فرسوده بودن ماشین‌آلات و مناسب نبودن شرایط کار از جمله نبود تهویه مناسب در ریخته‌گری از مهم‌ترین مشکلاتی است که به‌گفته فعالان صنعتی، چالش‌های بی‌شماری را برای اقتصاد ایجاد کرده است. این درحالی است که طرح نوسازی و بازسازی صنایع کشور در قالب بند (ح) ماده (۴۶) قانون برنامه پنج‌ساله ششم توسعه در دستور کار دولت قرار گرفت. با این‌همه این بخش همچنان با مشکلات جدی همراه بوده و نیاز به پیگیری جدی دارد.

الزام به نوسازی در برنامه پنجم توسعه

به استناد بند (ح) ماده (۴۶) قانون برنامه پنج‌ساله ششم توسعه اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی جمهوری اسلامی ایران ـ مصوب ۱۳۹۵ طرح نوسازی و بازسازی صنایع کشور به تصویب رسید. براساس این بند، هدف از اجرای طرح نوسازی و بازسازی صنایع کشور، کاهش مصرف و شدت انرژی و آلایندگی، افزایش بازدهی و ارتقای کیفیت تولیدات داخلی و رقابت‌پذیری واحدهای تولیدی، از طریق بازسازی و نوسازی ماشین‌آلات و تجهیزات، اصلاح ساختار مالی و مدیریتی بنگاه‌ها منتج از اجرای فرآیندهای خدماتی (کلینیکی)، عارضه‌یابی و نظارتی یا به صورت مستقل از آن، مطابق سیاست‌های صنعتی کشور است. امروز بسیاری از صنایع کشور با مشکل قدیمی بودن ماشین‌آلات و خطوط تولید مواجه هستند و به‌دلیل مشکلاتی از قبیل کمبود نقدینگی و تحریم توان نوسازی و بروزرسانی تجهیزات تولید را از دست داده‌اند، این در حالی است که مهم‌ترین عاملی که مانع از توسعه صنعت می‌شود، فرسودگی تجهیزات و دستگاه‌های تولید و نداشتن فناوری‌های نو است، زیرا این مسئله توان تولید انبوه، ارزان نرخ و باکیفیت را از تولیدکننده می‌گیرد و به تبع آن تولیدکننده نمی‌تواند به بازارهای جهانی نفوذ کند.

ماشین‌سازی، برگ زرین صنعت

معاون وزیر صمت و رئیس هیات عامل سازمان گسترش و نوسازی صنایع ایران گفت: طرح توسعه، بازسازی و نوسازی شرکت ماشین‌سازی و ریخته‌گری این مجموعه بررسی می‌شود.به گزارش ایدرونیوز، بابک احمدی در بازدید از شرکت ماشین‌سازی تبریز گفت: ماشین‌سازی و ریخته‌گری برگ زرین صنعت کشور هستند که متاسفانه در گذشته به‌دلیل کم‌دقتی در واگذاری، اتفاقات ناگواری را تجربه کرد.

احمدی به بازدید مشترک مدیران سازمان گسترش نوسازی و خصوصی‌سازی از این مجموعه اشاره کرد و گفت: در این بازدید آخرین دستاوردها و وضعیت این کارخانه را از نزدیک بررسی و اطلاعات موردنیاز را جمع‌آوری کردیم.

احمدی خاطرنشان کرد: در جلساتی که در ادامه خواهیم داشت طرح‌های توسعه‌ای و نوسازی را بررسی خواهیم کرد و با همراهی خوبی که در بدنه دولت وجود دارد و همکاری وزارت اقتصاد، بازسازی و نوسازی این مجموعه را اجرایی خواهیم کرد.

رئیس هیات عامل ایدرو گفت: تلاش می‌کنیم تا قبل از پایان دولت سیزدهم، ثمره این تلاش‌ها را نظاره‌گر باشیم. احمدی درباره میزان و منابع سرمایه‌گذاری در این مجموعه گفت: درحال‌حاضر اعداد و ارقام اعلام نمی‌کنم و در جلسات تخصصی‌تر که با مدیران مجموعه ماشین و خصوصی‌سازی خواهیم داشت درباره منابع و میزان سرمایه‌گذاری به جمع‌بندی خواهیم رسید.

تاثیر ماشین‌آلات قدیمی بر کیفیت کالاها

سیدعبدالوهاب سهل‌آبادی، رئیس خانه صنعت و معدن ایران در گفت‌وگو با مهر، با بیان اینکه موانع زیادی بر سر راه تولید وجود دارد، اظهار کرد: در بخش ماشین‌آلات مربوط به صنایع معدنی و معادن، ظرفیت کشور زیر صفر است؛ این بخش در کشور با ماشین‌آلات فرسوده کار می‌کند و وضعیت فرسودگی و گرانی به شکلی است که نمی‌توان تجهیزات را اورهال نیز کرد، از همین رو بیشتر معادن ما دچار مشکل هستند.

وی افزود: در بخش صنعت نیز مشکلات عمده‌ای در حوزه ماشین‌آلات داریم، زیرا هم نرخ ماشین‌آلات بالا رفته و هم به‌دلیل تحریم‌ها، تولیدکننده توان خرید ماشین‌آلات جدید و به روز را از دست داده است. این در حالی است که دستگاه‌های صنعتی معمولا یک عمر مفید دارند و پس از طی شدن این دوره، باید نوسازی یا بروزرسانی صورت گیرد.

سهل‌آبادی گفت: نکته قابل‌توجه آن است که بسیاری از صنایع همچون نساجی به تجهیزات و ماشین‌آلات باکیفیت وابسته هستند و کیفیت برخی کالاها کاملا به کیفیت دستگاه‌ها و تجهیزات بستگی دارد؛ بنابراین وقتی تجهیزات قدیمی باشند، به همان نسبت نیز کالای با کیفیت پایین‌تری تولید می‌شود.

رئیس خانه صنعت و معدن ایران اظهار کرد: تجهیزات قدیمی علاوه بر اینکه کیفیت کالاها را تحت‌تأثیر قرار می‌دهند، مصرف انرژی را نیز بالا می‌برند؛ بنابراین نوسازی تجهیزات برای کاهش مصرف انرژی و هزینه‌های مازاد الزامی به نظر می‌رسد.

وی با بیان اینکه تجهیزات قدیمی باید از چرخه تولید خارج شوند، گفت: نخستین چیزی که تولید نیاز دارد آرامش است؛ آرامش یعنی اینکه تولیدکننده بداند مواد اولیه را چند می‌خرد، ارز موردنیاز را چگونه می‌تواند تهیه کند و به این ترتیب بازار هدف را چگونه پیش ببرد. با این حال، تولیدکنندگان ما برای تأمین ابتدایی‌ترین نیاز خود یعنی نوسازی ماشین‌آلات با مشکل مواجه هستند.

سهل‌آبادی تاکید کرد: وقتی تولیدکننده نمی‌تواند تعهدات خود را به درستی انجام دهد، بنابراین در بخش صادرات نیز با مشکل مواجه می‌شود، زیرا خریدار خارجی نمی‌تواند در مورد زمان دریافت محصول و کیفیت کالا اطمینان لازم را داشته باشد.

وی اظهار کرد: نکته مهم آن است که دولت باید به‌دنبال تقویت روابط بین‌المللی باشد، زیرا وقتی نمی‌توانیم پول بفرستیم و خرید بین‌المللی سخت است از دست یک تولیدکننده هم کاری برنمی‌آید.

فرسودگی تجهیزات، تولید ضایعات را زیاد می‌کند

احمد باقری، یک کارشناس صنعت نیز درباره وضعیت ماشین‌آلات صنعتی در کشور به مهر، گفت: یکی از اصلی‌ترین عوامل تولید محصول باکیفیت، تجهیزات و ماشین‌آلات نو و با فناوری بالاست، با این حال این بخش در کشور ما با فرسودگی زیادی مواجه است و اغلب ماشین‌آلات از سن مفید خود گذشته‌اند.

وی تصریح کرد: بنابراین زمانی که خطوط تولید قدیمی هستند و از فناوری روز دنیا عقب‌مانده‌اند، چگونه می‌توان انتظار تولید محصول باکیفیت و قابل رقابت با سایر کشورها را داشت؛ این در حالی است که برای حفظ بازار، تولیدکننده باید کالا را باکیفیت تولید و سرموعد تحویل بازار دهد.

این کارشناس صنعت اضافه کرد: علاوه بر تولید محصولات با کیفیت پایین، در برخی از صنایع محصولاتی تولید می‌شود که ضایعات زیادی دارند اما باین حال نرخ تمام‌شده بالاست. عدم‌همخوانی کیفی و نرخ باعث می‌شود خریداران به سمت خرید محصولات خارجی سوق یابند و بازار صادراتی نیز از دست برود.

وی با بیان اینکه بروزرسانی ماشین‌آلات خط تولید در کاهش هزینه تمام‌شده کالا تاثیرگذار است، اظهار کرد: اگر دولت برای نوسازی و بروزرسانی ماشین‌آلات و تجهیزات خط تولید فرسوده واحدهای صنعتی تدبیری نیندیشد، روز به روز به فرسودگی فرآیندهای بخش تولید اضافه و همین امر موجب از بین رفتن بیش از پیش بازارهای داخلی و خارجی می‌شود.

سخن پایانی

با توجه به اینکه یکی از اهداف دولت در حوزه اقتصاد، توسعه صادرات غیرنفتی و بهبود فرآیند ارزآوری به کشور است؛ بنابراین باید با اولویت ویژه‌ای نسبت به نوسازی و بروزرسانی تجهیزات و ماشین‌آلات صنعتی و معدنی اقدام کند، زیرا همان‌گونه که عنوان شد، خطوط تولید فرسوده نه‌تنها موجب تولید کالای بی‌کیفیت و با نرخ بالا می‌شود، بلکه توان نفوذ تولیدکننده به بازارهای صادراتی را هم از بین می‌برد.