سازمان توسعه و نوسازی معادن و صنایع معدنی ایران (ایمیدرو) موفق شده در ۹ ماه نخست امسال در بخش حفاری به رشد ۳۵ درصدی دست پیدا کند. رشدی که نشان می ‌ دهد اهمیت حرکت به ‌ سمت ذخایر در عمق هم بیش از پیش شده و دولت به کمک شرکت ‌ های معدنی تلاش می ‌ کند، بهره ‌ برداری از ذخایر معدنی را افزایش دهد. البته دلایل زیادی دست به ‌ دست هم داده تا این رشد محقق شود که یکی از مهم ‌ ترین آن پس از توجه دولت به توسعه اکتشافات، افزایش درآمد شرکت ‌ های حفاری است. صمت در این گزارش به بررسی دلایل اثرگذار بر این رشد پرداخته است.

توسعه اکتشافات در چند سال اخیر بیش از پیش در دستور کار دولت و سازمان ‌ های مرتبط از جمله سازمان توسعه و نوسازی معادن و صنایع معدنی ایران (ایمیدرو) قرار گرفت، اما در کنار آن، دولت ورود بخش خصوصی به این حوزه را تسهیل بخشیده و امروز شرکت ‌ های بخش خصوصی پروژه ‌ های اکتشافی خوبی در اختیار دارند.

به ‌ گزارش صمت، امروز شرکت ‌ های بخش خصوصی با ورود به عرصه اکتشافات تلاش می ‌ کنند تا عقب ‌ افتادگی در این حوزه را جبران و ایران را به استانداردهای جهانی نزدیک کنند. این در حالی است که کشور به ‌ دلیل شرایط زمین ‌ شناسی، دارای ذخایر ارزشمند معدنی است که بهره ‌ برداری از آنها می ‌ تواند به توسعه صنعتی و اقتصادی کشور منجر شود. وجود چنین ذخایری باعث شد تا طرح جامع فولاد و تولید ۵۵ میلیون تن فولاد برای سال ۱۴۰۴ در دستور کار قرار بگیرد. در واقع، یکی از اصلی ‌ ترین دلایل برای این هدف ‌ گذاری، در اختیار داشتن ذخایر سنگ ‌ آهن بود، اما امروز همین موضوع به اصلی ‌ ترین نگرانی فولادی ‌ ها تبدیل شده است.عدم ‌ توسعه اکتشافات باعث شده تا تامین مواد اولیه به یکی از بحران ‌ های اصلی برای توسعه صنعت فولاد تبدیل شود. همین نگرانی باعث شد تا دولت به کمک بخش خصوصی به ‌ سراغ توسعه اکتشافات برود، زیرا در صورت غفلت بیشتر از توسعه این حوزه، در سال ‌ های آینده باوجود ذخایر سنگ ‌ آهن در کشور به واردکننده این محصول تبدیل می ‌ شویم که می ‌ تواند بر نرخ تمام ‌ شده فولاد هم تاثیر منفی بگذارد و هزینه ‌ های تولید را افزایش دهد. این در حالی است که توسعه زیرساخت ‌ های حمل ‌ ونقلی و بندری هم چندان موازی با برنامه فولاد توسعه نداشته است که همین موضوع می ‌ تواند موضوع واردات سنگ ‌ آهن را سخت کند.

رشد ۳۵ درصدی حفاری اکتشافی

اما حالا آمارها نشان می ‌ دهد رفتن به ‌ سمت ذخایر عمیق می ‌ تواند بخشی از این عقب ‌ ماندگی را جبران و کمک کند تا ذخایر بیشتری موردبهره ‌ برداری قرار بگیرد.

مدیر اکتشاف ایمیدرو اعلام کرد: میزان حفاری اکتشافی این سازمان و شرکت ‌ های تابعه، طی ۹ ماه نخست ۱۴۰۱ با رشد ۳۵ درصدی، به ۲۰۷ هزار متر رسید.

احمد فتاحی به مناسبت دهه مبارکه فجر با بیان این مطلب گفت: میزان حفاری اکتشافی ایمیدرو و شرکت ‌ های تابعه از ابتدای فروردین تا پایان آذر امسال ، نسبت به میزان حفاری اکتشافی ۹ ماه نخست ۱۴۰۰ (حدود ۱۵۳ هزار متر)، ۵۴ هزار متر بیشتر شد.

وی افزود: ایمیدرو و شرکت ‌ های تابعه طی ۹ ماه نخست امسال در حوزه اکتشافات سنگ ‌ آهن، زغال ‌ سنگ، پلی ‌ متال، بوکسیت و ...، ۷ هزار و ۸۳۸ میلیارد و ۹۰۰ میلیون ریال سرمایه ‌ گذاری کردند که نسبت به رقم مدت مشابه سال گذشته ( ۳ هزار و ۲۳۲ میلیارد و ۳۰۰ میلیون ریال)، ۱۴۰ درصد رشد را نشان می ‌ دهد. مدیر اکتشاف ایمیدرو بااشاره به جزئیات عملیات اکتشافی سایر واحدهای تابعه این سازمان طی ۹ ماه نخست ۱۴۰۱ گفت: در مدت مذکور، «شرکت ملی صنایع مس ایران»، ۱۳۱ . ۹ هزار متر برای اکتشافات سراسری کانسنگ مس و «شرکت آلومینای ایران» نیز با هدف اکتشاف اندیس ‌ های بوکسیت، ۲۰ . ۹ هزار متر حفاری اکتشافی انجام داده ‌ اند.

وی افزود: «طرح توانمندسازی اکتشاف ایمیدرو» ۶ . ۳ هزار متر در بخش اکتشافات فاز عمومی و «مجتمع سنگ ‌ آهن سنگان» در آنومالی ‌ های شرقی و مرکزی، ۵ . ۱ هزار متر حفاری انجام دادند. «شرکت مدیریت اکتشاف منابع معدنی پایا» نیز در مرحله اجرای عملیات اکتشافات سطحی قرار دارد.

چرایی رشد حفاری در ۹ ماه نخست ۱۴۰۱

آن ‌ طور که پیدا است، ایمیدرو به کمک شرکت ‌ های بزرگ همچون شرکت ملی مس در تلاش است تا میزان حفاری اکتشافی را افزایش دهد و خود را به استانداردهای جهانی نزدیک کند. در دهه ‌ های گذشته تنها تمرکز بر ذخایر سطحی با عیار بالا بود که باعث شد از ذخایر موجود در عمق غافل باشیم، اما حالا شرکت ‌ های معدنی بزرگ به اهمیت این موضوع پی برده ‌ اند.

صمتوحید صائب ‌ فر، کارشناس حوزه اکتشافات در گفت ‌ وگو با صمت بااشاره به رشد ۳۵ درصدی حفاری ‌ های اکتشافی در ۹ ماه نخست سال ۱۴۰۱ ، اظهار کرد: بدون شک رسیدن به این رشد ۳۵ درصدی چندین دلیل دارد که می ‌ توان به آنها اشاره کرد. در ۲ الی ۳ سال اخیر، باوجود رشد بسیار بالای نرخ ارز، برخی شرکت ‌ های حفاری اقدام به خرید و نوسازی تجهیزات خود کرده ‌ اند.

وی ادامه داد: این نوسازی باعث کاهش استهلاک می ‌ شود. در واقع، به هر میزان که تجهیزات جدید و به ‌ روز در اختیار باشد، می ‌ توان شاهد کاهش نرخ تمام ‌ شده فعالیت ‌ ها بود. شرکت ‌ های حفاری به ‌ صورت روزانه و براساس میزان حفاری، هزینه ‌ های خود را دریافت می ‌ کنند،در نتیجه نوسازی تجهیزات باعث می ‌ شود تا سرعت کار روزانه نیز افزایش یابد و درآمد شرکت ‌ ها نیز بیشتر شود.

صائب ‌ فر بااشاره به دلایل دیگر گفت: علت دیگری که باعث می ‌ شود میزان حفاری ‌ ها با رشد همراه شود، آن است که قیمت ‌ ها از حالت دستوری خارج شده است. پیش ‌ تر قیمت ‌ ها براساس تصمیمات کمتر از یک میلیون تومان بود، اما امروز حفاری ‌ ها برای هر متر از یک میلیون تومان به بالا است و گاهی به ۳ میلیون تومان هم می ‌ رسد، در نتیجه درآمد شرکت ‌ های حفاری بیشتر شده است.

این کارشناس حوزه اکتشافات ادامه داد: اما نکته دیگر برای این رشد می ‌ تواند تکنولوژی ‌ های جدید در حوزه حفاری باشد که در دنیا مورداستقبال قرار گرفته است. به ‌ عنوان مثال، سیستم هیدرولیک نیاز به جاده ‌ سازی ندارد و می ‌ تواند به کار سرعت بدهد. این موضوع باعث می ‌ شود تا کیفیت حفاری ‌ ها هم افزایش پیدا کند.

به ‌ گفته صائب ‌ فر، مهم ‌ ترین دلیل شاید آن است که دولت و شرکت ‌ های دولتی در بحث اکتشافات اهمیت حفاری در عمق را فهمیده ‌ اند و امروز می ‌ دانند اگر میزان حفاری ‌ ها را افزایش دهند، می ‌ توان بیش از گذشته از ظرفیت ‌ های معدنی کشور استفاده کرد.

وی در ادامه تصریح کرد: تمامی این عوامل دست ‌ به ‌ دست هم داده ‌ اند تا شاهد رشد ۳۵ درصدی میزان حفاری در ۹ ماه نخست ۱۴۰۱ بوده ‌ ایم، اما مسئله مهم آن است که ما همچنان از اعداد جهانی عقب هستیم و فاصله زیادی با آنها داریم. همچنان میزان حفاری به نسبت ذخایری که در اختیار داریم، کم است و باید آن را افزایش دهیم.

سخن پایانی

توجه دولت به افزایش حفاری ‌ های اکتشافی و بهره ‌ برداری از ذخایر معدنی کشور در کنار رشد درآمد شرکت ‌ های حفاری، رشد ۳۵ درصدی را برای این بخش به ‌ همراه داشته است. این موضوع می ‌ تواند بر کاهش نگرانی ‌ ها برای کمبود مواد اولیه موثر باشد و همچنین منجر به افزایش ذخایر معدنی شود؛ اتفاقی که رفته ‌ رفته سایه نفت را از اقتصاد کشور کم می ‌ کند و صادرات غیرنفتی را کاهش می ‌ دهد.