برای تحقیق و توسعه، مشکلی در صنعت فولاد نداریم
حرکت به‌سمت تولید فولاد سبز، امروز از الزاماتی است که نمی‌توان از کنار آن عبور کرد. عدم‌دستیابی به فولاد سبز به‌معنای افزایش هزینه‌های صادراتی و کاهش توان رقابتی به‌ویژه در بازارهای اروپایی در سال‌های پیش‌رو است، اما فراموش نکنیم پس از موضوع سرمایه‌گذاری، تحقیق و توسعه از مهمترین فاکتورهایی است که باید در این هدف اجرایی شود.
صنعت فولاد یکی از صنایع استراتژیک کشور است که سرمایه‌گذاری اصلی روی آن انجام گرفته است و براساس این هدف‌گذاری، باید در سال ۱۴۰۴ به تولید ۵۵ میلیون تن فولاد دست یافت. هرچند، مجوزهای ارائه‌شده و اجرای طرح‌های توسعه‌ای نشان می‌دهند، این ظرفیت در اختیار است و موضوع مهم آن است که چطور می‌توان از ۱۰۰ درصد ظرفیت‌های ایجادشده استفاده کرد.
به‌گزارش صمت، البته در سال‌های اخیر، چالش‌های بسیاری در این مسیر شکل گرفته که می‌تواند دستیابی به این عدد را با چالش همراه کند؛ تامین مواد اولیه که سر نخ آن به توسعه اکتشافات می‌رسد. از سویی دیگر، انرژی نیز توانسته در سال‌های اخیر مشکلات جدی در مسیر توسعه صنعت فولاد تلقی شود و کمبود گاز و برق هم در سال‌های اخیر بر میزان تولید و به‌دنبال آن صادرات اثرگذار است. همچنین،این موضوع می‌تواند بر حضور ایران در بازارهای جهانی اثرگذار باشد.
این در حالی است که حضور مداوم در بازارهای جهانی یکی از فاکتورهای رقابت‌پذیری محسوب می‌شود. در نتیجه، به هر میزان این حضور بانوسان همراه باشد، می‌تواند اطمینان مشتریان خارجی را تحت‌تاثیر قرار دهد. حال در این میان، موضوع دیگری وجود دارد که می‌تواند در سال‌های پیش‌رو یکی از تهدیدهای جدی در زمینه صادرات فولاد و حضور در بازارهای صادراتی به‌ویژه بازارهای اروپایی باشد.
تولید فولاد سبز
تولید فولاد سبز موضوعی است که امروز در دستور کار بسیاری از فولادسازان بزرگ دنیا قرار گرفته است. فولادسازان دنیا در تلاش هستند تا فولادی با دی‌اکسیدکربن تولید شود. فولادسازان ایران نیز در تلاش هستند تا در این مسیر حرکت کرده و فولادی سبز را تولید و صادر کنند، اما فراموش نکنیم بازیگر اصلی این موضوع انرژی است و باید به‌سمت انرژی‌های سبز رفت تا بتوانیم شاهد تحقق این هدف باشیم.
معضل خشکسالی
در واقع آب یکی از اصلی‌ترین موضوعات برای تولید فولاد سبز است که متاسفانه خشکسالی در ایران می‌تواند بر این موضوع اثرگذار باشد، هرچند در سال‌های اخیر این معضل با اجرای پروژه ملی انتقال آب خلیج‌فارس به فلات مرکزی برای برخی شرکت‌های بزرگ معدنی حل شده، اما بحران آب تمام نشده و همچنان به‌عنوان یک مشکل باقی است. شاید در این زمینه شانس فولادسازان نزدیک به دریاها بیش از سایر فولادسازان باشد و این موضوع باعث می‌شود تا احداث واحدهای جدید در نزدیکی منابع آبی نیز توسعه پیدا کند.
انتشار گازهای گلخانه‌ای
در میان اخبار
جالب است، بدانید یکی از ۲۱ شاخص پایداری به انتشار گازهای گلخانه‌ای اختصاص یافته و نشانه اهمیت این موضوع است. از سویی دیگر، اگر تا سال ۲۰۳۰ ، فولاد با کربن صفر تولید نشود، باید در بازارهای جهانی مالیات آن پرداخت شود، اتفاقی که به‌طورمستقیم ۲۰۳۰ اگر فولاد سبز تولید نشود، باید مالیات این کربن را در بازارهای جهانی پرداخت کنند که حرکت نکردن در این مسیر می‌تواند بر قیمت صادراتی فولاد ایران تاثیر بسزایی داشته باشد. از سویی دیگر، تکنولوژی یکی دیگر از گلوگاه‌هایی است که می‌تواند دستیابی به فولاد سبز را سخت کند، آن هم در شرایطی که تحریم‌های وضع‌شده ارتباط با برخی برندها را سخت و نقل و انتقالات مالی را دشوار کرده است. البته در سال‌های اخیر تاکید بر توسعه ساخت داخلی و همچنین سرمایه‌گذاری شرکت‌های فولادی برای تحقیق و توسعه، به بومی‌سازی برخی تکنولوژی‌ها کمک کرده است، اما نمی‌توان با قاطعیت اعلام کرد امروز در تکنولوژی فولاد سبز بومی‌سازی شده و مشکلی در این زمینه وجود ندارد.
در نتیجه یکی از اصلی‌ترین موضوعات در بحث دستیابی به فولاد سبز دستیابی به دانش روز است که باید در دستور کار تولیدکنندگان فولاد قرار بگیرد. این در حالی است که امروز فولادسازان با چالش‌هایی همچون کمبود برق، گاز و تامین مواد اولیه مواجهند، اما فراموش نکنیم ورود به مسیر فولاد سبز نیازمند انرژی سبز است و باید این سرمایه‌گذاری از بالادست انجام شود. در واقع در این مسیر، علاوه بر وزارت صنعت، معدن و تجارت، ایمیدرو و شرکت‌های فولادی باید شاهد حمایت وزارت نیرو در بحث انرژی‌های پاک و خورشیدی بود.
در نتیجه سرمایه‌گذاری دولتی و بخش خصوصی باید در دستور کار باشد تا این موضوع هرچه سریع‌تر به مرحله اجرا برسد. در غیر این صورت، همان‌طور که بیان شد، با رسیدن به سال ۲۰۳۰، توان صادراتی فولاد ایران هم در پی پرداخت مالیات کربن کاهش پیدا می‌کند. در حالی که در این زمان به موازات موضوع مطرح‌شده، هزینه‌های موثر دیگر در تولید از جمله تامین مواد اولیه، نرخ انرژی و هزینه‌های حمل‌ونقل نیز رو به افزایش است.
پاشنه‌آشیل دستیابی به اهداف
اما همان‌طور که اشاره شد، تکنولوژی می‌تواند پاشنه‌آشیل دستیابی به این هدف باشد، اما در این‌باره کرامت رفیعی، مدیرعامل شرکت صنعت فولاد آلیاژی اصفهان در گفت‌وگو با «صمت» بااشاره به اهمیت تولید فولاد سبز، اظهار کرد: در این موضوع، تحقیقات از درجه اهمیت بالایی برخوردار است، اما این موضوع به‌معنای کمبود توانایی در بحث تحقیقات نیست.
وی ادامه داد: خوشبختانه توانمندی داخلی در بحث تحقیقات وجود دارد. امروز صنعت فولاد به‌لحاظ دانش و تکنولوژی با مشکلی مواجه نیست. اعتقاد بنده این است که اگر پروژه‌ها هدفمند تعریف شود، در بحث توانمندی تحقیقات مشکلی وجود ندارد.
رفیعی اضافه کرد: این توانمندی در کشور وجود دارد و مشکلی در بحث توانمندی نیست، جالب است، بدانید اقداماتی در بحث تکنولوژی در حال انجام است که در سطح یک دنیا قرار دارد. جالب است که بسیاری هم در سطح شرکت‌های دولتی و خصوصی باقی می‌ماند و الزاما سند نمی‌شود. در نتیجه از نظر دانش مانعی وجود ندارد و در بحث سرمایه‌ای نیز تحقیق و توسعه هزینه چندانی به‌همراه ندارد.
سخن پایانی
در حالی این موضوعات بیان می‌شود که سازمان توسعه و نوسازی معادن و صنایع معدنی ایران (ایمیدرو) تفاهمنامه‌ای را در بحث فولاد سبز با شرکت‌های فولادی امضا و بر استفاده از تکنولوژی و فناوری‌های جدید و روز دنیا و همراستا با موضوع فولاد سبز تاکید کرده است. حرکت در این مسیر می‌تواند فصل جدیدی در صنعت فولاد کشور باشد، زیرا امروز این صنعت بر صادرات‌محور بودن تاکید بسیار دارد و باید تولید فولاد سبز را محقق کند.
