بیمه بدنه و منشأ بروز اختلافات
کامران گردان-کارشناس دادگستری
بیمه بدنه یکی از بیمههای مربوط به خودرو است که شخص با خرید آن خسارات احتمالی مربوط به خودروی خود را پوشش میدهد. خرید این بیمه برخلاف بیمه شخص ثالث، اختیاری است. بیمه بدنه علاوهبر یکسری از پوششهای اصلی، پوششهای فرعی نیز دارد که به اختیار بیمهگذار به بیمهنامه اضافه میشود. پوششهای اصلی هرگونه حادثه و تصادف با خودروی دیگر یا جسم ثابت و متحرک، سقوط، واژگونی، آتشسوزی، صاعقه و انفجار، سرقت کلی خودرو (مربوط به دزدیده شدن خودرو و آسیبهای وارد شده به وسایل اصلی خودرو) و همچنین خسارتی که در جریان نجات یا انتقال خودرو خسارتدیده به آن وارد شود را تامین میکند.
خودروی بیمهشده چه متعارف باشد و چه غیرمتعارف، شرکت بیمهگر تمامی تعهدات خود در بیمهنامه را پرداخت میکند. هر بیمهنامه شرایطی دارد که در پشت آن درج شده است اما معمولا افراد آن را نمیخوانند و نسبت به تعهدات بیمهگر ناآگاه هستند. برای مثال، در محاسبه خسارت بیمه بدنه، فرانشیز در خسارت بار اول معادل ۱۰ درصد، خسارت بار دوم ۲۰ درصد و در خسارت بار سوم ۳۰ درصد است. همینطور اگر گواهینامه دو سال از آن نگذشته باشد ۲۰ درصد از مبلغ خسارت متعلقه کاسته میشود و اگر بیش از ۵ سال از عمر خودرو گذشته باشد دوباره به آن ضریب سنواتی میخورد و ممکن است ۲۰ درصد هم آنجا کم شود. اگر بیمهگذار به این شرایط آگاهی نداشته باشد و فکر کند در بروز حادثه تمامی خسارت وارد شده پوشش داده میشود، با شرکت بیمه به مشکل و اختلاف برمیخورد.
یکی از مشکلاتی که بیمهگذار با آن مواجه میشود و میان او و بیمهگر اختلاف ایجاد میکند هنگام «کمبیمهگی» است. کمبیمهگی به معنای این است که بیمهگذار ارزش کالای خود را کمتر از ارزش واقعی آن اعلام میکند و در زمان خسارت، خسارت کمتری را دریافت کند. بهطور مثال، ارزش خودروی یک شخص ۵۰۰ میلیون تومان است و او ۴۰۰ میلیون تومان خودرو را بیمه بدنه میکند. ۵۰۰ میلیون تومان نرخ روز است و به دلیل نوسانات نرخ ارز ارزش آن بیشتر هم میشود اما بیمهنامه خریده شده ۴۰۰ میلیون تومان را پوشش میداده است. در نتیجه در زمان بروز حادثه بیمه خسارت کمی را پوشش میدهد و بیمهگذار دچار زیان زیادی میشود.
زمانی که بیمهگذار قصد خرید بیمهنامه دارد آیتمهایی مثل پوشش سرقت لوازم و قطعات خودرو، پاشش رنگ و اسید روی خودرو، شکست شیشه و پرداخت هزینه ایابوذهاب به او پیشنهاد میشود که میتوان با پرداخت مبلغ اضافهتر آن را به بیمهنامه اضافه کرد. به دلیل اینکه در سالهای اخیر نوسانات نرخ ارز و افزایش نرخ خودرو بیمهگذار را دچار مشکل کرده، یک پوشش فرعی دیگری به نام بیمه نوسانات نرخ به بیمه بدنه اضافه شده است. این پوشش به این معنا است که اگر پیش از خرید بیمهنامه نرخ خودرو افزایش پیدا کرد و دچار خسارت شد، شرکت بیمه نمیگوید چون بیمهگذار بیمهنامه را براساس نرخ قدیم خودرو خریده، پس خسارت کامل را دریافت نمیکند.
بهتازگی آیتم دیگری به نام حذف فرانشیز در خسارت اول به بیمهنامه اضافه شده است. این آیتم به این شکل است که مثلا بیمهگذار با خرید حذف فرانشیز، دیگر آن ۱۰ درصدی که باید برای فرانشیز پرداخت کند را از او نمیگیرند و همه خسارت را به او پرداخت میکنند.
بهطور کلی بیشتر نارضایتیها به این دلیل است که بیمهگذار یا آیتمها را نمیخرد یا اصلا آگاهی نسبت به آنها ندارد. در زمان پرداخت خسارت ممکن است کارشناس بیمه آن خسارتی که به نظرش بیاید کمتر از مبلغی باشد که بیمهگذار انتظار داشته است. شرکت بیمه و بیمهگذار با توجه به فاکتورهایی که در بیمهنامه وجود دارد میتوانند اختلاف را با هم حل کنند. اگر همچنان مشکل دو طرف حل نشد میتوانند به شورای حل اختلاف مراجعه کنند. در شورای حل اختلاف کارشناسی تعیین کند و پس از آن حکمی داده میشود که براساس آن شرکت بیمه باید مبلغ تعیینشده را به بیمهگذار پرداخت میشود.