای اولیه بشری هم در بسیاری از نقاط دنیا به یک آرزو تبدیل شده است.

ادیان و مذاهب و مکاتب فکری هر یک به فراخور خود برای حل مشکل فقر راه‌هایی پیش روی بشر نهاده‌اند. تحقق رفاه عمومی و برقراری عدالت اقتصادی از اهداف نظام اقتصادی اسلام است و بدون تردید ترسیم و اجرای این نظام موجب زدودن پدیده شوم فقر از سطح جامعه می‌شود. یکی از گام‌های اساسی برای تحقق این مقصود، اصلاح نظام بانکی و در نظر گرفتن وام‌های بدون بهره در پیکره آن برای اقشار کم‌برخوردار است.

مجموع این عوامل، دلایل محکمی است بر اینکه همه افراد یک جامعه، چه در قالب فردی، چه در قالب سازمانی و چه در قالب جامعه، باید تلاش حداکثری خود را برای از بین بردن و ریشه‌کنی «فقر» به کار ببندند.

طبیعی است با کمک‌های مقطعی می‌توان «فقر» را تا حدودی از بین برد، اما به‌طور قطع اقداماتی ریشه‌ای و زیربنایی در این زمینه می‌تواند موثرتر واقع شود و «فقر» را به‌عنوان پدیده‌ای مذموم به‌طور کلی از جامعه بزداید. نظام بانکی در این زمینه یکی از مهم‌ترین مسئولیت‌ها را برعهده دارد، چراکه حجم قابل‌توجهی از پول و دارایی اشخاص در اختیار نظام بانکی است و مدیریت درست این منابع می‌تواند تا حدی به کاهش «فقر» منجر شود. به همین منظور، بانک‌ها باید در این زمینه اقدامات گسترده‌ای انجام و همواره بخش عمده‌ای از منابع قرض‌الحسنه خود را به رفع احتیاجات عمومی تخصیص دهند.

هر سال میزان زیادی از تسهیلات قرض‌الحسنه در قالب تسهیلات تکلیفی ازسوی دولت به بانک‌ها ابلاغ می‌شود و بانک‌ها را مکلف می‌کند وام‌هایی در قالب تسهیلات خرد و کم‌بهره به اقشار نیازمند جامعه برای رفع نیازهای ضروری‌شان اعطا کنند. این تسهیلات حتی در اختیار افراد تحت پوشش نهادهای حمایتی مانند کمیته امداد امام خمینی (ره) قرار می‌گیرد؛ به‌طوری که بسیاری از مددجویان با استفاده از همین منابع برای خود کسب‌وکاری راه‌اندازی کرده‌اند. همچنین سالانه بنا به دستور دولت ازسوی بانک‌ها مبالغی برای آزادسازی زندانیان جرائم غیرعمد تخصیص می‌یابد؛ افرادی که ناخواسته، در بند شده‌اند و خانواده آنها به‌واسطه همین گرفتاری در تنگدستی به سر می‌برند. خوداشتغالی، کمک به زنان سرپرست خانوار و حتی تسهیلات در قالب رونق تولید و کسب‌و‌کار، سرفصل‌هایی است که حجم زیادی از منابع بانک‌ها باید به‌سوی آنها هدایت ‌شود.

همه این اقدامات یک نتیجه دارد و آن هم افزایش فعالیت‌های اقتصادی، افزایش درآمد سرانه و حرکت به سمت جامعه پویا و درآمدزا به‌جای جامعه مصرف‌کننده و هزینه‌زاست.

بانک‌ها می‌توانند با هدایت صحیح نقدینگی، همچنین تمرکز بر «رونق تولید» و رشد اقتصادی مستمر، پدیده شوم «فقر» را از چهره کشور پاک کنند.

۲۵ مهر مصادف با ۱۷ اکتبر، ازسوی سازمان ملل متحد به‌عنوان «روز جهانی ریشه‌کنی فقر» نام‌گذاری شده، این در حالی است که امروز حجم قابل‌توجهی از مردم جهان با پدیده «فقر» دست و پنجه نرم می‌کنند.

مورد استفاده قرار نگرفتن امکانات بالقوه اقتصادی، فقدان سرمایه لازم برای سرمایه‌گذاری، کمبود تقاضا برای نیروی کار، پایین بودن دستمزدها و رشد اقتصادی منفی، از آثار فقر است.

 این آثار در سطح کلان به وابستگی اقتصادی که اغلب با وابستگی سیاسی همراه است می‌انجامد. محرومیت از حقوق اجتماعی، ضعف بنیه علمی، رواج ناهنجاری‌های اجتماعی و افزایش اضطراب و ناراحتی‌های روحی از دیگر آثار فقر هستند که برای خروج از این بحران‌ها راهی جز خروج از فقر نداریم.