«اینجا پارک نکن»، «مگر نمی‌بینی جلوی مغازه است»، «اینجا اداره دولتی است»، «اینجا محل تخلیه دائم بار است» و...

ممکن است این جملات را بارها زمان پارک خودرو شنیده باشید. جملاتی که حتی گاهی به بگومگو بین راننده و فرد مقابل تبدیل می‌شود، این در حالی است که قرار دادن موانع ازسوی کسبه، نگهبانان ادارات یا هر شخص دیگر در کوچه، خیابان، مقابل مغازه یا خانه و ممانعت از پارک خودروهای دیگر نقض آشکار حقوق شهروندی است و طبق قانون، مجازات نیز دارد. این موضوع با موضوع مدیریت هوشمند پارک حاشیه‌ای که ازسوی معاونت حمل‌ونقل شهرداری اجرا می‌شود، به‌نوعی در ارتباط است.

مانع پارک خودرو شهروندان نشوید

قاضی محب‌الله آقایی، دادیار شعبه سوم دادسرای ناحیه ۲۷ تهران که خودش بارها با این مشکل رو‌به‌رو شده، می‌گوید: قرار دادن موانع ازسوی کسبه، نگهبانان ادارات یا هر شخص دیگر در کنار کوچه، خیابان، مقابل مغازه یا خانه و ممانعت از پارک خودروهای دیگر نقض آشکار حقوق شهروندی است و طبق قانون، مجازات نیز دارد.

به‌گفته وی، برخورد با این معضل بسیار مهم یکی از وظایف اصلی پلیس راهنمایی و رانندگی است؛ یعنی ماموران راهنمایی و رانندگی همان‌گونه که به جمع‌آوری موتورسیکلت‌ها و توقیف خودروهای متخلف می‌پردازند باید در خیابان‌های شهر به جمع‌آوری موانعی بپردازند که برای ممانعت از پارک خودروها قرار داده شده است.

مامور راهنمایی و رانندگی نماینده قانون است و باید با این جرم مقابله کند؛ ضمن اینکه وظیفه افسر پلیس فقط جریمه نیست. همان‌طور که اگر یک موتورسیکلت یا خودرو در مکانی ممنوع پارک شود بلافاصله پس از جریمه با جرثقیل یا خودروهای مخصوص به پارکینگ منتقل و جریمه می‌شود باید موانع مزاحم نیز همان گونه از کنار خیابان جمع‌آوری شوند و این وظیفه پلیس است. چنانچه در جریان این ماجرا بین طرفین درگیری رخ دهد راننده می‌تواند بلافاصله به مراجع قضایی مراجعه و شکایت کند که به‌طور حتم مجازات بین ۶ ماه تا ۳ سال حبس در انتظار متخلفان خواهد بود.

سید مهدی حجتی، وکیل دادگستری و مدرس دانشگاه نیز در این باره می‌گوید: طبق ماده ۲۴ قانون مدنی هیچ کس نمی‌تواند کوچه و خیابان‌هایی که بن‌بست یا مسدود نیست را تحت تملک قرار دهد؛ بنابراین نصب هر گونه تابلو پارک ممنوع یا تهدید به پنچری خودروها در کوچه و خیابان‌های شهر جرم محسوب می‌شود و می‌توان از متخلفان در دادسرا شکایت کرد. به‌گفته وی، ایجاد مانع چه موقتی و چه دائم برای جلوگیری از استفاده دیگران از مکانی که حق قانونی عموم مردم است، نقض حقوق شهروندی است.

بنا بر آنچه گفته شد طبق قانون ۶ ماه تا ۳ سال زندانی می‌تواند در انتظار متخلفانی باشد که مانع از پارک خودرو شهروندان در خیابان می‌شوند.

پارک هوشمند حاشیه‌ای چیست؟

براساس تعریفی که توسط شهرداری ارائه شده، پارک حاشیه‌ای بخشی از فضای کنار خیابان است که به توقف وسایل نقلیه موتوری اختصاص پیدا می‌کند. از این نوع پارک برای دسترسی به مراکز خدماتی و فروشگاه‌ها در سریع‌ترین زمان و کمترین فاصله ممکن استفاده می‌شود.

هزینه‌های پارک حاشیه‌ای

طبق ماده ۱۵ قانون تخلفات راهنمایی و رانندگی پارک وسیله نقلیه در معابر شهری پرترافیک و در محدوده زمانی ۷ تا ۲۱ روزهای کاری بدون پرداخت حق توقف پس از نیم ساعت اول به‌منزله ارتکاب تخلف (پارک ممنوع) خواهد بود. این طرح به این دلیل اجرا شده که با تقاضای زیاد در مناطق مرکزی شهر و اشغال فضاهای پارک به‌وسیله وسایل نقلیه، اتومبیل‌هایی که به‌دنبال فضای پارک هستند، با مشکل مواجه خواهند شد. از همین رو طی سال‌های اخیر شهرداری‌های شهرهای بزرگ در حال پیاده‌سازی روش‌هایی هستند که با استفاده از آن بتوان ترافیک پارک‌های حاشیه‌ای را تا حد زیادی کنترل کرد. در واقع در بسیاری از موارد پارک‌های طولانی‌مدت باعث می‌شود جای کافی برای سایر افرادی که نیاز به استفاده از پارک‌های حاشیه‌ای دارند وجود نداشته باشد.

با تصویب هزینه پارک حاشیه‌ای مبلغ این عوارض در تهران در سال ۱۴۰۱، ۲۵ تا ۲۸ درصد افزایش یافت. براساس این مصوبه عوارض پارک حاشیه‌ای در نیم ساعت اول رایگان خواهد بود و تا 2 ساعت اول از ۱۲۵۰ تومان در سال ۱۴۰۰ به ۱۶۰۰ تومان در سال ۱۴۰۱ رسید. در ادامه نیز در هر 2 ساعت ۲ هزار تومان عوارض پارک حاشیه‌ای محاسبه خواهد شد.

طرح پارک حاشیه‌ای در کدام مناطق تهران اجرا می‌شود؟

طرح پارک حاشیه‌ای تا پایان سال در مناطق ۶، ۷، ۱۱ و ۱۲ اجرایی می‌شود. بر این اساس طی مراحل مختلف ۳۲ هزار فضای پارک حاشیه‌ای ساماندهی می‌شود. این نکته را در نظر داشته باشید که ورودی در محدوده طرح‌های ترافیک ۷۰۰ تومان و در خارج طرح ۵۰۰ تومان خواهد بود که توقف در نیم ساعت اول رایگان خواهد بود و بعد از آن براساس فرمولی مشخص هزینه توقف محاسبه می‌شود.

در حالی طرح پارک حاشیه‌ای در برخی از مناطق تهران اجرا شده و قرار است در مناطق یک، ۴، ۸، ‌۱۳، ۱۴، ۵، ۲۱، ۲۲، ۹، ۳، ۱۱، ۱۲، ۲، ۱۰، ۱۷ نیز اجرا شود که هنوز بیشتر شهروندان اطلاع ندارند باید به‌ازای هر ساعت پاک خودرو در پارک‌های حاشیه‌ای ۴۰۰۰ تومان بپردازند. نقد دیگر وارده شهروندان این است که در زمان پارک خودروها ازسوی شهروندان در کنار خیابان‌هایی که مشمول پارک حاشیه‌ای است، هیچ پیامکی مبنی بر اینکه محل پارک شده جزو پارک حاشیه‌ای است برای مالک خودرو ارسال نمی‌شود و بسیاری از شهروندان پس از ماه‌ها پارک کردن خودرو خود در چنین معابری و پس از مراجعه به حساب کاربری خود در «تهران من» از ثبت هزینه‌های سنگین انباشت شده برای خودرو خود مطلع می‌شوند! برخی شهروندان امسال پس از مراجعه به حساب کاربری خود در تهران من متوجه شده‌اند در خرداد امسال در حساب آنها بدهی مربوط به سال ۹۸ بابت پارک حاشیه‌ای ثبت شده، در حالی که در سال ۹۸، ۹۹ و ۱۴۰۰ هیچ بدهی بابت پارک حاشیه‌ای برای آنها به ثبت نرسیده بوده!

سخن پایانی

بسیاری از شهرها در ایران سعی در پیاده‌سازی روشی دارند که با استفاده از آن تمام فرآیند عملیات پارک به‌صورت هوشمند انجام خواهد شد. هنگامی که یک خودرو در فضای پارک حاشیه‌ای هوشمند، توقف ‌می‌کند از طریق شماره پلاکش به‌وسیله ماشین‌های ثبت پلاک مخصوص این سامانه شناسایی می‌شود. حضور این خودرو هر ۳۰ دقیقه یک بار به‌وسیله ماشین‌های ثبت پلاک بررسی می‌شود و هنگام خروج از پارک، طبق گزارش‌های رسیده از ماشین‌های ثبت پلاک، هزینه قابل پرداخت به نسبت زمان توقف خودرو، تعیین می‌شود و به اطلاع راننده می‌رسد. توقف‌های کمتر از نیم ساعت در حاشیه شهرها در معابری که پارک هوشمند دارند شامل پرداخت پول نمی‌شود و در چنین شرایطی می‌توانید به‌صورت رایگان از این پارک استفاده کنید.