رشد تولید ناخالص با بهبود تجارت جهانی
حمیدرضا جیحانی- کارشناس اقتصاد بین‌الملل
اتحادیه های مختلف اقتصادی و پیمان های تجاری، امری طبیعی است که بیشتر بنا بر چارچوب های مختلفی، بین کشورها منعقد می شود. این نوع پیمان ها، مزایای اقتصادی و نتایج مثبت تجاری بی شماری برای کشورهای طرفین دارند و از این رو بیشتر کشورها در تلاش هستند تا عضوی از پیمان های مهم تجاری بین المللی باشند. اتحادیه های اقتصادی اوراسیا، اکو، پیمان های شانگهای و بریکس از جمله محافل تجاری هستند که همواره به عنوان فرصتی مناسب برای توسعه تجارت ایران محسوب می شوند، اما متاسفانه در چند سال گذشته توجه چندانی به آنها نشده است. یکی از مزیت های اقتصادی مهم برای طرفین حاضر در پیمان ها و اتحادیه های اقتصادی بین المللی و منطقه ای، کاهش تعرفه های تجارت این کشورها است، همچنین وجود اتحاد قوی میان کشورهای عضو این اتحادیه ها، باعث توسعه تجارت شده و این بستر، آنها را به سمت بهبود روابط دوجانبه و چندجانبه سوق می دهد، به عنوان مثال، تا پیش از این، کشورهای عضو پیمان بریکس یعنی چین، هند، برزیل، روسیه و افریقای جنوبی به سمت انجام معامله تجاری با ارزهای ملی خود رفته و در تلاش بودند تا نقش دلار را در معاملات خود کمرنگ کنند. این اقدام را می توان تصمیمی مهم توصیف کرد، چرا که بخش زیادی از حجم تجارت جهانی، با دلار انجام شده و کاهش سلطه دلار در معاملات، نیازمند برقراری ارتباطات قوی و گسترده میان کشورها است. ایران نیز از آن جایی که طی سال های اخیر با تشدید تحریم ها، با کاهش ذخایر ارزی خود مواجه شد، به فکر پیوستن به اعضای پیمان بریکس افتاد،زیرا در چند سال گذشته افراد حقیقی و حقوقی ایرانی برای انجام تجارت و انتقال ارز، درگیر محدودیت بوده اند و ملحق شدن به پیمان هایی مانند پیمان بریکس می تواند بخشی از مشکلات تجاری کشور را رفع کند. از سویی دیگر، نوسانات نرخ ارز، افزایش نرخ خرید مواد اولیه و در نهایت رشد نرخ تمام شده تولید، مزیت رقابتی برای صادرات تولیدات ایرانی از بین می رود، بنابراین انجام واردات با ارز ملی، می تواند مشکل نرخ تمام شده تولید در کشور و همچنین فعالیت های صادراتی را رفع کند، از این رو شاهد هستیم ایران توجه زیادی به پیمان های تجاری و اتحادیه های اقتصادی جهانی داشته و همواره در تلاش بوده به اعضای این اتحادیه ها ملحق شود. در رابطه با سازمان همکاری شانگهای نیز، ایران از سال های گذشته در حال رایزنی بوده و توانسته در سال ۱۴۰۰ همراه با اما و اگر، به عضویت این سازمان درآید.
سازمان همکاری شانگهای، یک سازمان اوراسیایی میان دولتی است که برای همکاری های چندجانبه امنیتی، اقتصادی و سیاسی تشکیل شده است. این سازمان در سال ۱۹۹۶ توسط رهبران کشورهای چین، روسیه، قزاقستان، قرقیزستان و تاجیکستان با هدف برقرار کردن موازنه در برابر نفوذ امریکا و ناتو در منطقه، پایه گذاری شد. اندکی بعد، ازبکستان هم به این سازمان پیوست. سپس کشورهای مغولستان، ایران، پاکستان، هند، افغانستان و بلاروس به عنوان عضو ناظر به سازمان ملحق شدند. ایران در تلاش بود تا به عنوان عضو اصلی سازمان همکاری شانگهای شناخته شود که پایه اصلی آن در سال قبل گذاشته شد.
بهبود روابط با کشورهای عضو سازمان همکاری شانگهای، سبب افزایش تجارت ایران با این کشورها شد. براساس آمار ارائه شده از سوی سازمان گمرک، در ۵ ماه نخست امسال، تجارت غیرنفتی ایران با ۱۱ کشور عضو سازمان همکاری شانگهای، رشد ۳۱ درصدی را تجربه کرد که می توان آن را اتفاق روشنی ارزیابی کرد.
بهبود روابط تجاری ایران با کشورهای عضو اتحادیه های اقتصادی و همچنین پیمان های بین المللی، نه تنها باعث رشد تجارت و صادرات کشور خواهد شد، بلکه فعالیت تجاری بازرگانان با سرعت و سهولت بیشتری همراه و در مقیاس کلی، منجر به رشد تولید ناخالص داخلی می شود. در این شرایط، جذابیت ایران برای سرمایه گذاری بیشتر شده و در نهایت اتفاقات روشن اقتصادی متعددی را شاهد خواهیم بود.
