باید قواعد بازی را رعایت کنیم
فناوری جدید یعنی واقعی شدن تمام رویاهایی که تا قبل از این تنها یک خیال شیرین بوده است.
فناوری جدید یعنی واقعی شدن تمام رویاهایی که تا قبل از این تنها یک خیال شیرین بوده است. چه باور کنید و چه نه، آینده جهان با فناوری های جدید دگرگون خواهد شد. همه ما در کودکی رویای سفر به مریخ با یک سفینه فضایی را داشتیم یا اینکه با ضربه یک چوب جادویی همه آرزوهای مان را برآورده کنیم. احتمالا تا چند سال آینده سفر به مریخ امکان پذیر خواهد بود؛ پس عجیب نیست که چوب جادویی هم یک روز به همه رویاهای مان جامه عمل بپوشاند. به هر حال این روزها خیلی هم دیر نیست و بالاخره آینده فناوری از راه می رسد؛ بنابراین باید قواعد زندگی در دنیای دیجیتال را یاد بگیریم.
در دنیای امروز که همه امور و فعالیت های اقتصادی، بانکی، اجتماعی، آموزشی، پزشکی و نظایر آن در بستر رسانه و فناوری انجام می شود، حتی افراد میانسال و سالمندی که یک پا در سنت دارند و یک پا در دوران جدید هم باید شیوه زیست و عمل در دنیای کاملا دیجیتالی و رسانه ای شده را یاد بگیرند.
حتی بسیاری بر این باورند که به دلیل تحولات دیجیتال، تا چند سال دیگر با مرگ خیابان ها و نبود خدمات حضوری ادارات و سازمان های اجتماعی، اقتصادی و سیاسی مواجه خواهیم شد و اگر نسل قدیم توانمند و آگاه نشوند، بازنده و عزلت نشین خواهند بود.
فناوری حذف شدنی نیست!
امروزه اینترنت و دنیای دیجیتال، در تمامی ابعاد جامعه بشری نفوذ کرده و روز به روز هم در حال پیشرفت است. این توسعه با تحول دنیای کسب وکار رنگ و روی جدیدی به بازار کار داد و حتی در مراودات خانوادگی نیز نفوذ کرد. شیوع کرونا و محدودیت های قرنطینه هم بزرگ ترها را وادار به یادگیری اصول و قواعد زندگی دیجیتال کرد، اما بهره از امکانات این دنیا نیاز به استفاده از زیرساخت اینترنت و پلتفرم های اجتماعی دارد. آنچه مسلم است در این دنیا راه بازگشت به زندگی بدون فناوری مسدود است و نمی توان محدودیتی در این مسیر اجتناب ناپذیر ایجاد کرد.
فواد ظفر عبداله زاده در گفت وگو با ایسنا با بیان اینکه فناوری حذف شدنی نیست؛ یعنی نمی توان تمدن را به عقب برگرداند، اظهار کرد: فناوری بخشی از تمدن است؛ آیا می توان اتومبیل را کنار زد و با چهارپایان به سر کار رفت و برگشت؟ فناوری وقتی وارد می شود موردپذیرش مخاطب قرار می گیرد؛ پس ما باید نحوه استفاده از آن را یاد بگیریم.
وی تصریح کرد: فضای مجازی و رسانه های آنلاین به عنوان رسانه مجازی یک صنعت است؛ اما صنعتی که خلاف ارتباطات توده ای ابتکار عمل را به دست خود مخاطبان می دهد. البته درباره رسانه های مجازی استفاده از واژه مخاطب درست نیست، بلکه باید بگوییم کاربر و مخاطب خود تولیدکننده پیام می شود.
این کارشناس علوم ارتباطات با بیان اینکه ماهیت رسانه های مجازی امروزه ارتباطات خودانگیز است، گفت: پیامی که در یک شبکه اجتماعی قرار داده می شود، به صورت بالقوه می تواند در اختیار تمام مردم دنیا قرار گیرد. به طور مثال در یک رسانه اجتماعی مانند وبلاگ اگر پیامی را بگذاریم و کسی آدرس آن را داشته باشد، می تواند پیام ما را در اختیار خود قرار دهد و پیام به طور جمعی در اختیار مخاطب قرار می گیرد اما این رسانه ها با رسانه جمعی از نظر تعاملی بودن متفاوت هستند.
این کارشناس علوم ارتباطات با اشاره به اینکه در وبلاگ یا فضای مجازی خود کاربر یا مخاطب پیام را تولید می کند و خود در اختیار سایر شهروندان جهانی قرار می دهد، افزود: رسانه های نوین خودانگیز بوده و به صورت بالفعل پیام را در اختیار مخاطب قرار می دهند؛ با این وجود چون این صنعت ابتکار عمل را به دست مخاطب یا کاربر داده آنها را قدرتمند می کند تا بتوانند بر رسانه های جریان اصلی تاثیر بگذارند.
وی با اشاره به اینکه در حالت کلی رسانه نوین یا مجازی نوعی صنعت است، اما صنعتی که ابتکار عمل را به خود کاربران داده و آنها را قوی و قدرتمند می کند، تصریح کرد: برای نخستین بار در طول تاریخ زندگی بشر این اتفاق افتاده که هر فرد بتواند خودش صاحب یک رسانه باشد.
این کارشناس علوم ارتباطات با بیان اینکه درست است که سواد رسانه ای به صورت آکادمیک به مردم آموخته نشده، اما باید علت به وجود آمدن آن را درک کنیم، اظهار کرد: استفاده از رسانه های نوین مثل رسانه های قدیم احتیاج به سواد رسانه ای دارد و این آموزش می تواند از طریق آموزش و پرورش، نهادهای آموزشی و رسانه های جریان اصلی مانند رادیو و تلویزیون به مخاطبان داده شود، اما این کم کاری نهادهای آموزشی ما است که سواد رسانه ای را به مردم آموزش نمی دهند.
ظفرعبداله زاده خاطرنشان کرد: گاهی به نظر می رسد در کشور ما رویکرد نسبت به رسانه های جدید بیشتر سلبی است تا ایجابی؛ یعنی این رسانه ها را فقط نهی نمی کنند، بلکه نفی می کنند، فقط جنبه های بد آن گفته می شود و جنبه های خوب دیده نمی شود.
وی افزود: وقت آن است که بپذیرم در شرایطی که امکان حذف یا مسدودسازی فناوری وجود ندارد، می توان شیوه درست استفاده کردن از این فناوری ها را به مردم آموزش داد. راه حل دوم برداشتن فیلترینگ و بالا بردن سرعت اینترنت است که نخبگان در همین فضای مجازی به آموزش سواد رسانه ای بپردازند.
ظفر عبداله زاده با بیان اینکه وجود فیلترینگ و سرعت کم اینترنت می تواند مانع از بالا رفتن دانش رسانه ای مردم باشد، گفت: مخاطب را باید به مسیر درست هدایت کنیم و با برقراری ارتباط با نهادهای رسمی این مسئله را موردپذیرش قرار دهیم.
سخن پایانی
سانسور اینترنت یا فیلتر اینترنتی عبارت است از محدود کردن دسترسی کاربران اینترنت به وبگاه ها و خدمات اینترنتی که از دیدگاه متولیان فرهنگی و سیاسی هر کشور برای مصرف عموم مناسب نیست. اعمال فیلتر معمولا به وسیله ارائه دهندگان خدمات اینترنتی انجام می شود، اما تعیین سطح، مصادیق و سیاست های فیلترینگ با حکومت هاست. کشورهای بلاروس، میانمار، چین، کوبا، مصر، ایران، کره شمالی، عربستان، سوریه، تونس، ترکمنستان، ازبکستان و ویتنام از بزرگ ترین فیلترکنندگان اینترنت در جهان هستند. فیلترینگ در ایران براساس قوانین مصوب در مجلس شورای اسلامی اعمال می شود و طیف گسترده ای از وبگاه های اینترنتی، از پورنوگرافی گرفته تا سیاسی را در بر می گیرد. گرچه مسدود کردن دسترسی به وبگاه های اینترنتی در ایران براساس قوانین جمهوری اسلامی انجام می شود، اما روند آن، به ویژه برای وبگاه های سیاسی و اجتماعی، به درستی مشخص نیست و سیاست های آن غیرشفاف است. ۲۵ آبان ۱۳۹۸ با دستور شورای امنیت ملی، اینترنت بین المللی به مدت ۸ روز، به منظور مهار شرایط وقت قطع شد و تنها سایت های ایرانی که از سرور داخل کشور استفاده می کردند قابل دسترس بود. این روند هرازگاهی در مقاطع مختلف براساس شرایط تکرار می شود، این در حالی است که فضای مجازی بخشی از زندگی بشر امروز شده است. یعنی این فضا از زندگی روزمره بشر در هیچ یک از کشورهای جهان جداشدنی نیست. اگر قصد زندگی و ارتباط با جهان را داریم باید قواعد زندگی اجتماعی را بپذیریم. حتی در بعد داخلی نیز به طور مثال نمی توانیم مردم را اقناع کنیم که جعبه تلویزیون خود را از پنجره منزل به بیرون پرت کنید و دیگر آن را نبینید. تلویزیون بخشی از تمدن است و تلاش هایی برای پذیرش آن انجام شده است. همین طور نمی توان با هیچ محدودیتی مانع استفاده از تلفن همراه و بهره از ابزارهای ورود به دنیای مدرن شد. این دست از سیاست های دستوری پیش از این در زمینه فناوری هایی مانند ویدئو و ماهواره تجربه شده و به بن بست خورده است.
بپذیریم یا نه، امروزه فناوری بخش مهمی از زندگی است و تعداد کمی از مردم می توانند زندگی بدون آن را تصور کنند. امروزه به کمک فناوری پیشرفت های زیادی حاصل شده که به عنوان نمونه می توان درمان بیماری ها، ایجاد شبکه های ارتباطی و... را نام برد. آنچه که تا امروز به دست آمده غیرقابل برگشت است.
