پس نمی‌توان انتظار داشت ما فقط صادرات داشته باشیم و در مقابل برای واردات برنامه‌ای مهیا نکنیم و تنها به اعمال ممنوعیت‌ها و محدودیت‌ها بپردازیم. چنین رویکردی در مقابل هر کشوری که سهمی از توسعه‌یافتگی دارد، باعث می‌شود روابط تجاری بین دو کشور شکل نگیرد.

ما سال‌ها روند رو به رشدی در تجارت داشته‌ایم که از پیش از انقلاب آغاز شد و تا اواسط دهه ۹۰ نیز مسیر ما در این بخش به‌گونه‌ای بود که همواره شاهد رشد فزاینده سهم تجارت به‌ویژه در حوزه صادرات بودیم اما از اواسط دهه ۹۰ این مسیر معکوس شد؛ به شکلی که در پایان سال ۱۳۹۹ به پایین‌ترین سطح خود در ۱۰ سال گذشته رسیده و با درنظر گرفتن مسائل اقتصادی و سیاسی موجود مانند آنچه در مرزهای ایران و افغانستان مطرح است، حتی امکان دارد، شرایط باز هم تغییر کند.

با توجه به موارد یادشده، مرور مسیر تجارت و تعامل ما در این حوزه با سایر کشورها در دوره‌های گوناگون نشان می‌دهد در این سال‌ها فقط در حال تجارت و خریدوفروش بوده‌ایم اما استراتژی خاصی را دنبال نکرده‌ایم، درحالی‌که تجارت جهانی براساس یک ساختار مدون در حال شکل‌گیری است و ما با آن ارتباط خاصی نداریم و تعاملی که داشته‌ایم نیز تا امروز برمبنای معیارهای منطقی موردنیاز نبوده است.

برای اینکه بتوانیم به تعامل سازنده در حوزه تجارت با جهان برسیم، باید درباره این موضوع با کشورهای دیگر و نهادهای بین‌المللی به گفت‌وگو بنشینیم و مسائل عمده و اساسی محدودکننده در این حوزه مثل FATF را حل‌وفصل و مدیریت کنیم.

وجود چنین مشکلاتی مانع تبادلات پولی در تجارت می‌شود و ما را مجبور به استفاده از راه‌های غیررسمی می‌کند که علاوه‌بر مخاطرات آن، هزینه‌های تجارت را افزایش می‌دهد.

به‌علاوه اینکه باید فناوری‌های نوین را وارد کشور کرده و باید تلاش کنیم تا حد امکان از طریق پیمان‌های استراتژیک روابط تجاری خود را گسترش دهیم تا موجب جذب سرمایه‌گذاری خارجی به ایران شود؛ به‌علاوه باید از طریق پیمان‌های منطقه‌ای مشارکت‌های بین‌المللی را در دستور کار خود قرار دهیم و عضوی از زنجیره تولید و تامین تجارت جهانی شویم. همچنین برای توسعه تجاری راهی نداریم به‌جز ورود به تولید و عرضه محصولاتی که کشش و گرایش توسعه بازار را داشته باشند.

در نهایت برای ایجاد چنین تعاملی در حوزه تجارت و گسترش روابط تجاری با سایر کشورها باید شرکت‌هایی را داشته باشیم که در مقیاس جهانی حرف‌هایی برای گفتن داشته باشند، مکالمه و مفاهمه بین‌المللی را درک و آن را به شکل درست پیاده کنند. اما اجرایی شدن همه این موارد نیازمند بستری به‌نام تعامل با جهان است. ایران می‌تواند با توسعه روابط بین‌الملل از ظرفیت‌های تعاملات اقتصادی و تجاری بیش‌ازپیش بهره گیرد.

کشور ایران سال‌هاست با چالش‌ها و مسائل زیادی نظیر تحریم‌های اقتصادی روبه‌رو است. هرچند نمی‌توان از مزیت افزایش توان داخلی در سال‌های تحریم گذشت اما به هر روی برای توسعه تجاری و بهره از توانمندی‌های ایران راهی به‌جز برقراری تعامل سازنده با جهان نداریم.

یک امر طبیعی است که وقتی صحبت از تجارت خارجی و توسعه آن به میان می‌آید، باید ارتباط با سایر کشورها برقرار شود و موضوع، بازار در برابر بازار خواهد بود.

درواقع خارج از این شکل و سیاق نمی‌توان راهی برای توسعه بازار و تجارت خارجی کشور در نظر گرفت. در این بین شاید برقراری ارتباط گسترده‌تر با کشورهای همسایه و توجه به مزیت‌های تجاری با کشورهای اوراسیا در کنار همکاری با اروپا و امریکا بتواند تجارت ایران را خارج از مرزها توسعه دهد.