عقب‌ماندگی بورس از سایر بازارهای سرمایه‌گذاری موضوع تازه‌ای نیست. پس از سقوط بورس در سال ۱۳۹۹ ، بارها از عقب‌ماندگی این بازار گفته‌ایم. این عقب‌ماندگی در شرایطی است که سهام اغلب شرکت‌های بورسی ارزنده هستند. در چنین فضایی، سرمایه‌گذاران بازار سرمایه در مقایسه با سایر سرمایه‌گذاران بازارهای مالی و کالایی، عقب‌ مانده‌اند. همین عقب‌ماندگی‌های مداوم نیز، زمینه از دست رفتن اعتماد به بازار سرمایه را بیش از پیش فراهم می‌کنند. بازار سرمایه هوشمند است. اصلی‌ترین واکنش بورس در موقعیت کنونی تحت‌تاثیر بودجه سال ۱۴۰۳ است. باتوجه به برنامه مالیاتی دولت برای بنگاه‌های اقتصادی و تمرکز روزافزون به کسب درآمد بیشتر از بخش تولید، عملکرد صنایع و کسب‌وکارهای اقتصادی را در موقعیت متزلزلی قرار می‌دهد. در همین حال، انتظار می‌رود کسری بودجه دولت در سال آتی، تعمیق شود. همزمان نرخ بهره اوراق دولتی در مقام یک سرمایه‌گذاری امن به ۳۰ درصد رسیده است. در چنین فضایی، انتظار می‌رود نرخ بهره بانکی رسمی نیز به‌زودی به همین ارقام برسد؛ در چنین شرایطی، بورس از هیچ جذابیتی برای سرمایه‌گذار برخوردار نیست.

در همین حال، ریسک‌های ژئوپلتیک حاکم بر منطقه از دیگر عوامل منفی موثر بر عملکرد بورس تهران است. در چنین شرایطی، بسیاری از فعالان بازار، نگران ورود جدی ایران به این تنش‌ها هستند، همین موضوع نیز در عمل ریسک‌های سیستماتیک بازار را افزایش می‌دهد.

در شرایط توصیف‌شده باوجودی که بورس تهران بسیار ارزشمند است و این بازار در قیاس با سایر بازارهای موازی از رشد جامانده، همچنان نباید منتظر رونق ویژه‌ای در آن باشیم.

در این میان، تصمیمات خلق‌الساعه مدیران، زمینه فرار سرمایه اندک بورس را فراهم و این سرمایه به بازارهای موازی کوچ کرده است.

در شرایط ذکرشده برای بازار سرمایه و باتوجه به شرایط سیاسی و اقتصادی کشور، پیش‌بینی آینده بازارهای دارایی از جمله بورس، بسیار دشوار شده است. در درجه نخست اینکه نمی‌توان میزان اثرگذاری ریسک تنش‌های نظامی را در سال آتی پیش‌بینی کرد. در عین حال، افزایش سرمایه شرکت‌های بورسی و تجدید سرمایه آنها نیز از عوامل مثبت موثر بر بورس خواهد بود. چنانچه شرکت‌های بورسی ملزم به تجدید ارزیابی شوند، شوک موقت مثبتی به بازار سرمایه وارد خواهد شد، اما در حال‌ حاضر باتوجه به تمام ریسک‌های موردبحث و سود ۳۰ درصدی تضمین‌شده اوراق دولتی، هیچ ریسکی توان نفس کشیدن و ادامه فعالیت را نخواهد داشت.

در ادامه باید خاطرنشان کرد؛ در هفته‌های اخیر شاهد روند رو به رشد نرخ دلار در بازار آزاد و رکوردشکنی آن بودیم. در همین حال، دورنمای نرخ دلار نیز در آینده مثبت برآورد می‌شود. در ارزیابی روند رو به رشد دلار در هفته‌های اخیر و تاثیر آن بر عملکرد بازار سرمایه باید تاکید کرد بخش بزرگی از بورس ما تحت‌تاثیر مستقیم نوسانات دلار است. صنایع صادرات‌محور از رشد دلار منتفع می‌شوند، اما همزمان صنایعی که برای تولید خود نیازمند واردات هستند، از نوسانات دلار متضرر می‌شوند.

در همین حال، واکنش اولیه اقتصاد به هر شاخصه‌ای که ریسک را افزایش می‌دهد، منفی است. از آنجا که نرخ دلار متاثر از ریسک‌های ژئوپلتیک است، اثرگذاری آن بر عملکرد بورس، منفی بوده و بالا رفتن دلار در روزهای گذشته به‌منزله افزایش ریسک‌های حاکم بر این بازار است. در چنین شرایطی به‌طبع ریزش، نخستین و طبیعی‌ترین واکنش بورس خواهد

بود.

اما در ۳.۵ سال گذشته، بورس تنها بازار مالی بوده که رفتار منطقی در بازخورد به شرایط سیاسی و اقتصادی ایران داشته و همین موضوع، فعالان بازار سرمایه را خسته کرده است.

در هفته‌های گذشته و به‌دنبال ارائه لایحه بودجه سال ۱۴۰۳ از سوی دولت به مجلس شورای اسلامی و روند بررسی این لایحه، احتمال افزایش نرخ بنزین در سال آتی، شدت گرفته است. چنانچه این پیش‌بینی محقق شود، در عمل موج تورمی حاکم بر اقتصاد ما شدت خواهد گرفت. در همین حال، ریسک تنش‌های ژئوپلتیک نیز حامی تورم خواهد بود. موارد یادشده حکم سمی مهلک برای اقتصاد ما و همچنین بازار سرمایه را دارند.

در همین حال، تشنج درباره تغییر مدیریتی سازمان بورس و شایعاتی که در این‌باره مطرح است نیز، حکم ریسک دیگری را دارد که عملکرد بازار سرمایه ما را تحت‌تاثیر منفی قرار می‌دهد. باتوجه به تمام موارد یادشده، چشم‌انداز بورس در کوتاه‌مدت مثبت نیست و حتی نمی‌توان نسبت به واکنش مثبت کوتاه‌مدت آن به دلار ۵۶ هزارتومانی نیز امید داشت.

متاسفانه باید اقرار کنیم که در موقعیت توصیف‌شده، پول در بازار نیست و نمی‌توان به عملکرد مثبت این بازار در آینده امید داشت.