ضرورت تقویت مسئولیت اجتماعی
محمودرضا طاهری- کارشناس استاندارد
براساس تعریف‌ها، کارآفرین کسی است که سازمان و اقتصاد را زنده می‌کند و بر این مبنا، بسیاری از فعالان اقتصاد جزو کارآفرینان به‌شمار می‌روند اما آیا به هر قیمتی می‌توان این اقتصاد را زنده کرد؟! در واقع در تعاریف امروزی در کنار کارآفرینی، مسئولیت‌هایی وجود دارد که انجام آنها از ارکان کارآفرینی محسوب می‌شوند. یکی از مهم‌ترین مواردی که باید در بحث کارآفرینی موردتوجه قرار گیرد، بحث مسئولیتهای اجتماعی است.
البته مسئولیت اجتماعی از آنچه امروز در کشور از آن برداشت می‌شود، بسیار فراتر است. مسئولیت اجتماعی فقط این نیست که در کنار بیمارستانی که احداث می‌کنیم یک هتل هم برای همراهان بیمار بسازیم اما از سوی دیگر، زباله‌های بیمارستانی را به‌راحتی در طبیعت رها و بعد ادعا کنیم که همه شرایط را برای بیماران مهیا کرده‌ایم. ما به‌عنوان کارآفرین دارای مسئولیتهای تعریف شده اجتماعی هستیم و در این باره نه‌تنها در قبال افراد که حتی در برابر سهامدار خود، مشتریان، طبیعت و زمین هم مسئولیم و مجموعه این عوامل، مسئولیت اجتماعی هستند.
سازمان بین‌المللی استاندارد در سال ۲۰۱۰ میلادی دستورالعملی را درباره مسئولیت اجتماعی منتشر کرد که با عنوان استاندارد ایزو ۲۶۰۰۰ شناخته می‌شود. البته همان‌طور که همواره در مقابل هر تغییری، مقاومت‌هایی وجود دارد، زمانی که این استاندارد تنظیم می‌شد، فریاد بسیاری از دولت‌ها و دولتمردان بلند شد که این دستورالعمل ما را از بین خواهد برد، همچنین منافع اقتصادی به خطر خواهد افتاد، اما امروز بعد از گذشت بیش از یک دهه از تصویب این دستورالعمل، همه در حال استفاده از آن هستند و اقتصاد نیز از مسیر اصلی خود منحرف نشده است. ما نیز در آن مقطع باید آن استاندارد را ایرانیزه می‌کردیم و به‌کار می‌بستیم اما متاسفانه با این کار موافقت نشد و تازه در سال گذشته و با یک دهه فاصله اقدام به این کار کردیم. جالب است بدانید موضوعاتی مثل کودکان کار که امروز به یکی از چالش‌های اساسی در کشور تبدیل شده، یکی از مسائل مورد تاکید این استاندارد است.
در واقع مسئولیت اجتماعی در چارچوب‌های جهانی یک قاعده و استاندارد بین‌المللی است که ما با غفلت و سهل‌انگاری، از آن بیشتر به‌عنوان مجموعه فعالیت‌های داوطلبانه و خیرخواهانه یاد می‌کنیم و اهداف آن از حالت یک ضابطه، به یک شو و نمایش تنزل یافته است. این روند که اهداف زیربنایی مسئولیت اجتماعی را کم‌اثر می‌کند، در سال‌های گذشته در مواردی مثل استاندارد ایزو ۹۰۰۱ هم وجود داشت که در نهایت به لوث شدن اهداف آن انجامید.
این در حالی است که در دنیای امروز کارآفرینی، بخشی از مسئولیتهای هر سازمانی مسئولیت اجتماعی است که فعالیت‌های داوطلبانه تنها یکی از آنهاست. امروز مشاهده می‌کنیم در کشور یک شرکت یا موسسه اقتصادی برای مشارکت در مسئولیتهای اجتماعی درصدی از میزان درآمد خود را به تامین هزینه‌های عده‌ای از بیماران اختصاص می‌دهد، در حالی که همین موسسه هنوز نتوانسته برای کنترل زباله‌ها و پساب خود اقدام موثری انجام دهد و هر روز تعداد زیادی از افراد جامعه را در معرض ابتلا به بیماری‌های مختلف قرار می‌دهد.
باید بپذیریم مسئولیت اجتماعی در کارآفرینی یک اقدام کاملا فراگیر است. در عین حال باید قبول کنیم الزام قانونی در ایجاد واحدی برای مسئولیت اجتماعی در بنگاه‌های صنعتی بسیار دشوار است و اجبار در این زمینه ممکن است به تشکیل یک بخش صوری منجر شود که کار خاصی هم در آن انجام نمی‌شود.
باتوجه به مسائل پیش‌گفته، می‌توان گفت اکنون بهترین کار در زمینه مسئولیتهای اجتماعی، فرهنگ‌سازی است؛ این امر بسیار زمان‌بر و دشوار است اما در هر حال مسیری است که باید وارد آن شویم.
